Dordtse begraafplaats Essenhof opende kisten zonder toestemming voor experimenten in grafkelders

donderdag 4 december 2025

Op begraafplaats Essenhof in Dordrecht zijn tientallen doodskisten in grafkelders geopend zonder dat nabestaanden daarvan op de hoogte waren. Het ging om experimenten om het ontbindingsproces in keldergraven te beïnvloeden en te onderzoeken. Dat blijkt uit een onafhankelijk onderzoek in opdracht van de gemeente Dordrecht en uit berichtgeving van verschillende nieuwsmedia.

Volgens het onderzoek zijn sinds 2013 bij zeker dertig graven kisten in de kelder geopend. In de algemene keldergraven van Essenhof liggen in totaal ongeveer 1200 overledenen begraven. Beheerders van de begraafplaats openden de kisten om een middel toe te voegen dat de ontbinding zou moeten versnellen. Omdat in de keldergraven weinig zuurstof aanwezig is, verloopt de lijkvertering daar langzamer dan in gewone graven.

Bij een deel van de graven zijn de kisten meerdere keren geopend om te kijken of het middel effect had. Daarbij zijn ook foto’s gemaakt van de stoffelijke resten. Deze foto’s worden door de gemeente Dordrecht bewaard, onder meer om te kunnen dienen als bewijsmateriaal als er een strafrechtelijk onderzoek zou komen.

Excuses van de gemeente Dordrecht

De verantwoordelijke wethouder heeft publiekelijk excuses aangeboden aan de nabestaanden. Hij noemt de gang van zaken “ernstig” en zegt dat het openen van de kisten zonder toestemming nooit had mogen gebeuren. Nabestaanden van ongeveer dertig betrokken graven zijn tijdens een speciale bijeenkomst geïnformeerd over de uitkomsten van het onderzoek; bij die bijeenkomst was ook Slachtofferhulp aanwezig.

De gemeente heeft daarnaast het Openbaar Ministerie en de Nederlandse Arbeidsinspectie geïnformeerd. Beide instanties zien op dit moment geen aanleiding voor een afzonderlijk onderzoek. Wel wordt er aanvullend onderzoek gedaan door TNO naar mogelijke gezondheidsrisico’s voor medewerkers die in de grafkelders hebben gewerkt.

Onderzoek TwijnstraGudde en verwijzing naar Uitvaart.nl

De gemeente Dordrecht gaf adviesbureau TwijnstraGudde opdracht om de gang van zaken rond de keldergraven op Essenhof tot in detail in kaart te brengen. Het rapport beschrijft de geschiedenis van de keldergravenproblematiek, de besluiten die zijn genomen en de onderzoeken die sinds 2013 zijn uitgevoerd.

In het rapport wordt ook gekeken naar juridische informatie die openbaar beschikbaar is over het openen van graven en kisten. Daarbij wordt expliciet verwezen naar publieke websites met juridische vraag-en-antwoordrubrieken over de Wet op de lijkbezorging, waaronder Uitvaart.nl en GroeneUitvaart.nl.

TwijnstraGudde haalt onder meer juridische antwoorden aan waarin wordt uitgelegd dat:

• het openen van een graf of kist in principe wordt gezien als opgraving;
  
• voor een dergelijke opgraving verlof van de burgemeester nodig is op grond van artikel 29 van de Wet op de lijkbezorging;
  
• daarnaast toestemming van de rechthebbende op het graf vereist is.

Vervolg

De gemeente Dordrecht heeft aangekondigd dat nabestaanden die mogelijk met de keldergravenproblematiek te maken hebben, persoonlijk worden benaderd. Ook worden interne procedures rond het beheer van graven en grafkelders aangescherpt, zodat vergelijkbare situaties zich in de toekomst niet opnieuw kunnen voordoen.