Hoe kan ik een rechtsgeldige Wilsbeschikking opstellen?
18 augustus 2002
Vraag nummer: 902 (oude nummer: 1227)
Niet dat ik van plan ben om er nu al 'n eind aan te maken, maar toch wil ik graag zelf bepalen wat er met mij gebeurt als ik niet in staat ben daar zelf over te beslissen.
Mijn vraag aan U is of en hoe ik een WILSBESCHIKKING kan opstellen en in hoeverre deze rechtsgeldig is.
Ik hoop van U te mogen vernemen.
Han B. Janssens
Antwoord:
Geachye heer
Het maken van een wilsbeschikking is altijd verstandig. Je hoeft er niet oud of levensmoe voor te zijn. Voor iedereen kan elke dag onverwacht de laatste zijn....
Over naar uw vraag. Elke wilsbeschikking, in elke vorm, is 'geldig'. Maar je kunt niet met elke vorm alles regelen. Dat is het verschil.
Ik onderscheid 3 vormen:
a. het testament;
b. het codicil of de schriftelijke verklaring;
c. de mondelinge verklaring.
Wat zijn in hoofdlijnen de verschillen?
a. Het testament is de meest bekende vorm van een wilsbeschikking. Je kunt er werkelijk alles mee regelen. Hoe je uitvaart er uit ziet, maar ook wie jouw huis, geld, hond etc. krijgt, wie als voogd over je kinderen wordt aangewezen. Enfin, alles. Je kunt het testament door een notaris laten opmaken. Of het ook zelf schrijven. Het moet echter altijd bij een notaris in bewaring worden gegeven. Een testament wordt aangemeld bij het Centraal Testamentenregister in Den Haag.
Via de informatie uit dat register is een testament doorgaans makkelijk te achterhalen. Het enige nadeel van een testament is dat het geld kost. Meestal is dat geld echter heel goed besteed! Ik denk dat meer informatie te vinden is via www.notaris.nl. of in artikel 3:921 van het Burgerlijk Wetboek. Die teksten zijn ook voor een niet-jurist goed te lezen.
b. Een andere mogelijkheid is een schriftelijke verklaring of codicil. Terzijde: dat is zowel geregeld in artikel 982 BW als in artikel 19 van de Wet op de lijkbezorging. Wie zelf een verklaring schrijft (de wetgever kent de pc nog niet) en er een datum en handtekening onder zet, maakt een rechtsgeldige beschikking inzake zijn lijkbezorging. De verklaring kan alleen gaan over de aanwijzing van een executeur testamentair (een chique woord voor een familielid, vriend of ander iemand die alle zaken na iemands dood regelt), de uitvaartplechtigheid (wel of geen koffie, wel of geen muziek), de wijze van lijkbezorging (begraven, cremeren of ter beschikking van de wetenschap) en de plaats waar, en de verdeling van enkele persoonlijke stukken zoals lijfssieraden of een bijzonder meubelstuk. Je kunt niet regelen wie er wel wat erft en wie niet. Alle zaken die je vermogen aangaan, moeten bij testament geregeld worden. Tenzij je gewoon de regelingen van de wet wilt volgen (dan krijgen bijv. partner en kinderen gelijke delen).
Voordeel van de verklaring of het codicil is dat het geen geld kost. Nadeel is dat je niet alle financiële zaken kunt regelen en dat niet altijd zeker is of de juiste mensen jouw verklaring na jouw dood ook tijdig vinden. Maak fotokopiën, doe ze in een gesloten enveloppe en geef die aan familie en vrienden, adviseer ik altijd.
c. Een mondelinge verklaring over wat er na je dood moet gebeuren is ook geldig. Maar die kan alleen betrekking hebben op de uitvaart. Men kan er geen recht aan ontlenen om bijvoorbeeld een horloge te erven. De Wet op de lijkbezorging gaat er van uit dat de persoon die jouw uitvaart regelt, dat doet overeenkomstig de wens van de overledene. Zelfs de vermoedelijke wens telt.
Als iemand tijdens een tv-programma over crematie 's avonds achter een biertje mompelt: "Dat lijkt mij ook wel wat", en hij gaat de week daarop dood, dan moet hij worden gecremeerd. En als hij bij de uitvaart van oud-tante Frieda zich liet ontvallen: "Zo'n plakje cake is toch maar karig", dan moet na zijn dood een waar feestmaal worden aangericht. Ik overdrijf nu een klein beetje, maar de essentie klopt wel. Er zijn diverse korte gedingen geweest waarbij nabestaanden ruzie maakten over wat er met een overledene moest gebeuren of waar die moest worden begraven. Wie met de meeste getuigen en geloofwaardigheid kon verklaren dat de overledene dit of dat had gewilt, won het pleit. De wetgever zette er wel wijselijk bij dat de wens moet worden gevolgd, tenzij dat redelijkerwijs niet gevergd kan worden. Een crematie in de open lucht op Schiermonnikoog gaat dus niet door en een grandioos feest op kosten van arme weesjes ook niet.
Een goede raad, die u en mij niets kost, is om met enkele mensen over je wensen 'voor later' te praten. Dat voorkomt dat iets gebeurt wat je niet wilt. En het bespaart anderen hoofdbrekens over waar zij goed aan doen.
Een schriftelijk stuk is het beste, maar zorg er dan wel voor dat anderen het tijdig kunnen vinden.
mr W.G.H.M. van der Putten
7 augustus 1997
Zie over het maken van een testament:
