Opdracht voor opgraving uit algemeen graf na 1,5 jaar
12 augustus 2008
Vraag nummer: 5620 (oude nummer: 11147)
Anderhalf jaar geleden is een vrouw in het ziekenhuis overleden en omdat er geen nabestaanden waren, is zij begraven in een alg.graf. De uitvaart werd in eerste instantie bekostigd door de sociale dienst en geregeld door een plaatselijke uitvaartondernemer. Later bleek wijlen mevr. X een testament te hebben en ruimschoots bemiddeld te zijn geweest. De notaris heeft 3 maanden na het overlijden de rekening betaald aan de sociale dienst. Is de betrokken uitvaartleider nalatig geweest door blijkbaar niet te checken of wijlen mevr. X een testament had? En wat kunnen de gevolgen daarvan zijn nu ze niet volgens haar wens gecremeerd is?
Enkele weken na de uitvaart was het de uitvaartondernemer die nu de aanvraag doet namelijk al bekend dat ze een uitvaartverzekering had (die de crematiewens weer gaf). Nu is via de notaris deze andere uitvaartondernemer ingeschakeld (van de organisatie waar wijlen mevrouw X de verzekering had afgesloten dus) die stelt dat wijlen mevr. X opgegraven moet worden om gecremeerd te worden. De notaris heeft de uitvaartondernemer letterlijk geschreven; "ik geef u opdracht het begraven stoffelijk overschot van mevrouw X te cremeren". In de contactgegevens bij de begraafplaats zijn geen wijzigingen aangegeven, informatie is slechts door navraag bekend omdat het dossier de sociale dienst als aanvrager van de begrafenis kent. Een andere gewichtige reden dan dat de vrouw niet volgens haar wens is gecremeerd, is mij niet bekend, noch wie de wens heeft deze wens alsnog na anderhalf jaar te realiseren. De beheerder van de begraafplaats is nu gevraagd een offerte te maken voor de opgraving, om die vervolgens uit te voeren en het stoffelijk overschot te laten cremeren. Daar is echter geen nadrukkelijke opdracht voor gegeven (gezien de tekst die hierboven aangegeven werd), ook al is het uiteraard een logische handeling die verricht moet worden voordat je een stoffelijk overschot kunt cremeren dat nu nog begraven ligt. Deze vraag is overigens slechts mondeling gesteld. Voor zover ik begrepen heb, moet de beheerder van de begraafplaats de opdracht voor opgraving en crematie krijgen, en kan dat pas nadat het noodzakelijk verlof van de burgemeester eerst door de aanvrager geregeld wordt en vergezeld gaat met de opdracht. Mag er dus vanuit gegaan worden dat dit schriftelijk aangegeven wordt? I.v.m. de daarop volgende crematie (die op dezelfde dag als de opgraving plaats moet vinden volgen) is ook verlof van de officier van justitie nodig die ook door de aanvrager geregeld moet worden. Dat is toch correct? Nu er een offerte is aangevraagd voor de kosten, die aanzienlijk zijn vanwege de uitzonderlijke werkzaamheden die ervoor uitgevoerd moeten worden, vraag ik me af of het zo zou kunnen zijn dat een offerte gebruikt zou kunnen worden als basis voor een schadeclaim naar de eerste uitvaartondernemer (die de uitvaart voor de soc.dienst uitvoerde). Kan dit voorkomen worden of is de taak van de beheerder niet anders dan hieraan gehoor te geven? En ookal ligt deze overledene bovenin een keldergraf, kunnen de nabestaanden van omringende graven en degenen die dieper in hetzelfde graf liggen dan nog bezwaar maken? Volgens de wet is het toch niet verplicht deze nabestaanden te informeren omdat het een eigen graf betreft? Maar hoe ga je daar in dit geval het beste mee om?
Ik vind het een hele gevoelige zaak. Kunt u mij wat handvatten aanreiken hoe ik daar zo neutraal mogelijk en tevens piëteitsvol mee om kan gaan?
Met vriendelijke groet,
XX
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
De als eerste betrokken uitvaartondernemer is m.i. niet nalatig geweest door niet te checken of de overleden vrouw een testament had. Dat is niet zijn taak en ik denk dat hij het ook niet zou kunnen, ook als hij het zou willen. Maar het is wel de taak van de sociale dienst, als opdrachtgever van de uitvaart, om na te gaan wat de wens van de overledene was of zou hebben kunnen zijn. Die moet de papieren van de overledene bekijken en had misschien een fotokopie van het testament kunnen vinden, of een polis van de uitvaartverzekering.
