10,7 miljoen volwassenen hebben hun keuze ingevuld in Donorregister
donderdag 26 oktober 2023
Op 1 januari 2023 hadden maar liefst 10,7 miljoen volwassenen van 18 jaar en ouder in Nederland hun keuze vastgelegd in het Donorregister. Dit blijkt uit nieuwe gegevens verstrekt door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Donorregister.
Van deze 10,7 miljoen mensen had 4,8 miljoen expliciet toestemming gegeven voor orgaandonatie, terwijl 4,4 miljoen mensen juist geen toestemming hadden gegeven. Bijna 1,5 miljoen mensen hadden de beslissing over orgaandonatie overgelaten aan hun nabestaanden of een aangewezen persoon. Opvallend was dat 3,3 miljoen mensen geen eigen keuze hadden ingevuld in het Donorregister, en daardoor geregistreerd stonden als 'geen bezwaar tegen orgaandonatie'.
Deze cijfers markeren een significante verandering in het Donorregister. Tot 2020 moesten mensen expliciet hun keuze vastleggen, anders werden ze niet geregistreerd. Met de invoering van de nieuwe donorwet op 1 juli 2020 werden alle inwoners van Nederland van 18 jaar of ouder automatisch opgenomen in het Donorregister met de registratie 'geen bezwaar tegen orgaandonatie' als ze zelf geen keuze maakten. Deze personen worden nu beschouwd als potentiële orgaandonoren. Het is echter belangrijk op te merken dat artsen altijd met familie of nabestaanden bespreken wat er in het register staat, en als er sterke aanwijzingen zijn dat de overledene geen orgaandonor wilde zijn, wordt de orgaandonatie bij 'ja' of 'geen bezwaar' niet uitgevoerd.
Een opmerkelijke trend is dat sinds de invoering van de nieuwe donorwet in 2020 steeds meer mensen hun keuze over orgaandonatie hebben doorgegeven. Op 1 januari 2020, vóór de nieuwe wet, had slechts 49 procent van de bevolking van 18 jaar en ouder hun keuze vastgelegd in het Donorregister. Op 1 januari 2023 was dit percentage gestegen tot 73 procent.
Bij het analyseren van de leeftijdsgroepen valt op dat bijna 4 op de 10 jongeren in de leeftijdscategorie 18 tot 25 jaar nog geen keuze had gemaakt en dus geregistreerd stond als 'geen bezwaar tegen orgaandonatie'. Het aandeel dat 'geen bezwaar' had geregistreerd was het hoogst onder deze groep. Van de 25- tot 35-jarigen was dit aandeel 31 procent, terwijl bij 65-plussers slechts 15 procent 'geen bezwaar' had geregistreerd. Mensen tussen 25 en 65 jaar gaven vaker toestemming voor orgaandonatie dan jongeren (18 tot 25 jaar) en 75-plussers.
Er werden ook opvallende verschillen waargenomen op basis van geboorteplaats. Bijna 40 procent van de volwassenen die in het buitenland waren geboren en geregistreerd stonden in het Donorregister, had nog geen eigen keuze ingevuld en stond dus als 'geen bezwaar' geregistreerd. Dit percentage was bijna twee keer zo hoog als onder degenen die zelf in Nederland waren geboren, evenals beide ouders. Bij mensen die in Nederland waren geboren, maar waarvan een of beide ouders in het buitenland waren geboren, gaf bijna 60 procent 'geen toestemming' voor orgaandonatie, wat twee keer zo hoog was als bij degenen van wie beide ouders in Nederland waren geboren.
Tot slot bleek dat mensen hun keuze in het Donorregister op elk moment konden wijzigen. In de periode van 1 januari 2022 tot 1 januari 2023 hadden meer dan 10 duizend volwassenen hun keuze gewijzigd van 'expliciete toestemming' naar 'geen toestemming', terwijl 3 duizend volwassenen hun keuze van 'geen toestemming' naar 'expliciete toestemming' hadden aangepast. Ruim 20 duizend mensen die nog geen keuze hadden gemaakt, kozen in 2022 voor 'geen toestemming', terwijl bijna 10 duizend kozen voor 'expliciete toestemming'.
Ten slotte waren er regionale verschillen in de registratiegraad in het Donorregister. Gemeenten zoals Goirle, Voerendaal en Stein hadden het hoogste aandeel volwassenen dat hun keuze had ingevuld in het Donorregister, terwijl gemeenten zoals Diemen en Amsterdam lager scoorden. De gemeente Neder-Betuwe had het hoogste aandeel mensen dat 'geen toestemming' gaf voor orgaandonatie, terwijl Rozendaal het laagste percentage had. Oost Gelre en Rozendaal hadden daarentegen het hoogste aandeel mensen dat 'expliciete toestemming' gaf voor orgaandonatie, terwijl Urk en Neder-Betuwe lager scoorden.
