Welke wet prefereert? (Vrijgeven lichaam door officier van justitie; Poolse nationaliteit; familie wil in Polen begraven, levenspartner in Nederland cremeren. Wat nu?)
14 maart 2017
Vraag nummer: 50071
Geachte heer van der Putten,
In het kader van een niet natuurlijk overlijden heb ik een vraag. Wij hebben een slachtoffer met de Poolse nationaliteit. Hij woonde al gedurende langere tijd in Nederland (10+), stond hier ook ingeschreven. Er was sprake van een structureel levensonderhoud en samenleving met een Nederlands ingezetene.
Contact met familie in Polen was reeds lange tijd verbroken. Nu wilt de familie het lichaam in Polen begraven terwijl de wens van de overledene was hier in Nederland te worden gecremeerd. Er is geen officiële wilsbeschikking. Poolse consulaat zegt dat de wet in Polen de familie het volle recht geeft om te beslissen wat er met het lichaam gebeurd.
Kan de officier van justitie nu nog beslissen het lichaam vrij te geven aan de nabestaanden in Nederland?
Graag hoor is zo snel mogelijk van u. Uiteraard wil ik u eea toelichten maar dan graag via de mail en niet in het openbaar. Ik hoop op uw begrip hiervoor.
Hartelijke groet, Elisa
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De kwestie zit volgens mij juridisch heel eenvoudig in elkaar.
Wat de wet in Polen zegt, is in Nederland niet relevant. De Poolse wet geldt in Polen. De Nederlandse wet geldt in Nederland. De Nederlandse wet zou in Polen ook niet relevant zijn.
De persoon die als eerste bij de gemeente verlof tot begraven of cremeren vraagt, is de persoon die de uitvaart mag (en vervolgens ook moet) regelen. Dat staat los van de vraag of sprake is van een natuurlijke of een niet-natuurlijke dood.
Niemand heeft het recht om de uitvaart te mogen doen: niet de levenspartner en niet de familie van een overledene. De persoon die over het verlof tot begraven of cremeren beschikt, wordt bevoegd.
De nationaliteit van een overledene speelt volgens mij geen enkele rol. Of we met een Nederlander of een Pool te maken hebben, maakt geen verschil, op welke manier dan ook.
Dat het Poolse consulaat in dit geval zegt dat de wet in Polen de familie het volle recht geeft om te beslissen wat er met het lichaam gebeurt, heeft geen betekenis. Ik denk allereerst dat het niet juist is, wat het consulaat zegt (en dan zou ik ook graag de tekst van die wetsbepaling zien. Mensen roepen heel vaak maar wat, wat niet zo is; ook consulaten). Ik denk dat - net als in Nederland - ook in Polen de familie van een overledene niet het volle recht heeft om te beslissen wat er met het lichaam van een overledene gebeurt, als er een echtgenoot of andere levenspartner is en als bekend is dat de overledene een bepaalde wens ten aanzien van de uitvaart heeft. Het is bij mijn weten over de hele wereld zo dat men in beginsel de wens van de overledene moet volgen zolang die niet in strijd met de wet is. En dat eerst de partner van een overledene en dan pas broers/zussen e.d. aanspraken kunnen maken op het regelen van een uitvaart. NB: aanspraak kunnen maken is niet hetzelfde als het recht hebben.
Bij mijn weten maakt de officier van justitie nooit de beslissing om een lichaam vrij te geven AAN BEPAALDE PERSONEN. Het lichaam wordt vrij gegeven, waarbij geen keuze wordt gemaakt aan wie. Het is niet de taak en niet de bevoegdheid van de officier om te beslissen welke nabestaande de uitvaart mag gaan regelen.
De officier stuurt bij mijn weten een verklaring van geen bezwaar tegen begraven of cremeren aan de gemeente van overlijden. Vervolgens is het het punt wie zich als eerste bij de gemeente meldt of heeft gemeld voor het verlof. Die persoon kan dan verlof krijgen. Of dat de levensgezel is of een familielid is, is een zaak die de gemeente niet afweegt en niet mag afwegen. Wie als eerste de uitvaart wil gaan regelen, krijgt daartoe de kans.
Als het dan zo is, dat er een andere persoon is die meent meer aanspraken op het regelen van de uitvaart te hebben dan de persoon die het verlof heeft, dan kan die andere persoon zich tot de rechter wenden. Er moeten dan natuurlijk wel goede argumenten zijn. Een van de weinige argumenten die ik kan bedenken is dat er een testament van de overledene bestaat met de opdracht aan die andere persoon om de uitvaart te regelen.
Men moet de wens van de overledene volgen. U schrijft dat er "geen officiële wilsbeschikking" is. Dat hoeft ook niet. Officieel is niet hetzelfde als rechtsgeldig. Ook een niet-officiële wilsbeschikking zoals een codicil is rechtsgeldig. Volgens de Nederlandse wet is echter ook een mondelinge wilsbeschikking rechtsgeldig. En het is zelfs zo dat de 'vermoedelijke wens' moet worden gevolgd. Dat is geen testament of codicil is, betekent niet dat de wens van familie moet worden gevolgd. Als de levensgezel zegt de wens van de overledene te kennen, is dat volstrekt rechtsgeldig.
Als de officier een verklaring van geen bezwaar aan de gemeente stuurt, is het aan de nabestaanden om uit te maken wie het verlof tot begraven/cremeren krijgt. De persoon die het verlof heeft, kan zich bij het mortuarium waar de overledene verblijft, melden om de overledene op te laten halen.
Het wordt dus het punt wie als eerste naar de gemeente holt: de levenspartner of de familie van de overledene.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden
