Bouw crematorium op Haagse katholieke begraafplaats gestart

woensdag 10 november 2021

Gister is de eerst paal geslagen van het 3e Haagse crematorium. Deze wordt gevestigd op de katholieke begraafplaats Sint Barbara in Den Haag. Volgens directeur Astrid Oranje wordt dit crematorium anders dan andere.

Dit wordt het eerste crematorium met elektrische, extra grote oven geschikt voor extra grote kisten, aldus directeur Oranje. Hiermee wordt ingespeeld op het steeds dikker worden van Nederlanders.

Het crematorium komt vlak voorbij de hoofdingang, naast de bestaande gebouwen. Architectenbureau Queeste tekende voor het ontwerp van het crematorium met een rechthoekige vorm en twee opvallende ronde ruimten. Ze vormen het bovenste gedeelte van de intieme familiekamer en de bezinningsruimte. Aan de buitenkant krijgen de ellipsvormige volumes accenten van goud: wanneer je straks met de auto langs het crematorium rijdt, zie je die gouden schittering. De bezinningsruimte is staan ook open voor andere bijeenkomsten van bewoners en omwonenden.

Het aantal crematoria groeit gestaag, met nieuwbouwprojecten van DELA (crematorium Hoentocht, Groningen), Monuta (Memoriam, Rotterdam), Van der Spek (Crematorium en Uitvaartcentrum Minnendael, Zwijndrecht), GUV (Crematorium Etten, Etten) en plannen voor nieuwbouw in Bemmel, Zevenaar en Handel.

Het totaal aantal crematoria nadert nu de 120. Wat het toegenomen aanbod op termijn zal betekenen voor de prijzen is nog onzeker. Een prijsdaling ligt voor de hand, zeker nu crematoria 'concurrentie' ervaren van de natuurbegraafplaatsen en (in de toekomst) resomatie. Maar wellicht dat de gestegen gasprijs nog roet in het eten kan gooien.

Toelichting masterplan St Barbara

1. Aanleiding

Vanaf 2016 vindt overleg plaats tussen de stichting r.k. begraafplaats St Barbara en de gemeente Den Haag over een grondruil ten behoeve van de ruimtelijke ontwikkeling van de Binckhorst en de daarmee samenhangende verbetering van de infrastructuur. In concreto de aanleg van de Zuiderkroonstraat op de grond van de begraafplaats.
Na het verzoek van de gemeente voor een grondruil vindt een dialoog plaats over een anterieure bijdrage aan het project, opstalrecht voor de brugverbindingen en het mogelijk bouwrijp maken van de te ruilen gronden (februari17) Het gaat hierbij oorspronkelijk om drie brugverbindingen. De brugverbinding van de begraafplaats aan de Zuiderkroonstraat ligt in het verlengde van de centrale as van de begraafplaats. Deze as is de ruggengraat van de symmetrische structuur en de monumentale inrichting van de begraafplaats. De houding van de stichting is mee werken met de gemeente als partner.


2. Ambitie

De stichting r.k. begraafplaats St Barbara onderzoekt al sinds 1964 de mogelijkheid voor de bouw van een crematorium. Vanuit de achtergrond van de begraafplaats is dit een gevoelig onderwerp. Vanaf 2010 is overleg gevoerd met landelijk opererende begrafenis ondernemers, die graag in samenwerking een crematorium willen bouwen. Dit leidt vervolgens, na een groot aantal onderzoeken door externe bureaus, tot het besluit om zelf een bescheiden crematorium te bouwen.
In het verlengde van de onderhandelingen over de grondruil is besloten de ambitie te verhogen. Ten behoeve van de bouw van het crematorium wordt besloten om de verouderde werkplaats, die ook niet meer aan de arbo wetgeving voldoet, te slopen en te verplaatsen van de westzijde bij de hoofdentree naar de oostzijde bij de Zuiderkroonstraat. Daarnaast wordt een nieuwe werkplaats, brug en paviljoen ontworpen.

