Onlangs heeft een rechthebbende zich gemeld bij de gemeente voor de overdracht van zijn grafrecht aan een goede kennis van hem (zijnde geen familielid). Nu heeft hij al eerder een verzoek tot afstand met restitutie ingediend, maar is dit verzoek afgewezen wegens de aanwezigheid van een monument en grafkelder.
Aangezien de heer zijn grafrechten in 2004 voor eeuwige duur heeft afgekocht, zijn de destijds geldende verordeningen van toepassing. Echter, in deze verordeningen zijn geen artikelen opgenomen over afstand doen dan wel overdragen van zijn rechten.
1) Mag de heer toch afstand doen van zijn grafrechten (met restitutie) wegens het feit dat dit in de eerdere geldende verordening niet is opgenomen (in de huidige verordeningen wel)?
2) Mag de heer zijn rechten overdragen omdat dit in de destijds geldende verordeningen niet is geregeld, wel overdragen ondanks dat dit per de huidige verordeningen niet mag?
3) Zou de gemeente de afgestane grafrechten met grafkelder mogen doorverkopen? Hiervoor is nog niks geregeld in de beheersverordening.
Ik hoor graag van u.
Met vriendelijke groet,
X
gemeente Y
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Voor de manier van overdracht van een grafrecht, is een rechthebbende van een publiekrechtelijk tot stand gekomen grafrecht afhankelijk van de vigerende beheersverordening van de begraafplaats.
In gewoon Nederlands: in 2021 moet je voor het overschrijven van een grafrecht kijken naar de beheersverordening die in 2021 geldt. Niet naar de beheersverordening die gold op het moment dat het grafrecht werd gevestigd of veranderd, in dit geval in 2004.
Regelmatige gebruikers van deze adviesrubriek weten dat ik soms wel verwijs naar oude verordeningen. Maar ik merk vaak dat men het moeilijk vindt om te begrijpen waarom in het ene geval een oude regeling van toepassing is en in een ander geval de actuele huidige regeling. Het kan soms ook nog verschil maken of het gaat om een graf op een bijzondere begraafplaats, of op een gemeentelijke begraafplaats. Maar daar ga ik het nu niet over hebben, anders is door de bomen het bos niet te zien.
Om te weten wat je met een graf of een grafmonument wel of niet mag doen, moet je soms naar oude regelingen pakken. De kern van de vraag of van het probleem is dan: wat is de inhoud van het grafrecht. Dat is een andere benadering dan de vraag "Is een oude verordening van toepassing". Het probleem is nooit de vraag of een oude verordening van toepassing is, maar de vraag wat de inhoud van het grafrecht is.
Dit klinkt nogal abstract, maar enkele voorbeelden zullen veel duidelijk maken.
Een belangrijk aspect van het grafrecht is de vraag hoeveel kist en asbussen in een graf mogen worden geplaatst. Om op deze vraag antwoord te kunnen geven, moet je terug gaan naar de datum van vestiging van het grafrecht. Als het grafrecht in 1980 is gevestigd en er toen in de verordening stond dat in een graf 4 kisten konden worden geplaatst, dan blijft dat recht op 4 kisten ook in 2021 bestaan. Ook als staat in 2021 in de verordening dat een graf bestemd is voor 2 kisten. In 1991 is de wet gewijzigd en in het Besluit op de lijkbezorging is geregeld dat in een zandgraf maximaal 3 kisten boven elkaar mogen worden begraven. Dan mag, als er al 1 of 2 kisten onder in het graf staan, dat aantal kisten worden aangevuld tot 4.
Als in het verleden is bepaald dat er bijvoorbeeld 10 asbussen in een graf geplaatst konden worden, kan dat in een nieuwe beheersverordening niet worden beperkt tot bijvoorbeeld 2 of 6. Dan blijf je het recht op 10 houden.
Als in het verleden op een graf het recht rustte om dat graf te 'schudden', wat inhoudt dat het graf geruimd kan worden en stoffelijke resten dieper in het graf mogen worden gelegd waardoor ruimte voor nieuwe kisten ontstaat, dat kan dat recht niet in een nieuwe verordening worden afgeschaft. Voor oude graven blijft dat recht bestaan. Het was een essentieel onderdeel van het oude grafrecht, of het graf voor een of voor meerdere generaties gebruikt zou mogen worden.
Voor de term 'schudden' werden ook wel andere termen gebruikt, zoals het 'verdiepen' of het 'samenvoegen' van een graf.
Betekent dit dat een begraafplaatshouder nooit meer iets kan doen tegen bijvoorbeeld het schudden van een graf als men dat onwenselijk vindt? Nee. Want daar is wel wat aan te doen, maar op een andere manier dan door het in een verordening te verbieden.
Soms is het wel een puzzel. Stel dat een graf is uitgegeven in 1980 en dat toen geen rekening is gehouden met de mogelijkheid om urnen in het graf te plaatsen. Maar dat in nieuwe verordening in 1990 regelde dat er 4 urnen bijgeplaatst konden worden. En dat een verordening in 1995 het bijplaatsen van urnen afschafte en dat een verordening in 2015 het plaatsen van 2 urnen mogelijk maakte en in 2020 de regeling werd afgeschaft. Wat is dan de mogelijkheid in 2021 voor een graf uit 1980? 4 urnen. En wat is de mogelijkheid in 2021 van een graf uit 2020? 0 urnen.
Voor een aantal andere aspecten zijn echter gewoon zonder meer de actuele regelingen van toepassing. Als iemand in 2021 een grafrecht wil overdragen, heeft hij gewoon te maken met de in 2021 geldende beheersverordening. Niet met een oude regeling.
U schrijft dat de rechthebbende eerder een verzoek om afstand te doen heeft ingediend 'met restitutie' Ik neem aan dat u daarmee bedoelt dat verzocht is om terugbetaling van een evenredig deel van het eerder betaalde grafrecht. In artikel 18 van de beheersverordening van de begraafplaatsen hebt u een bijzondere regeling voor terugbetaling in een aantal gevallen. Er zijn weinig gemeenten die een dergelijke regeling bieden.
Over naar uw vragen.
1. Iemand kan altijd afstand doen van grafrechten. Of men recht heeft op restitutie is een ander verhaal. Ik ken de voorwaarden van de regeling van uw gemeente niet. Maar men kan geen beroep doen op een oude verordening ten aanzien van restitutie.
Ik heb de beheersverordening uit 1996 van uw gemeente toevallig in mijn archief. Of die in 2004 nog geldig was, weet ik niet. Maar die verordening bevatte geen regeling over het afstand doen van een graf. Maar bijna alle gemeenten in Nederland hebben geregeld dat men wel afstand kan doen, maar geen geld terug krijgt. Dat stond ook nog in een versie van 2016 van de beheersverordening van uw gemeente.
2. De overdracht van een grafrecht is een materie die ook wordt beheerst door de vigerende verordening. Ofwel: de verordening van 2021 is geldig.
Artikel 17 bepaalt dat het recht op een particulier graf op aanvraag van de rechthebbende kan worden overgeschreven op naam van een ander natuurlijk persoon of rechtspersoon. Er is geen beperking ten aanzien van de kring van personen die het graf kunnen krijgen. Het college kan dus een verzoek niet afwijzen, want er is geen toetsingsnorm.
Ik weet niet waar u leest dat het overdragen van een grafrecht volgens de huidige verordening(en) niet zou mogen.
Artikel 17 staat toe dat de rechthebbende het graf aan een ander overdraagt. Of dat kosteloos gebeurt of dat de rechthebbende er nog een bedrag voor krijgt, maakt geen verschil. Het kan.
3. Ja, de gemeente kan een graf dat is afgestaan, ook met een grafkelder, doorverkopen aan een ander. Nu klinkt 'doorverkopen' een beetje commercieel. Maar de gemeente kan elk graf waarvan de rechten zijn vervallen, om welke reden dan ook, weer uitgeven aan een nieuwe rechthebbende. Ook met kelder. Dat is de normale gang van zaken; graven worden hergebruikt door nieuwe families.
In artikel 16 van de beheersverordening is geregeld dat het college aan de rechthebbende op een particulier graf vergunning kan verlenen tot het daarin voor eigen rekening doen aanbrengen van een grafkelder overeenkomstig de door het college te stellen voorwaarden. Er is weinig fantasie voor nodig om te bedenken dat dit ook zou kunnen inhouden dat het college het graf even reserveert tot zich iemand aandient die ook interesse in de kelder heeft. Dan hangt het er ook een beetje van af om wat voor kelder het gaat. Kleine kelders zijn niet duur en hebben tweedehands een zeer beperkte waarde. Misschien mag de gemeente al blij zijn als iemand het graf inclusief kelder 'gratis' wil overnemen en bereid is om - indachtig artikel 16 - alvast voor de toekomst een soort verwijderingsbijdrage te betalen.
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
Spelregels
