Schade aan grafmonument claimen (is nog niet zo eenvoudig)
17 mei 2018
Vraag nummer: 54961
Hallo,
Er zijn veel vragen en antwoorden te vinden over de aansprakelijkheid bij schade aan een graf, maar ik heb niets kunnen vinden over het claimen van de schade.
Graf A waait omver en veroorzaakt schade aan graf B.
Maar de rechthebbende van graf B is al ruim 40 jaar geleden overleden en het recht is nooit overgeschreven op naam van een nieuwe rechthebbende.
Een nabestaande wil nu de rechthebbende van graf A aansprakelijk stellen voor de schade aan graf B. Kan dat terwijl hij geen rechthebbende is van graf B?
En maakt het nog wat uit als hij nu nadat de schade geconstateerd is, zich alsnog als rechthebbende laat registreren?
Het lijkt mij toch logisch dat enkel een rechthebbende (of de eigenaar van het monument) de schade zou kunnen claimen.
Als ik een auto koop met een deuk kan ik toch ook niet achteraf nog de schade claimen bij de veroorzaker?
In principe is na het overlijden van de rechthebbende (zonder overschrijving) het recht op het graf toch vervallen aan de gemeente.
Als de gemeente nu als nog het grafrecht overschrijft op een nieuwe rechthebbende, dan accepteert deze toch een graf met een beschadigd grafmonument? (net zo als je een auto koopt met een deuk)
Hoor graag of mijn idee hierover klopt.
Alvast bedankt,
met vriendelijke groet,
Cor Poortman
Antwoord:
Geachte heer,
Dit soort vragen is na de wetswijzigingen van 2010 en 2011 waarbij artikel 32a in de Wet op de lijkbezorging is opgenomen en al snel weer is gewijzigd, tamelijk complex geworden. Helaas. Ik ben voorstander van de regeling zoals die tot 2010 gold.
Ik ben het helemaal met u eens dat niet iedereen zomaar elke schade kan claimen.
Het algemeen geldende principe is, dat iemand alleen schade kan claimen als iemand schade heeft. Wij zijn het snel eens dat een willekeurige nabestaande die geen rechthebbende van een graf is, geen schade kan claimen. Nu ja, hij kan het wel claimen, iedereen kan alles claimen, maar een nabestaande heeft er geen recht op.
Interessanter is de vraag wie er dan wel recht op een vergoeding van schade zou kunnen eisen.
Dat is de persoon die schade heeft. En dat is niet de rechthebbende van het graf, maar sinds 2010 de eigenaar of eigenaren van de (nieuwe) grafsteen en sinds 2011 de eigenaar of eigenaren van de grafsteen van een reeds eerder bestaande (oude) grafsteen.
Relevant wordt dan de vraag wie de eigenaar van de steen is. Nu wordt het interessant. U schrijft "In principe is na het overlijden van de rechthebbende (zonder overschrijving) het recht op het graf toch vervallen aan de gemeente." Als dat het geval is, is de gemeente eigenaar van de grafsteen. Want op grond van artikel 32a Wlb vervalt het eigendom van de grafsteen na het einde van het grafrecht aan de eigenaar van de ondergrond. Als de gemeente eigenaar van de grond van de gemeentelijke begraafplaats is en de grafrechten vervallen zijn, is de gemeente eigenaar van de steen. En zou de gemeente een vergoeding van de schade kunnen claimen. Maar heeft de gemeente wel schade aan een grafmonument dat eigenlijk toch al geruimd zou kunnen worden? Om vandaag een nieuwe steen te eisen, die na plaatsing toch onmiddellijk kan worden verwijderd en vernietigd, is zinloos.
Maar ik ben altijd een beetje voorzichtig als iemand zegt dat de grafrechten al automatisch vervallen zijn. Vaak is dat namelijk niet zo, maar staat er in een verordening dat de grafrechten vervallen verklaard KUNNEN worden. Dan kan dan gewoonlijk het college van burgemeester en wethouders doen. Maar als het college niet een dergelijk besluit voor het graf B genomen heeft, bestaan er nog wel grafrechten, is het monument niet aan de begraafplaatshouder toegevallen en heeft het monument een andere eigenaar.
Mijn ervaring is dat het 'vervallen zijn' en het 'vervallen verklaard kunnen worden' altijd even goed moet worden gecontroleerd.
