Kunt u vertellen waarom men op enkele begraafplaatsen met de voeten naar het oosten begraven worden? Ik heb wel eens gehoord dat ze dan bij een wederopstanding met het gezicht naar Indië staan.
Maar waarom?, en is hier een diepere verklaring voor?, of is er een boekje waar dit uitgebreid wordt toegelicht? Bijv. de oude begraafplaats in Rhenen. Dit is een algemene begraafplaats zonder religieuze achtergrond.
Bij voorbaat dank voor uw antwoord.
G.J.H. Smit
Antwoord:
Geachte heer,
De vraag waarom men op sommige begraafplaatsen met de voeten naar het oosten begraven wordt, kan ik zelf niet beantwoorden (maar ik heb het voor u opgezocht).
Je zou verwachten dat je dit fenomeen alleen op kerkelijke begraafplaatsen aantreft, maar het is ook op gemeentelijke begraafplaatsen te vinden. Ik herinner me van een jaar geleden een vraag - ik weet niet meer of ik 'm in deze rubriek kreeg dan wel of het een telefoontje was - ook over het begraven in een bepaalde richting. Ook op een gemeentelijke begraafplaats in het oosten des lands. Men begraafde daar aan weerszijden van het pad; aan de ene kant daalde de kist met het voeteneinde van de kist aan het pad; aan de andere kant met het hoofdeinde aan het pad. De gedenksteen kwam dan bij de ene kant aan het hoofdeinde van de kist; aan de andere kant boven de voeten van de overledene. Een familie die dit gebruik niet kende, protesteerde bij de gemeente, omdat men het een vreemd idee vond dat als zij op de pad aan het graf van hun dierbare overledene stonden, zij als het ware boven diens hoofd stonden en tegen diens voeten aan keken en dat daar de steen kwam te staan. Ik weet niet hoe het afgelopen is. Wel kon ik zeggen dat de familie altijd zelf mag uitmaken of een kist met het voeteneinde naar het pad wordt neergelaten, of niet. De begraafplaats mag op dit punt niets verplichten, tenzij ze het echt uitdrukkelijk hebben voorgeschreven en gepubliceerd. Dit zijn echter van die ongeschreven gewoontes die in sommige plaatsen blijkbaar diep wortelen.
Enfin, terug naar uw vraag. Ik weet het niet, maar heb het voor u opgezocht in H.L. Kok's "De geschiedenis van de laatste eer in Nederland". De heer Kok schrijft dat de plaatsing van een kerk zodanig was, dat wanneer de priester aan het altaar staat, hij met zijn gezicht naar het oosten gericht staat. Het oosten is voor het christendom de mystieke hemelstreek, waar Palestina met het Heilig Graf ligt. Op de alleroudste christelijke begraafplaatsen liggen de graven nog in alle richtingen, maar als een begraafplaats bij een kerk werd aangelegd, werden de graven ook naar het oosten georiënteerd. De doden liggen met de voeten naar het oosten en de schedel naar het westen, zodat zij op de dag der wederopstanding Christus' komst in het oosten tegemoet kunnen zien. Aldus de heer Kok.Ik denk dat deze gedachte in sommige plaatsen zo diep geworteld is, dat men er ook bij de aanleg van gemeentelijke begraafplaatsen rekening mee hield. De gemeente is immers niet per definitie 'neutraal', maar ook een afspiegeling van de zeden en gebruiken van de plaatselijke bevolking.
Overigens denk ik dat dit tegenwoordig steeds minder een rol speelt. Men zal zich in het algemeen drukker maken over de aanpassing van het bestemmingsplan en het pareren van bezwaren van omwonenden, dan om wat er mogelijk op de dag der wederopstanding zal gebeuren.
Spelregels
