Onderhoudskosten op graven met grafrecht voor onbepaalde tijd
18 april 2020
Vraag nummer: 60544
Beste heer van der Putten.
In onze gemeente willen wij de graven met grafrecht voor onbepaalde tijd onder de loep nemen. Hierbij lopen we tegen het volgende aan. U geeft aan dat het grafrecht vervallen verklaart mag worden als er in de verordening van het moment van uitgifte onderhoudskosten opgenomen zijn en deze niet betaald worden door de rechthebbende.
Nu ben ik oude verordeningen gaan nalezen. Hierbij verschilt per begraafplaats de omschrijving van wat gedaan wordt voor deze onderhoudskosten. Sommigen verordeningen beschrijven enkel onderhoud van het graf. Een aantal verordeningen verplicht het, andere begraafplaatsen lijkt het als service aangeboden te hebben. Nog een paar verordeningen noemen onder de werkzaamheden ook het onderhoud van bomen en beplantingen (al dan niet op het graf), hekwerken en paden. Dit is in mijn ogen het onderhoud van de begraafplaats.
Wij willen graag onze begraafplaatsexploitatie gezond en toekomstbestendig krijgen. Een van de mogelijkheden zou kunnen zijn om weer onderhoudskosten in rekening te brengen. Om zo overzichtelijk mogelijk te blijven willen we graag één tarief voor onderhoud bij graven met grafrechten voor onbepaalde tijd opnemen in de tarieventabel. Dit tarief zou dan moeten gelden voor alle 10 begraafplaatsen in onze gemeente.
Mijn vraag hierbij is: mogen wij de omschrijving van het onderhoud (dus welke onderhoudswerkzaamheden we uitvoeren voor de onderhoudskosten) wijzigen? Of moeten wij als we onderhoudskosten in rekening brengen hiervoor de werkzaamheden uitvoeren die in de toenmalige verordening genoemd staan? Of is dit mogelijk op te lossen door een tweetal onderhoudstarieven op te nemen in de tarieventabel; één voor het onderhoud van het graf en één voor het onderhoud van de begraafplaats en per begraafplaats (en soms per graf) bezien of we één van de tarieven of beide in rekening brengen?
In de vraag nummer 60524 geeft u aan:
‘Dat een gemeente later wel een onderhoudsbijdrage invoert die eerst niet bestond, is zeker mogelijk. Daar zijn ook al rechtszaken over gevoerd in het verleden.
Ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, heeft in een beroepszaak beslist dat onderhoudsrechten voor graven verplicht kunnen worden ingevoerd door gemeenten. Men mag er volgens de rechter niet op rekenen dat er nooit iets verandert’.
Dit zou wellicht ook een mogelijkheid zijn. Maar hoe verhoudt dit zich tot de eerder veel genoemde opmerking dat een gemeente enkel onderhoudskosten in rekening mag brengen als dit genoemd is in de verordening die geldig was bij uitgifte van het graf? Is dit een geval van voortschrijdend inzicht? Zo ja, hoe kan een gemeente het invoeren van dit nieuwe tarief dan aanpakken?
Gemeente X
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Ik zie twee misverstanden in de zin "U geeft aan dat het grafrecht vervallen verklaart mag worden als er in de verordening van het moment van uitgifte onderhoudskosten opgenomen zijn en deze niet betaald worden door de rechthebbende."
Grafrechten kunnen alleen vervallen worden verklaard als er in de beheersverordening voor de begraafplaatsen een bepaling is opgenomen dat dat kan. Zie vraag 1727 (oud nummer: 2094) 'Model-bepalingen inzake grafmonumenten voor beheersreglement/verordening' in de subrubriek 'Verordening/reglement'. In lid 2 van artikel Z heb ik een bepaling geformuleerd, dat ontbreekt in de model-verordening van de VNG.
De Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen uit 2011 van uw gemeente bevat een dergelijke bepaling niet. Dus uw gemeente kan geen rechten vervallen verklaren als er geen onderhoud betaald wordt.
