“Gecondoleerd. U erft … ruzie in de familie”

Ongeveer de helft zegt te moeten terugvallen op familie. En hoewel we zelf rekenen op onze naaste familie voor het betalen van de eigen uitvaart gaan we er toch vanuit dat onze naasten wél voldoende cash opzij hebben gezet voor hun uitvaart. Een discrepantie die tot onverwachte problemen kan leiden. Vervolgens blijkt uit het onderzoek dat bijna de helft (42%) van de mensen die nog geen overlijden in hun naaste familie meemaakten, onenigheid in de familie verwacht indien zich een overlijden zou voordoen. Men verwacht vooral problemen rond de praktische regeling van de uitvaart (52%). Nalatenschapkwesties staan met 41% op de tweede plaats en onenigheid over de kostprijs van de uitvaart staat met 30% op de derde plaats. Alle drie deze conflictontstekers voor familieruzies zijn echter makkelijk te vermijden door het op voorhand maken van de juiste afspraken.

Om mensen na een verlies van een dierbare zo goed mogelijk te ondersteunen is inzicht in hun doen en denken onontbeerlijk. Om die reden liet uitvaartspecialist DELA onafhankelijk onderzoek opzetten dat in kaart bracht hoe de Belg na het overlijden van een familielid de praktische regeling concreet aanpakt en ervaart. Naar gewoonte werd tevens gepeild naar de inschatting van de kosten van een uitvaart. Dit kwantitatief onderzoek werd uitgevoerd bij 1500 respondenten tussen 25 en 70 jaar, representatief over geslacht, sociale klasse, regio, en leeftijd.

7 op de 10 Belgen onderschatten nog steeds de kosten van een uitvaart
Belgen onderschatten de totale kosten ten gevolge van een overlijden nog steeds met gemiddeld 1000 euro. Men schat de totale kost van een uitvaart (inclusief koffietafel, grafsteen, urne, concessies… ) gemiddeld op 4000 euro. In realiteit komt de totale reële kost al snel op 5000 euro. Opmerkelijk, vooral 60 plussers schatten deze kosten relatief lager in dan andere leeftijdsgroepen.

Bijna helft Belgen niet genoeg cash voor eigen begrafeniskosten
Wanneer mensen ingelicht worden over de reële totale kosten zegt slechts 35% van de ondervraagden de eigen uitvaart te kunnen financieren met de eigen bankrekening. 19% kan terugvallen op een uitvaartverzekering. 3% denkt beroep te moeten doen op het OCMW. De overige 43 % denkt te moeten terugvallen op familie.


Tabel: Wie zal mijn uitvaart bekostigen?

Wie kijkt naar wie voor de factuur?
De meest opvallende resultaten krijgen we wanneer we een opsplitsing maken tussen hoe we onze eigen uitvaart denken te bekostigen en die van naaste familie.

Marysia Kluppels woordvoerster van DELA: ‘We zien duidelijk verschillende verwachtingen met betrekking tot hunzelf en anderen. Mensen denken dat de uitvaart van een naast familielid zonder probleem betaald zal kunnen worden met financiële middelen van de overledene zelf. Men gaat er vanuit dat oma en opa, moeder en vader voldoende cash hebben opzij gezet voor de eigen uitvaart. Wanneer we de rollen echter omdraaien zeggen slechts 35% onder ons de eigen uitvaart te kunnen bekostigen met persoonlijk geld. Met andere woorden, men denkt/hoopt dat onze naasten hebben gezorgd voor een eigen uitvaartpotje, terwijl we er zelf vanuit gaan dat we zullen kunnen terugvallen op derden, meestal familie. Een discrepantie die tot onverwachte problemen kan leiden.’

Praktische organisatie uitvaart goed voor helft familieruzies
Een familielid dat sterft brengt niet alleen veel verdriet, maar ook heel wat beslommeringen met zich mee. De begrafenis dient geregeld te worden, banken en verzekeringsinstellingen moeten op de hoogte worden gebracht; water-, electriciteits- en telecomcontracten dienen opgezegd te worden, de nalatenschap moet aangegeven worden en de erfenis dient te worden verdeeld. In de meeste gevallen is dit een teamgebeuren waarbij nabestaanden moeten samenwerken en tot heel wat compromissen moeten komen. In vele gevallen gaat dit vlot, maar in andere gevallen zorgt dit voor onenigheid en problemen.

Uit het onderzoek blijkt dat 42% verwacht dat een toekomstig overlijden tot conflicten zal leiden in de familie. Deze conflicten worden voornamelijk verwacht op het vlak van het onderling praktisch regelen van de uitvaart zelf (52%) en/of over de nalatenschap (41%), 30% meent dat in de familie onenigheid zou kunnen ontstaan rond de kostprijs van de uitvaart.


Tabel: vermeende gronden van onenigheid tussen de familie onderling naar aanleiding van een toekomstig sterfgeval in de familie.

Uitvaartconflicten door slechte afspraken en maatschappelijke veranderingen
Marysia Kluppels woordvoerster van DELA: ‘Onze begrafenisondernemers en nazorgconsulenten merken opmerkelijk minder ruzie en frustratie bij families waar op voorhand duidelijke afspraken werden gemaakt vergeleken met gezinnen waar een overlijden nooit ter sprake is gekomen. Ook een aantal maatschappelijke veranderingen spelen een belangrijke rol. De individualisering van de maatschappij brengt met zich mee dat families uit elkaar zijn gegroeid omdat men bijvoorbeeld ver van elkaar is gaan wonen. Door minder frequent contact werden familiebanden minder hecht.’ Maar ook het groter aantal scheidingen en bijgevolg het stijgend aantal nieuw samengestelde gezinnen zorgt voor heel wat conflicten als er zich een overlijden voordoet. Bovendien kampen nieuw samengestelde gezinnen veelal met complexere familieverhoudingen, wat voor heel wat onduidelijkheid, onenigheid en verwarring kan zorgen als er vooraf niet een aantal praktische en financiële zaken geregeld en uitgesproken werden.’

Vermijd conflicten
Familieconflicten na een overlijden zijn niet nieuw. Toch zijn ze in vele gevallen makkelijk te voorkomen door vooraf financieel en praktisch een en ander te voorzien. Een goede voorbereiding van de eigen uitvaart en goede afspraken vooraf kunnen later problemen en wrange gevoelens voorkomen. Zo verklein je de kans dat een overlijden uitmondt in onnodige discussies en ruzie.

Preventieve tips

• Spreek duidelijk uit wat je al dan niet wenst op je eigen begrafenis. Spreek deze wens ook duidelijk uit naar alle betrokken partijen. Zo kan niemand zich achteraf verschuilen in onwetendheid.
  
• Je kan jouw wensen ook op voorhand laten noteren door een notaris of in een codicil.
  
• Als je je familie de vrijheid wil laten om na je overlijden zelf de keuzes (bloemen, muziek, crematie of begrafenis) te maken, meld hen dit dan ook. Zo vermijd je nadien discussies genre “dit zou hij/zij nooit gewild hebben”.
  
• Ook een uitvaartverzekering is een manier om te vermijden dat er ruzies ontstaan naar aanleiding van de kost en/of uitvoering van jouw uitvaart.
  
• Erfeniskwesties zijn goed voor maar liefst 41 percent van de ruzies. Neem tijdig contact op met de notaris om de verdeling te laten vastleggen.