Fotograferen Joodse grafstenen
10 augustus 2009
Vraag nummer: 6786 (oude nummer: 13541)
Geachte heer van der Putten,
Ik weet dat het onderwerp al regelmatig is behandeld, maar mij is nog iets onduidelijk. Al heb ik alle vragen en antwoorden gelezen.
Ik fotografeerde tot voor kort Joodse begraafplaatsen in Nederland. En stelde deze belangeloos ter beschikking aan een website voor Joodse genealogie. Het N.I.K. is hier echter zeer op tegen, en ben hiermee gestopt. Volgens hun website:
* De begraafplaatsen welke onder beheer staan van het NIK, zijn particulier terrein. Hiervoor gelden dus ook de wettelijke bepalingen en regels welke van toepassing zijn voor particulier eigendom.
*Grafzerken op begraafplaatsen in Nederland zijn juridisch eigendom van de grondeigenaar en economisch eigendom van de nabestaanden. In voorkomende gevallen zijn met betrekking tot de vermelde persoonsgegevens de wettelijke bepalingen van toepassing. Publicatie van persoonsgegevens is alleen toegestaan met toestemming van de begraafplaatsbeheerder.
* Publicaties aangaande NIK-begraafplaatsen, in welke vorm dan ook, zijn in overleg met het NIK en alleen na schriftelijke toestemming, toegestaan.
Volgens u opvattingen, en naar ik heb begrepen een uitspraak van het CPB (waarvan ik overigens de tekst nergens kan vinden) kan ik bovenstaande dus negeren met uitsluiting van punt 1. Het N.I.K. stelt eigenaar te zijn van alle Joodse begraafplaatsen, dus in principe kunnen ze mij de toegang ontzeggen. Maar het N.I.K. wil mij geen lijst geven met Joodse begraafplaatsen, omdat zie die volgens hun eigen zeggen niet hebben. Hoe weet ik dan dat de informatie klopt? En hoe zit het met de Joodse gedeeltes van Openbare begraafplaatsen? En als de begraafplaats een Rijksmonument is? Het gaat dus niet om de publicatie van foto's zelf, ik heb begrepen dat daar dus wettelijk niets op tegen is, maar ik zou het een beetje beschamend vinden om op een dag door politie van een begraafplaats af te worden gezet.
Zelf heeft het N.I.K. inmiddels ook foto's gezet van afzonderlijke grafstenen op de Joodse begraafplaatsen.
Met vriendelijke groet,
XX
Antwoord:
Geachte heer,
Elke begraafplaats is natuurlijk eigendom van iets of iemand. En de eigenaar van een terrein kan iemand de toegang ontzeggen. Maar als een terrein gewoonlijk openbaar toegankelijk is, moet er wel een bijzondere reden zijn om iemand de toegang te ontzeggen.
Ik zie nog niet zo snel gebeuren dat de politie u van een begraafplaats verwijdert. De politie zal zeggen dat zij alleen kan optreden als ergens het bekende bordje 'verboden toegang' staat. En niet, als dat er niet staat. Als iemand door de eigenaar van een terrein de toegang ontzegd is, wil dat nog niet zeggen dat sprake is van een strafbaar feit, als iemand er toch komt. In principe is dat ongewenste bezoek een privaatrechtelijke kwestie, tussen een eigenaar en een bezoeker. Dat levert nog geen strafbaar feit op. Alleen als iemand iets vernielt, bijzondere overlast veroorzaakt of iets anders strafbaars doet, kan de politie optreden.
Ook het fotograferen van het eigendom van iemand anders is geen strafbaar feit. Dus ook niet het fotograferen van grafstenen. Tenzij dit bijvoorbeeld in een gemeentelijke (beheers)verordening van een (gemeentelijke) begraafplaats verboden is en in die verordening tevens strafbaar is gesteld. Ik ken als voorbeeld alleen de gemeente Utrecht. Maar een private eigenaar zoals het N.I.K. of een ander kerkgenootschap kan zelf geen handelingen van derden strafbaar maken. Dat kan alleen de overheid.
Een private begraafplaatshouder kan alleen in een civiele rechtszaak vorderen dat iemand bepaalde handelingen zoals fotograferen nalaat en bij overtreding een dwangsom eisen.
Ik schat in dat het N.I.K. terughoudend is met het verstrekken van gegevens over Joodse begraafplaatsen omdat de vaak wat oudere begraafplaatsen, waar weinig sociale controle is, een makkelijk doelwit van vandalen kunnen zijn.
De eigenaar van een begraafplaats kan overigens een andere (rechts)persoon zijn dan de (rechts)persoon die het beheert. Ik kan me voorstellen dat er bij een aantal oude Joodse begraafplaatsen een wat onduidelijke situatie is, of het N.I.K. formeel wel de beheerder is of niet.
Over Joodse gedeelten van algemene of gemeentelijke begraafplaatsen zal het N.I.K. formeel niets te zeggen hebben, schat ik in.
Of een begraafplaats of een graf een gemeentelijk of een Rijksmonument is, zegt niets over het beheer of de eigendom en de openstelling. En ook niet over het wel of niet mogen fotograferen.
U hebt alle vragen an antwoorden al gelezen, schrijft u, maar andere lezers verwijs ik naar andere vragen over foto's en fotograferen in de subrubrieken 'Grafmonumenten' en/of 'Overig begraven / begraafplaats'.
Zie o.a. vraag Foto grafsteen door beheerder (in de subrubriek 'Grafsteen / monument') en in de subrubriek 'Overig begraven / begraafplaats') de volgende vragen:
- Foto's van (oorlogs)graven; beeldrecht?;
- Foto's nemen grafmonument;
- Foto's van graven. Toestemming?;
- Foto grafsteen;
- Illegale fotografie op begraafplaats.
Recent kwam ook vraag Gemeente verbiedt fotograferen op begraafplaats in de sub-rubriek 'Verordening / reglement' over een fotografieverbod op een gemeentelijke begraafplaats. Een uitgebreide latere vraag is Ongewenste publicatie foto's begraafplaats (verbod om te fotograferen in reglement). In dit antwoord staan ook veel verwijzingen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Zie ook: Van wie is de grafsteen?
