Onze gemeente is gevraagd om voor graven van KNIL-militairen het grafrecht om te zetten van 20 jaar naar onbepaalde tijd. Daarbij verandert de rechthebbende niet, die houdt zeggenschap over het graf.
In uw antwoord op vraag 56249 bent u heel duidelijk: grafrechten kunnen nooit worden omgezet in een andere termijn (dus ook niet van een bepaalde tijd naar onbepaalde tijd?).
Dit lezende is er dus geen mogelijkheid om dit te doen, artikel 28 van de Wlb zegt dit in mijn ogen ook.
Is er wel een mogelijkheid om vanaf een bepaald moment deze KNIL-graven vrij te stellen van de betaling van grafrechten of zelfs grafrechten te restitueren als deze datum in het verleden ligt? Het bevoegd bestuursorgaan lijkt me hiervoor niet het college van B&W te zijn maar de gemeenteraad (de gemeente Assen heeft op 23 maart 2023 een dergelijk besluit genomen).
De uitvoering zou misschien ook kunnen zijn dat de betreffende graven voor bepaalde tijd wel telkens verlengd worden maar dat er geen grafrechten meer hoeven te worden betaald.
Om te voorkomen dat een juridisch onjuist weg wordt bewandeld waarbij tegelijk het juiste bestuursorgaan de beslissingen neemt, lees ik graag uw advies hierover.
Bij voorbaat mijn hartelijke dank.
Antwoord:
Geachte heer,
Het is inderdaad niet mogelijk om grafrechten voor bepaalde tijd om te zetten in rechten voor onbepaalde tijd. Niet eens zozeer omdat de verordening of de wet er niet in voorzien, maar primair omdat grafrechten volgens de wet niet voor een langere periode dan 20 jaar verlengd mogen worden en dat ook nog eens alleen in de laatste 2 jaren van het lopende grafrecht.
Het zou alleen mogelijk zijn om alle grafrechten te laten vervallen en dan rechten voor onbepaalde tijd uit te geven. Daarvoor moeten de beheers- en rechten-verordeningen worden aangepast.
Maar als je dat alleen voor graven van KNIL-militairen wilt doen, ontstaat er een probleem. Het is een belangrijk principe in ons recht dat iedereen gelijk is en dat wanneer zo'n regeling in de beheers- en rechten-verordeningen wordt opgenomen. Dat betekent dat iedereen met een bestaand grafrecht op uw begraafplaats dan zal kunnen vragen om het grafrecht te laten vervallen en een recht voor onbepaalde tijd te verstrekken. De gemeente komt er dan niet mee weg om zulke aanvragen te weigeren en te stellen dat dit alleen voor voormalige KNIL-militairen bedoeld is.
Is het dan niet mogelijk om een speciale regeling voor voormalige KNIL-militairen te treffen? Jawel, dat kan wel, maar op een andere basis dan via de beheersverordening. Ik denk dan bijvoorbeeld aan graven van de Oorlogsgravenstichting, die ook bestaan op een andere grondslag.
Naast rechten, hebben rechthebbenden ook plichten. Hoe zit het met de verplichting om het grafmonument in goede staat te houden? Hoe met de verplichting om altijd een rechthebbende op het graf te hebben, bij gebreke waarvan de rechten kunnen vervallen?
Het is een beetje een ondoordacht idee om de grafrechten alleen om te hoeven zetten in rechten voor onbepaalde tijd.
Ik heb even naar het door u genoemde raadsbesluit in Assen gekeken. Daar is de Verordening lijkbezorgingsrechten aangepast, waarbij is bepaald dat voor graven van KNIL-veteranen geen grafrechten betaald hoeven worden.
Een belangrijk gegeven in Assen is dat alle bestaande rechten en plichten 'gewoon' blijven bestaan; er is alleen een financiële tegemoetkoming. Als nabestaanden er - wellicht in de toekomst - geen behoefte aan hebben hoeven de graven niet voortgezet te worden. Nabestaanden worden niet per definitie ontheven van de verplichtingen die het hebben van een graf met zich meebrengen. De grafrechten kunnen bijvoorbeeld vervallen worden verklaard als er geen rechthebbende meer is.
In elk geval is duidelijk dat in Assen geen grafrechten voor onbepaalde tijd zijn uitgegeven.
De aanpassing van de Verordening lijkbezorgingsrechten is in Assen een bevoegdheid van de raad (er zijn overigens ook een paar gemeenten waar de raad die bevoegdheid heeft gedelegeerd aan het college).
In Assen is besloten om de regeling in te laten gaan met terugwerkende kracht tot 1 januari 2020. Ik ben geen fiscalist, maar vraag me af of dat wettelijk wel mag. Mij staat bij dat het invorderen van oude rechten in de Algemene wet inzake rijksbelastingen, die ook vaak door provincies en gemeenten van toepassing is verklaard, is beperkt tot 3 x 365 dagen. Het heeft dan weinig zin om een regeling op een ouder tijdstip dan 3 x 365 dagen in te doen gaan. Maar misschien mag het toch.
Spelregels
