Rechten en plichten bij niet meer kunnen begraven door grondwaterstand
27 februari 2018
Vraag nummer: 54006
Geachte heer Van Putten,
Op één grafveld van een gemeentelijke begraafplaats kan vanwege de hoge grondwaterstand een deel van het jaar niet meer ééndiep worden begraven. Op het betreffende veld worden alleen nog kleine kindergraven, urnengraven en strooivakken uitgegeven. Op het grafveld bevinden zich ruim 500 ééndiep graven, die voor 1966 zijn uitgegeven voor onbepaalde tijd. In de meeste graven ligt al iemand begraven, een aantal graven zijn gereserveerd (vaak twee graven naast elkaar met dezelfde uitgiftedatum gereserveerd voor begraving van een partner in de toekomst). Hoe moeten/kunnen we met deze situatie omgaan? Wij zouden graag antwoord willen krijgen op de volgende vragen:
Kan de familie eisen dat er toch wordt begraven, terwijl de begraafplaatsbeheerder heeft beoordeeld dat het op dat moment niet kan? Kan de familie aanspraak maken op schadevergoeding? Is de gemeente verplicht om een alternatief graf aan te bieden op een ander veld of op een andere gemeentelijke begraafplaats? Moeten we bij een eventuele wijziging van de graflocatie de bestaande grafrechten respecteren en dus de grafrechten voor onbepaalde tijd laten gelden voor het nieuwe graf (sinds 1966 worden geen graven voor onbepaalde tijd meer uitgegeven)? Als de graflocatie wijzigt en de grafrechten worden gerespecteerd, dan krijgt de rechthebbende eigenlijk 2 graven voor onbepaalde tijd op naam in plaats van één. Dit is een ongewenste situatie en we geven al heel lang geen graven meer uit voor onbepaalde tijd. Een rechthebbende kan vrijwillig afstand doen van het oude graf, maar ik neem aan dat we de familie niet kunnen verplichten afstand te doen? Is het mogelijk een andere 'oplossing' aan te bieden in de vorm van afstand doen van het oude graf, maar wel het graf met rust laten en niet ruimen?
Bij voorbaat hartelijk dank voor de beantwoording van de vragen.
Antwoord:
Geachte heer,
Als iemand een gereserveerd graf heeft, of een graf dat volgens de beheersverordening of de akte van uitgifte mag worden geschud, bent u verplicht om daar te begraven. Een hoge grondwaterstand is wettelijk geen reden om niet te begraven. Een gemiddeld (!) hoge grondwaterstand is alleen een wettelijke reden (volgens het Besluit op de lijkbezorging) om geen nieuwe graven uit te geven.
Iemand met een bestaand grafrecht heeft dus gewoon recht om in het graf te laten begraven. U kunt dat recht alleen ontnemen als u de begraafplaats (voor het betreffende gedeelte) sluit. Dan kan er niet meer begraven worden. Maar dan hebben belanghebbende rechthebbenden ook recht op een schadevergoeding of compensatie.
Voor u dat grafveld sluit, is het behoorlijk bestuur om te onderzoeken hoe ernstig het probleem is en of er alternatieven zijn. Dat het ergens nat is en dat een kist soms gaat drijven in het graf, wil nog niet altijd zeggen dat de lijkvertering er onder lijdt. En dat zou de maatstaf moeten zijn: of de stoffelijke overschotten wel of niet goed ontbinden. Dat het misschien wat langer duurt, is geen punt. Wel, als het niet gebeurt. De beheerder van de begraafplaats heeft daar vast zicht op, want ervaringen met ruimingen of opgravingen.
Ik ken voorbeelden van graven die een deel van het jaar onder water staan, maar waar de lichamen toch normaal ontbinden.
Op dit vlak moet een aantal feiten worden verzameld.
Dat een begraafplaatsbeheerder beoordeelt dat er op een bepaald moment niet kan worden begraven, dat kan niet. Dat kan niet van een moment of van een (nat) jaargetijde afhangen. Men moet naar lange termijnen en vooral effecten voor lange termijnen kijken en zich niet laten leiden door de schrik om water in het graf te zien. Je hoort misschien een 'plons' maar verder betekent het niets. Als het een tijdje regent, wordt de grond nat en worden de kisten in bestaande graven ook vochtig. En dat is juist goed voor de vertering.