Dat heb ik trouwens ook vorig jaar opgemerkt, toen ik in uw gemeente een cursus gaf.
Het tweede misverstand is dat alleen onderhoudsrechten gerekend zouden mogen worden die al bestonden op het moment van uitgifte van het graf*. Dat geldt wel voor graven op niet-gemeentelijke begraafplaatsen, maar niet voor graven op gemeentelijke begraafplaatsen. Gemeenten hebben het voordeel dat ze heffingen kunnen opleggen die een vorm van belastingen zijn. Die kunnen altijd worden opgelegd, ook als ze eerder niet bestonden. Niet-gemeentelijke begraafplaatsen hebben die mogelijkheid niet. Die kunnen alleen kosten rekenen die bestonden bij het aangaan van de overeenkomst. Maar ze kunnen die kosten wel verhogen.
(* Ik ben benieuwd waar u dat gehoord of gelezen hebt. Als dat ergens in mijn adviesrubriek of in een boek of artikel staat, is dat of een vergissing of verouderd en ingehaald door jurisprudentie).
Het is aardig dat u oude verordeningen er op nagelezen hebt, maar eigenlijk is dat niet relevant. U kunt altijd nieuwe onderhoudsrechten opleggen. In het verleden werd het onderhoud vaak gekoppeld aan het schoonhouden van het grafmonument. Ik adviseer om een recht in te voeren voor het algehele onderhoud van het terrein.
Het is niet nodig om voor het onderhoud een oude omschrijving uit een oude verordening te hanteren. U kunt een nieuwe heffing invoeren, die een oude heffing vervangt, of die naast een oude heffing komt als tweede heffing.
Het is dus inderdaad mogelijk om twee onderhoudstarieven op te nemen in de tarieventabel; één voor het onderhoud van het graf en één voor het onderhoud van de begraafplaats. Of per begraafplaats kan worden bezien of u één van de tarieven of beide in rekening brengt, is lastig. Ik denk dat een afwijking wel mogelijk is, maar dan moet er wel een heel goede motivering zijn om dat te doen. Met afwijkingen per begraafplaatsl oopt u een grotere kans op klachten en procedures, dan wanneer u alle begraafplaatsen gelijkt trekt.
U vraagt of soms ook per graf kan worden bezien of u een of twee tarieven in rekening brengt. Dat denk ik niet. Dat lijkt te willekeurig. Wat wel zou kunnen is om binnen een categorie onderhoudsrechten varianten te hebben als naar gelang de oppervlakte van een graf of het formaat of de vorm van een grafmonument. Voor een graf met een staande steen kan een ander tarief voor onderhoud van de steen worden gevraagd dan voor een graf met een liggende steen of een graf met een grafbeplanting. Maar ik zie geen reden voor verschillende bijdragen om het algemeen onderhoud van de begraafplaats.
Echter, in het algemeen is hebben van varianten niet handig. Het publiek wil gelijk worden behandeld en met varianten kunnen er misverstanden zijn en makkelijker fouten worden gemaakt.
Ik zou als ik u was hooguit één tarief voor het onderhoud van het graf en één voor het onderhoud van de begraafplaats hanteren, zonder varianten in die tarieven.
Gemeenten die varianten hebben, zuchten en kreunen vaak dat ze het graag eenvoudiger hebben.
Om een recht alleen in te voeren voor graven voor onbepaalde tijd, is denk ik een ongeoorloofde discriminatie van deze graven. U mag bij de heffingen voor particuliere graven geen onderscheid maken naar de termijn van uitgifte. Er is natuurlijk wel een verschil in tarief als u verschillende termijnen laat afkopen. Maar het tarief per jaar moet in beginsel gelijk zijn voor een graf voor twintig jaar als voor een graf voor onbepaalde tijd. Hier is ook jurisprudentie over, waar dat uit af te leiden is.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