Er is recente jurisprudentie over dit onderwerp, een uitspraak van 30 maart 2018 van de Ombudsman Uitvaartwezen (nr. 2017-127 'De gebroken grafsteen'). Een rechthebbende claimde schade aan een grafsteen, maar een van de redenen waarom de klacht ongegrond werd verklaard, was dat de rechthebbende niet de eigenaar van de grafsteen was. De begraafplaatshouder had in 2010 haar reglement (door een niet nader te noemen juridisch adviseur) laten aanpassen. De begraafplaats is niet zo groot en het bestuur had in 2010 alle rechthebbenden een verklaring voorgelegd of het grafmonument van hen of van anderen was. In dit geval had de rechthebbende verklaard dat de grafsteen haar eigendom was. Na haar overlijden, enkele jaren later, waren dus haar erfgenamen samen de nieuwe eigenaren van het monument. De rechthebbende was niet een van de erfgenamen en wist ook niet wie de erfgenamen waren. Dan houdt het op.
Terug naar uw vraag. Als het grafrecht van graf B inderdaad 40 jaar geleden vervallen is, is de steen nu eigendom van de gemeente; niet als begraafplaatshouder maar als eigenaar van de grond.
Als het grafrecht niet vervallen is maar er alleen geen rechthebbende is (wat wettelijk gezien goed mogelijk is, want een uitsluitend grafrecht kan prima bestaan zonder rechthebbende), dan is de steen het eigendom van of de oorspronkelijke eigenaar of van diens erfgenamen. Als de nabestaande niet kan aantonen al ruim 40 jaar eigenaar van de steen te zijn geweest of namens de gezamenlijke eigenaren te spreken, kan hij geen claim neerleggen bij de rechthebbende van graf A.
Als de belangstellende nabestaande nu de grafrechten van graf B vraagt en krijgt van de gemeente, kan hij dan schade claimen? Niet als hij alleen maar rechthebbende is. Wel als hij eigenaar van de steen is of namens de eigenaren spreekt. En dat natuurlijk spijkerhard kan aantonen.
Als de grafrechten vervallen waren en de gemeente het graf aan B (eigenlijk als nieuw graf) uitgeeft, houdt de gemeente dan het eigendom van de steen? In principe wel, maar de gemeente zit daar niet op te wachten want het levert alleen risico's en een onduidelijke situatie op. Als het graf aan de nabestaande wordt uitgegeven, zou ik als gemeente ook nadrukkelijk op papier zetten dat hij de grafrechten krijgt en ook het eigendom van het monument dat zich nu op het graf bevindt. Dan is de gemeente van een risico af.
Hoe staat het met uw stelling "Als de gemeente nu als nog het grafrecht overschrijft op een nieuwe rechthebbende, dan accepteert deze toch een graf met een beschadigd grafmonument? (net zo als je een auto koopt met een deuk)". Deze stelling klopt niet voor een graf. Want als het om 'overschrijven' gaat, dan zijn de grafrechten niet 40 jaar geleden vervallen en blijft het grafmonument eigendom van de (erfgenamen van de) oorspronkelijke eigenaar of eigenaren. Het wel of niet aantreden van een nieuwe rechthebbende, verandert niets aan het eigendom van de grafsteen. Wil de nieuwe rechthebbende schade bij A kunnen claimen, dan zal hij moeten aantonen namens de eigenaar of eigenaren te claimen.
Als de grafrechten vervallen waren kunnen ze niet worden overgeschreven. Als het graf nieuw wordt uitgegeven en de gemeente ook het kapotte grafmonument cadeau doet, wat dan? Dan kan de nieuwe rechthebbende het kapotte monument weigeren; bij een nieuwe uitgifte hoeft hij dat niet te accepteren. Hij kan het kapotte monument ook aanvaarden, maar dan moet hij het aanvaarden in de staat zoals het is. Hij kan, ook als nieuwe eigenaar van de grafsteen, geen schade meer claimen bij A. Dat had de gemeente eerder kunnen doen, maar daar had de gemeente destijds geen belang bij.
U merkt dat een juiste benadering best nog wel wat hersengymnastiek vergt.
Tot 2010 was het zo dat de begraafplaatseigenaar door natrekking onmiddellijk bij de plaatsing van een grafmonument juridisch eigenaar werd. De feitelijke zeggenschap en beschikking over het monument kwamen door de grafrechten te liggen bij de rechthebbende van het graf. Dat is een veel eenvoudiger systeem, waar geen onbekende personen een grote rol in speelden, zoals sinds 2010 het geval kan zijn.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