De situatie is misschien voor een deel ook aan de overledene zelf te wijten; zij had toen ze in het ziekenhuis lag en haar einde voelde naderen, misschien ook actie kunnen ondernemen en bijvoorbeeld haar uitvaartverzekeraar kunnen noemen of opgeven, of de notaris die als executeur zou optreden. Maar goed, dat kan ik nu niet beoordelen. En het is ook weinig relevant meer.
In principe is opgraving en crematie alsnog mogelijk. Inderdaad zijn daarvoor verlof van de burgemeester en de officier van justitie nodig. U kunt als beheerder van de begraafplaats best vooraf een offerte maken, zodat de executeur kan beoordelen of de nalatenschap voldoende groot is om de wens van de overledene alsnog uit te laten voeren.
Voor het werkelijk laten uitvoeren van de opgraving en crematie is natuurlijk een schriftelijke opdracht van de executeur nodig. Deze moet ook (vooraf) de verloven van de burgemeester en de officier van justitie regelen. Maar waarschijnlijk wil de burgemeester voor het maken van de afweging wel of geen verlof te verlenen wel weten of de kisten van andere overledenen verplaatst zouden moeten worden, of niet. Dat de overledene boven in een keldergraf ligt, is een zeer gunstige situatie.
Het is niet nodig om de nabestaanden van personen die dieper in hetzelfde graf begraven zijn, te informeren over een eventuele opgraving. En zeker niet de nabestaanden van belendende graven. De grafrust van 'hun' dierbaren wordt niet verstoord. Zij hoeven geen toestemming te geven.
Mij lijkt dat u zonder bezwaar een offerte kunt maken. En ook inlichtingen kunt verschaffen over de feitelijke situatie (dat het gaat om een keldergraf en dat de overledene als bovenste bijgezet is). Het is voorts aan de burgemeester om de afweging te maken wel of geen verlof te verlenen. Als het verlof verleend wordt, dient de begraafplaats aan de uitvoering mee te werken.
Het verlof van de officier zal een formaliteit zijn, het wordt zelden of nooit geweigerd. Bij het verlof van de burgemeester ligt het anders, maar ik zie in dit geval ook geen reden van weigering. Het gaat immers om de wens van de overledene en niemand wordt benadeeld.
Ik meen dat de notaris als executeur de aanvraag kan doen; de sociale dienst heeft geen enkel belang en geen positie meer.
De crematie hoeft niet per se dezelfde dag als de opgraving plaats te vinden. Dat is geen wettelijk voorschrift, maar de burgemeester stelt het wel vaak als (wenselijke) voorwaarde.
Ik begrijp niet goed waarom u zich afvraagt of een offerte gebruikt zou kunnen worden als basis voor een schadeclaim naar de eerste uitvaartondernemer die de uitvaart voor de sociale dienst uitvoerde. Dat is uw probleem niet. Maar als iemand, bijvoorbeeld de executeur, meent dat er ergens een schadeclaim zou moeten komen, dan ligt het volgens mij meer voor de hand dat die bij de sociale dienst wordt gedeponeerd. Die heeft haar voorbereidend werk niet goed verricht; die had in de woning van de overledene haar papieren moeten controleren en de situatie (bijvoorbeeld eigen huis of niet) moeten inschatten. Of dit gebeurd is of nagelaten is, weet ik (en u ook) niet. Maar het is in ieder geval niet de normale taak van een uitvaartonderneming. Wel van de sociale dienst.
Het is verstandig en correct om neutraal en piëteitsvol met deze situatie om te gaan. Ik heb de indruk dat ten onrechte scheef naar de eerste uitvaartondernemer wordt gekeken, terwijl de sociale dienst de zaak niet goed heeft uitgeplozen - maar ik ken de feitelijke situatie onvoldoende voor een definitief oordeel. Maar dat is uw zorg niet. Het is de zorg van de executeur om de beide verloven te krijgen; als hij die heeft kan hij de begraafplaatshouder opdracht geven e.e.a. uit te voeren.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
