Verklaring van overlijden, arts komt pas de volgende ochtend?

8 februari 2013

Vraag nummer: 33576

Goedenavond,

Ik denk waag een gok en stel toch maar de vraag waar ik al enige tijd mee rondloop en tegenaan loop:
Mag een arts pas een volgende ochtend komen, om de dood te constateren en de verklaring van overlijden te tekenen?
En ten tweede: Mag er dan van de uitvaartleider verwacht worden dat hij/zij 's nachts wel moet komen, en de laatste verzorging alvast op zich neemt voordat de arts is geweest?
Ik ben hier nu al vele malen tegenaan gelopen, heb zelfs behoorlijk pittige discussies met verpleegkundigen die willen dat wij komen.
Het argument is dan: de arts heeft gezegd dat het oke is, en..... de familie wil dit ook..., maar volgens mij, mogen wij officieel niet handelen tot de arts is geweest.
Toch word ik voor het blok gezet, omdat andere uitvaartondernemers er eventueel een apart 'verzorgingsteam heenstuurd'. Ik niet, ik doe dit het liefst met familie, of met een 'aflegster 'maar ben er bijna altijd zelf bij betrokken.

Dit is een zeer groot probleem. Artsen in verpleeghuizen, maar ook huisartsen die verantwoordelijk blijven voor hun patienten in verzorgingshuizen, geven aan,....: bij een verwacht overlijden, mag er gehandeld worden door de uitvaartverzorger en/of diens verzorgingsteam voor de laatste verzorging.
Dat is toch absurd? Hoe kan je nu verwachten dat iemand komt te overlijden? Tuurlijk begrijp ik wel waar men op zinsspeelt, maar een tekort in de zorg en artsen die het te druk hebben, mogen dit toch niet zo oplossen?

Ik krijg het de betreffende personen niet aan het verstand en dus ga ik vaak toch maar naar de familie/ overledene toe.
Ik probeer te voorkomen dat een natuurijk overlijden, niet verdoezeld wordt. Met enige juridische back up, zou ik wel makkelijker kunnen uitleggen, waarom ik steeds in de verdediging schiet.
Daar zijn we toch ook met elkaar verantwoordelijk voor?

hartelijk dank voor uw reactie

Antwoord:

Geachte mevrouw,

U maakt zich terecht zorgen. Want wat men van u verlangt, is in strijd met de wet, in strijd met de strekking van de wet en daarnaast ook nog eens erg onverstandig.

Nee, een arts mag niet pas de volgende ochtend komen om de dood te constateren en een verklaring van overlijden af te geven.
Artikel 3 van de Wet op de lijkbezorging regelt sinds 1 januari 2010: "Lijkschouwing geschiedt, zo spoedig mogelijk na het overlijden, door de behandelende arts of door een gemeentelijke lijkschouwer".
Voordien luidde deze bepaling: "Lijkschouwing geschiedt door de behandelende arts of door een gemeentelijke lijkschouwer".

In 2006 is een voorstel van wet tot wijziging van de Wet op de lijkbezorging (kamerstukken 30696) bij de Tweede Kamer ingediend. Bij Nota van wijziging (kamerstuk 30696, nr. 10) van 3 april 2008 is het voorstel van wet aangevuld met o.a. het voorstel om in artikel 3 de woorden "zo spoedig mogelijk na het overlijden" in te voegen. Deze wetswijziging is per 1 januari 2010 vanb kracht geworden.
De regering wilde niet zo ver gaan om te regelen dat geen overledenenzorg mag plaatsvinden voor de schouw (zie kamerstuk 30696, nr. 9, pagnina 7). Dat leent zich niet goed voor een algemeen wettelijk voorschrift. In de praktijk kan naar het oordeel van de regering de behoefte bestaan enige basisverzorging te geven alvorens de arts de schouw verricht. Uiteraard mag deze zorg niet zo ver gaan dat de verzorging een goede lijkschouw belemmert.
In het kamerstuk wordt verwezen naar de 'Handreiking lijkschouwing voor artsen' die eind 2005 onder artsen is verspreid. De Handreiking noemt uitdrukkelijk dat de arts moet letten op omgevingsfactoren, omdat deze van belang kunnen zijn voor het oordeel over de doodsoorzaak. Het verplaatsen van overledenen is daarmee uit den boze.
Je kunt heel voorlopig enige basisverzorging geven, zoals het gedeeltelijk wassen van de overledene, maar meer ook niet.

Deze kamerstukken zijn elders op deze site te raadplegen:
http://www.uitvaart.nl/infotheek/wet-en-regelgeving/eerdere-wetswijzigingen/wijziging-wlb-1-1-2010
http://www.uitvaart.nl/docs/wlb/KST30969-10%20nota%20van%20wijziging%203-4-2008.pdf
http://www.uitvaart.nl/docs/wlb/KST30969-9%20nota%20naar%20aanleiding%20van%20het%20verslag%203-4-2008.pdf

Een verpleeghuis of ziekenhuis dat van een uitvaartverzorger verlangt dat de overledene wordt verzorgd zonder dat de lijkschouw heeft plaatsgevonden, gaat mijns inziens in de fout. Dit is nadrukkelijk niet de bedoeling. De overledene mag niet worden afgelegd.

In correspondentie van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met een uitvaartondernemer die soortgelijke misstanden signaleerde is als richtlijn een termijn van 3 uur genoemd, waarin de lijkschouwing behoort plaats te vinden. Ik zal u onderhands een afschrift van deze brief mailen.

Het is wetgevingstechnisch bezwaarlijk om een dergelijke termijn in de wet te noemen, want er zal niet altijd aan voldaan kunnen worden. Wanneer iemand thuis in zijn slaap is overleden, zal de kans groot zijn dat het overlijden pas na (ruim) 3 uur ontdekt wordt. Dan kan de lijkschouw natuurlijk niet eerder plaats vinden. Ook is het denkbaar dat een huisarts die visite rijdt of spreekuur houdt niet altijd binnen 3 uur aanwezig kan zijn. Ook is moeilijk in een wet te regelen wie er concreet verantwoordelijk voor is.
Maar in een verpleeghuis kan - ook 's nachts - wel altijd een arts komen. Om als vast beleid te hanteren dat de arts bij een verwacht overlijden 's nachts ook wel de volgende ochtend kan komen, is onwil en strijd met de wet.

Eigenlijk dient een dergelijk beleid te worden gemeld bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Ook het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft graag meldingen, om - bij grotere aantallen - de kwestie nog eens onder de aandacht te brengen van het ministerie van Volksgezondheid, de inspectie en de organisaties van artsen.

Ik wijs ook graag op een discussie over dit onderwerp uit 2010-2011 op de site Uitvaartbranche.nl: http://www.uitvaartbranche.nl/29050

Ik ben het helemaal met u eens. Hier is zowel de gezondheidszorg als de uitvaartbranche samen veranwoordelijk voor en men moet elkaar op die verantwoordelijkheid aanspreken.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten

TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).

Bijvoorbeeld: is het inschakelen van een uitvaartondernemer verplicht?