Recht van kerkgenootschap op begraafplaats op eigen grond versus ruimte op gemeentelijke begraafplaats
20 mei 2020
Vraag nummer: 60807
Goedendag,
Ik heb de volgende vraag:
Artikel 38 j 40 Wlb leggen het recht neer van een kerkgenootschap omtrent het verkrijgen van eigen grond. Artikel 39 Wlb legt neer dat indien van dit recht geen gebruik wordt gemaakt plekken op de gemeentelijke begraafplaats ter beschikking worden gesteld.
De situatie is als volg. Een gemeente heeft op de gemeentelijke begraafplaats diverse islamitische graven. Deze waarborgen alleen indirecte grafrust middels verlenging ivm de beheersverordening van die gemeente. De gemeenschap wil daarom zelf een stuk grond aanschaffen voor een Islamistische begraafplek waarbij het eeuwige grafrust wordt gewaarborgd.
Kan de gemeente zich op het standpunt stellen dat omdat zij reeds plekken hebben op gemeentelijke grond op grond van artikel 39 Wlb zij een beroep op artikel 38 Wlb niet hoeven te honoreren?
Alvast dank voor uw moeite.
Mvg,
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De gemeente ziet het onjuist.
Artikel 38 Wlb regelt dat een kerkgenootschap gerechtigd is tot het hebben van één of meer kerkelijke begraafplaatsen. Dat is het principe: het kerkgenootschap heeft een recht.
Maar een kerkgenootschap die geen gebruik maakt van die bevoegdheid, dient door de gemeente een deel van de gemeentelijke begraafplaats ter beschikking gesteld te krijgen. Dat staat in artikel 39 Wlb.
Het kerkgenootschap heeft dus de keuze: wil zij een geheel eigen begraafplaats, of wil zij een deel van een gemeentelijke begraafplaats kunnen gebruiken? Het is niet zo dat de gemeente kiest wat het kerkgenootschap kan krijgen.
Het gerechtigd zijn tot het hebben van een eigen kerkelijke begraafplaats, betekent dat het kerkgenootschap actieve hulp mag verwachten van de overheid, met name de gemeentelijke overheid, om dat te realiseren. Bijvoorbeeld door een stuk grond te kunnen kopen voor een schappelijke prijs. Dat staat in artikel 40Wlb.
Dat zich op een gemeentelijke begraafplaats islamitische graven bevinden, is nog niet hetzelfde als wat bedoeld wordt in artikel 39. In de situatie van artikel 39 blijft de gemeente verantwoordelijk voor beheer en onderhoud en kunnen graven alleen worden uitgegeven onder het regime van gemeentelijke regelgeving. Dat betekent dat geen eeuwigdurende grafrechten kunnen worden geboden.
Maar het een sluit het ander ook niet uit.
Wanneer een islamitisch (deel van een) kerkgenootschap een begraafplaats wenst met eeuwige grafrust, dan moet gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid van artikel 38 Wlb in combinatie met het derde lid van artikel 40. Op een begraafplaats als bedoeld in artikel 39 is dat niet te realiseren.
Op een gemeentelijke begraafplaats kunnen geen eeuwigdurende graven worden uitgegeven. Men hoort de afgelopen tijd ook wel eens stemmen opkomen die er voor pleiten om de wet te veranderen en het bestaan van eeuwigdurende grafrechten mogelijk te maken. Dat is een buitengewoon onverstandige gedachte. Daar zitten heel veel en vergaande haken en ogen aan, die die mensen zich dan niet realiseren.
De Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen heeft vorige week, op 15 mei 2020 om precies te zijn, nog een brief gezonden aan de minister van Binnenlandse Zaken met de waarschuwing om het huidige systeem van graven voor onbepaalde tijd te handhaven en niet de weg vrij te maken om eeuwigdurende graven uit te geven. Met de strekking van die brief ben ik het van harte eens.
Ik begrijp goed dat islamitische gemeenschappen begraafplaatsen met eeuwigdurende grafrust wensen. Daar is een eenvoudige oplossing voor: gebruik maken van de mogelijkheden van artikel 38 en artikel 40, derde lid, van de Wet op de lijkbezorging. Deze bepalingen zijn precies voor dit soort situaties geschreven. Als de islamitische gemeenschap zelf eigenaar van een begraafplaats is, hoeven geen grafrechten te worden gevestigd, maar kan men iedereen eeuwige grafrust bieden.
Op die manier is ook op Joodse begraafplaatsen de eeuwige grafrust gewaarborgd. En dat geldt ook voor kleine particuliere begraafplaatsen op eigen terrein. Daar worden ook geen grafrechten gevestigd.
Iedereen is gefixeerd op grafrechten, maar dat is een misverstand. Grafrechten geven geen rechten, maar beperken die juist, net als garantiebepalingen op een koffiezetapparaat. Veel mensen zullen het voorgaande niet direct begrijpen, maar juristen begrijpen het meteen. De garantie die jij bijvoorbeeld krijgt bij de aanschaf van een apparaat, beperken juist de rechten die je als koper zou hebben bij een aankoop. De garantie helpt niet de klant, maar helpt de verkoper. De verkoper kan zijn verplichtingen afkappen en begrenzen, wat anders niet het geval zou zijn.
Als een geloofsgemeenschap gewoon vol eigenaar is van de grond, kan zij de begraafplaats en de graven onbeperkt, dus eeuwig, in stand houden.
Nog een laatste opmerking: het aloude systeem van maatschappelijk functioneren in Nederland is, dat groeperingen die eigen wensen hebben, dat zelf organiseren en realiseren. De overheid faciliteert dat, in die zin dat dit wettelijk kan. Wie eeuwige graven wenst, moet zelf een begraafplaats aanleggen. Dat geldt al eeuwen voor joden en ook voor bepaalde christelijke stromingen. Dat geldt ook voor islamieten.
Islamieten kunnen niet van gemeenten verlangen dat zij (na wetswijziging) eeuwige graven uitgeven. Dat zou hetzelfde zijn als dat geloofsgemeenschappen wensen dat openbare scholen bijzonder onderwijs bieden. Dat kan niet, dat moeten ze zelf organiseren.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
Spelregels