3. Stedenbouw

De Binckhorst is ook volop in beweging. Over enkele jaren heeft een ingrijpende transformatie plaatsgevonden. Zeker is dat tijdens en na dit proces de begraafplaats zijn functie zal behouden. Met de komst van 5.000 nieuwe woningen zal er straks een groene enclave bestaan in de nieuwe stedelijke hectiek.
De ambities voor de toekomst van de begraafplaats gaan gepaard met nieuw beleid van het stichtingsbestuur om een publieksvriendelijk stadspark te realiseren, zoals bijvoorbeeld de beroemde begraafplaats Père-Lachaise aan de oostkant van Parijs. Dit prachtige kerkhof is niet alleen de rustplaats van enkele van de beroemdste kunstenaars, schrijvers en muzikanten aller tijden. Je verkent deze vreedzame plek alleen of samen met je gids en ziet de bijzondere graven en mausolea. De begraafplaats St Barbara dus ook als stadspark en een groene long, die een bijdrage kan leveren aan de toekomstige leefbaarheid op de Binckhorst. Wellicht kan er vanuit deze gedachte ook verder nagedacht worden over wandelroutes van en naar de begraafplaats.

4. Begraafplaats en masterplan

De grondruil en de realisatie van het crematorium hebben ingrijpende gevolgen voor de begraafplaats zelf. De veranderingen hebben effect op de interne logistiek, maar ook op de relatie met de directe omgeving. De begraafplaats maakt zich klaar voor een nieuwe toekomst.
Ten aanzien van de interne situatie betekent de verplaatsing van de werkplaats naar de oostzijde ook de verplaatsing van alle dagelijkse bouw en onderhoudslogistiek, de verplaatsing van de personeelsparkeerplaats, en al het verkeer van leveranciers. Feitelijk is de hoofdentree aan de westzijde straks geheel gefocust op uitvaarten, bezoekers en toeristen. Ook de functie van het nieuwe crematorium bij de hoofdentree krijgt een extra dimensie als 'Bezinningsruimte' in het stadspark voor de gehele Binckhorst en zal hierop worden aangepast.

Dus naast de interne logistieke herverkaveling, heeft de functie als stadspark en groene long in de Binckhorst grote gevolgen voor de begraafplaats. Naast de oriëntatie gericht op de St Barbaraweg en de Binckhorstlaan, zal door de ontsluiting aan de oostzijde met de nieuwbouw ook deze brede ambitie ten aanzien van de toegankelijkheid en verbinding, betekenis moeten krijgen. De prominente hoofdas zal hier worden geopend aan de nieuwe Zuiderkroonstraat. Tijdens de onderhandelingen over de grondruil is echter het standpunt van de gemeente en de begraafplaats over de ligging van de brug aan de Zuiderkroonstraat nog niet opgelost.
Er werd door de gemeente verzocht om een brugverbinding recht tegenover de Grote Beerstraat te leggen. Dit bleef een punt, tegenover het standpunt van de begraafplaats om deze technisch, logistiek, ruimtelijk en esthetisch in de hoofdas van de begraafplaats te leggen. Om ook op dit punt geen star standpunt in te willen nemen, is er een complexe uitdaging ontstaan om aan beide opgaven gehoor te geven. Feitelijk de vervlechting en ontmoeting van twee stedenbouwkundige uitgangspunten. Het bestuur van de begraafplaats heeft geanticipeerd door extra ruimte te geven om uiteindelijk een goede oplossing te vinden. Het entreeplein aan de Zuiderkroonstraat is vergroot, waardoor de vervlechting mogelijk is geworden. Hier eindigt dus de hoofdas in een oriënterend element met een beeld van St Barbara.


Gelijktijdig vond de afgelopen jaren een toegenomen wens van de families op de begraafplaats om grotere mausolea te realiseren. Met name centraal rond de kapel die in het midden van de begraafplaats is gebouwd (INBO). Gezien de ruimtelijke problemen is besloten een mausoleum convenant op te stellen. Hierbij is aangegeven dat deze volumineuze gebouwen voortaan aan de randen van de begraafplaats zijn toegestaan. Dit versterkt de contouren, omdat de begraafplaats namelijk geheel is omsloten door een strakke watergang en hoge hagen, struiken, muren en bomen.
Met de grondruil en het mausoleum convenant ontstond zicht op de toekomstige locatie van het crematorium aan de voorzijde. Dit is mede vastgelegd in het masterplan voor het hele plangebied van 4 ha. Het crematorium vormt door haar ligging een logistieke uitvaartdriehoek met de kapel en condoleance ruimte.

Kijk voor uitgebreide informatie over het thema uitvaart in den haag op www.uitvaart-den-haag.nl.