Kunst als effectief en affectief instrument

Nog voordat wij over taal beschikten, als baby, hadden we beeld, geluid, geur, smaak en tastzin. Dat zit nog steeds in diepere lagen in onszelf verscholen dan taal. Maar toch, sinds we onszelf en de wereld in taal uit konden drukken, bedachten we onszelf en de wereld in taal en dat lijkt dan superieur te worden.
Toch is dat niet zo. Wanneer je het durft toe te laten, kunnen beelden, geuren, geluiden en aanraken iets anders oproepen dan taal ooit kan doen.”Een beeld zegt meer dan duizend woorden”.
Kunst past hier heel goed in.

Ik heb, als beeldend kunstenaar en kunstdocent, diverse keren workshops gegeven over “afscheid”, waarbij mensen vorm gaven aan datgene wat voor hen van groot belang was en wat losgelaten moest worden. Of liever gezegd: een nieuwe plek en een nieuwe vorm vinden. Het waren mooie en goede ervaringen.
Ook heb ik wel een opdracht voor iemand gemaakt waarin de opdrachtgeefster iets wilde wat de band uit zou drukken tussen haar en haar overleden moeder. We hebben eerst een tijd met elkaar gesproken en ze heeft foto’s laten zien. Die foto’s waren niet nodig voor de uiteindelijke vorm, maar wel om een idee te krijgen van haar moeder, wat voor soort vrouw ze was. Stap voor stap ben ik, in samenspraak met haar, tot een bevredigend beeld gekomen, een tekening in dit geval.

Dan maak ik ook nog gedenkobjecten, met name kleine kastjes met inhoud en houten gedenkborden waar iets op en aan bevestigd kan worden.
Het is bedoeld om iets of iemand een tastbare plek te geven. Ooit ben ik hiermee begonnen als hommage aan mijn kinderen, rond hun te vroege geboorte gestorven. Zo’n 20 of 30 jaar geleden werden zulke kindjes meteen weggehaald, omdat de opvatting heerste dat je je er beter overheen zou kunnen zetten als er geen of weinig contact en confrontatie geweest was. Het tegendeel bleek waar, want omdat er niets tastbaars van mijn kinderen is overgebleven, was het net of ze nooit bestaan hadden.

Met dat gegeven ben ik, veel later, beeldend aan de gang gegaan, hetgeen resulteerde in kastjes, met een vrolijk-weemoedige inhoud. Het is belangrijk dat ze open of dicht kunnen (er zitten mooie glazen deurtjes voor), omdat je soms meer geborgenheid nodig kunt hebben in verdriet.
Ik denk dat ik, met zulke ervaringen en de wens om er toch een fysieke plek voor te hebben, niet alleen sta. En het feit dat het géén kastje van Ikea of Blokker, geeft een meerwaarde aan de plek die zo’n emotie herbergt.
Het is persoonlijk en heel speciaal: gedenk-kunst.
Toe ik ermee begon heb ik o.a. op de cover van het blad Uitvaart gestaan, in het blad van de AVVL (nu Yarden) en in het blad van de alternatieve uitvaartondernemers. Veel positieve reacties ontvangen. Momenteel heb ik een pagina op de website van Anderzijds.nl

Maar ik merk ook dat er nog wel wat schroom te overwinnen valt om met een kunstenaar in zee te gaan.
Waar moet je beginnen? Ik zou zeggen, kijk eerst eens op de website van kunstenaars, of de stijl je aanspreekt. Probeer een beeld te krijgen van prijzen die gebruikelijk zijn voor kunst.
Als je vervolgens een kunstenaar hebt gevonden wiens stijl je aanspreekt, dan is een afspraak gauw gemaakt. Zelf neem ik de tijd om iemands wens te leren kennen. Als zoiets dan past bij mijn werkwijze (zo niet, dan weet ik misschien nog wel een collega), dan maak ik een schetsontwerp. Verder vind ik onderlinge communicatie en vertrouwen tijdens het werkproces ook belangrijk. Meestal houd ik contact via de e-mail, met foto’s. Onprettige verrassingen worden zo tot het minimum beperkt.

Kunst heeft een werkelijke meerwaarde, en zeker als het om zoiets persoonlijks gaat als verliesverwerking.


Anna van Duin, april 2007
E: avanduin@planet.nl
I: www.annavanduin.nl