Kerkhof in Oldenzijl: rustplaats voor de doden én voor de levenden

Het Oldenzijlster kerkhof, gelegen rond de Nicolaaskerk, is in de allereerste plaats een plek waar men dierbare overledenen begroef. Maar het kerkhof is niet alleen een rustplaats voor de doden, het is ook een oase van rust voor de levenden. Daarnaast is het kerkhof van groot landschappelijk belang en het vertelt over personen en gebeurtenissen uit vroegere tijden. De grafmonumenten en hun teksten vormen een bron van kennis over een maatschappij die tot het verleden behoort. „Het stenen archief”, noemde Reint Wobbes, kenner van grafcultuur bij uitstek, het ooit tijdens een lezing in de Nicolaaskerk.

Veel graven moesten worden gerepareerd

De tand des tijds laat oude graven echter niet ongemoeid. Stenen verzakken, zerken scheuren en teksten worden onleesbaar. Op veel kerkhoven wordt het ‘stenen archief’ aangepakt en hersteld, vaak in het kader van projecten als Kerken in het Groen van Landschapsbeheer Groningen. Zo ook in Oldenzijl. Met subsidies van het Klugkistfonds, de toenmalige gemeente Eemsmond en de provincie Groningen kon het kerkhof, dat samen met de kerk in beheer is bij de Stichting Nicolaaskerk Oldenzijl, worden opgeknapt. De boomsingel werd fors aangepakt en aan de graven werden losgeraakte banden weer gelijmd, rol- en streklagen ingevoegd en opnieuw betonfunderingen aangebracht. Vrijwilligers uit het dorp zijn begonnen met het, daar waar nodig, weer leesbaar maken van de grafopschriften, daarbij ruimschoots gebruik makend van de publicatie Dood en begraven in Oldenzijl van de hand van Teun Juk. In dit boek geeft deze niet alleen een inkijkje in oude gebruiken en opvattingen over leven en dood, maar zijn ook alle graven gedocumenteerd, inclusief de grafopschriften.

Het opnieuw beletteren van de grafstenen is een kwestie van lange adem. Maar een kerkhof is een omgeving waarin tijd en haast geen rol spelen. Langzamerhand zullen grafopschriften weer tevoorschijn komen. Pareltjes als: Ook zijn sterfuur heeft geslagen,/ Een stap was hem zijn vrouw vooraan./Wat toch is een reeks van dagen,/ Op het einde van ’s levens baan of Na een deugdzaam nuttig leven/ Voor haar gade en gezin,/ Heeft zij zacht den geest gegeven,/ En werd ’t sterven haar gewin zullen dan weer goed leesbaar zijn. Tot die tijd geeft de publicatie van Juk alvast uitsluitsel.

Het schoonmaken beperkt zich tot het meest noodzakelijke. Daar waar mogelijk worden korstmossen gespaard.

Het boek wordt op zaterdag 9 juli gepresenteerd. Dan kunnen ook de eerste resultaten van het opnieuw beletteren worden bekeken. Eveneens zal er een (replica van een) zogeheten grafrek worden onthuld, gemaakt door mensen van Werkplein Ability in samenwerking met Vakland Het Hogeland. De bijeenkomst begint om 14.30 uur bij de Nicolaaskerk, Oldenzijlsterweg 4 in Oldenzijl (dus niet in dorpshuis Lutje Brussel, zoals eerder in een interview met Teun Juk stond vermeld!) Inloop vanaf 14.00 uur. Reserveren is noodzakelijk, via secretaris@nicolaaskerkoldenzijl.nl

Vrijwilligers beletteren opnieuw de graven, zodat ze weer leesbaar worden. Ze krijgen instructie van een medewerker van Landschapsbeheer Groningen