Een andere zaak is om e.e.a. telkens met de rechthebbende van het graf te overleggen. De beheerder kan zeggen "Weet wel dat er waarschijnlijk water in het graf staat. Dat betekent op termijn voor de normale ontbinding in het graf waarschijnlijk niets. Maar als u dat niet prettig vindt, kunt u voor een ander graf kiezen." Dan krijgen mensen de keuze.
Het is bestuursrechtelijk aanvechtbaar om een grafvak te sluiten als er niet eerst naar alternatieven is gekeken en die qua kwaliteit en kosten met elkaar zijn vergeleken.
Alternatieven zouden kunnen zijn:
- het aanbrengen van drainage;
- het ophogen van het hele grafvak. Stenen weg, 1 meter aarde er op en stenen terug, kort gezegd. Dit is in verschillende gemeenten gebeurd;
- het gebruik van grafkelders, waardoor de kisten droog blijven;
- uitbreiden van de begraafplaats en/of ook:
- graven omruilen.
En misschien zijn er nog andere opties, die mij nu niet te binnen schieten.
U kunt een familie inderdaad niet dwingen om afstand te doen van een graf. Maar u kunt wel door het sluiten van het grafvak zorgen dat er niet meer begraven kan worden. En dan kan een oplossing bij wijze van schadevergoeding zijn dat zij een nieuw graf op een andere plek krijgen, op kosten van de gemeente, met de verhuizing van de stoffelijke resten uit het oude graf in het nieuwe graf op kosten van de gemeente. Dat is alleen nodig als men in dat graf nog wil begraven en het recht heeft om te begraven. Als een graf vol is en er niet geschud kan worden heeft verplaatsen geen zin.
Als u het grafvak sluit en als compensatie voor graven voor onbepaalde tijd een graf elders op het terrein aanbiedt, ligt het voor de hand dat dat weer een graf voor onbepaalde tijd is.
Als er al eerder voor een ander graf gekozen wordt zonder sluiting, kunt u een graf voor korte termijn aanbieden, want dan staat daar ook nog tegenover dat men een kwalitatief minder graf voor een kwalitatief beter graf ruilt. Maar het kan ook een kwestie van onderhandelen zijn, in individuele gevallen. Bijvoorbeeld ligt het voor de hand om de grafsteen te verplaatsen en dat is in het ene geval meer werk dan in het andere geval. En er zijn risico's van breuk bij het verplaatsen van oudere stenen. Dan is het de vraag of dat door het verplaatsen komt, dan wel of het ook zou gebeuren als er in het graf nog begraven zou zijn. Dat moet men van geval tot geval bekijken.
Ik zie een 'oplossing' in de vorm van afstand doen van het oude graf, maar wel het graf met rust laten en niet ruimen, niet als oplossing. Want welk probleem wordt dan opgelost? Dat men er niet meer kan begraven als men het recht zou hebben om te schudden, is het enige dat ik nu kan bedenken.
Men kan het recht om de graven te schudden ook feitelijk beperken. Namelijk om het ontzettend duur te gaan maken. Dubbel zo duur als de aanschaf van een nieuw graf. Dan daalt de animo naar het nulpunt. Men kan het recht om te schudden niet zomaar afschaffen. Dan is dit een effectieve strategie.
Maar goed, dit zijn zo enkele ideeën. Voor een passend advies zijn meer feitelijke gegevens nodig. Voor een echte gedachtenuitwisseling en advies is deze rubriek natuurlijk niet geschikt.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Op zaterdag 14 april 2018 wordt de derde editie gehouden van de Uitvaartbeurs Amsterdam. In de historische Westerkerk kunnen bezoekers inspiratie en informatie vinden bij meer dan tachtig stands. De Uitvaartbeurs Amsterdam is de grootste consumenten uitvaartbeurs van Nederland.
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
Spelregels
