Ter beschikking stellen van de wetenschap (juridische gevolgen als nabestaanden wens niet respecteren)

14 april 2011

Vraag nummer: 24635  (oude nummer: 16630)

LS,

Ik wil graag van u weten of er juridische gevolgen zijn voor nabestaanden als de laatste wens van de overledene, vast gelegd in een testament, om zijn lichaam ter beschikking te stellen van de wetenschap, niet wordt gerespecteerd.

Met vriendelijke groet,

Paul Venus

Antwoord:

Geachte heer,

Ik weet niet wat u zich voorstelt bij 'juridische gevolgen'.
Als de nabestaanden de wens van de overledene niet respecteren, heeft dat geen gevolgen. Ongeacht of die wens in een testament staat, in een codicil staat, of mondeling kenbaar is gemaakt.
Er is niemand die controleert of testamenten wel geheel of deels worden nagekomen. Er is geen wet die zegt dat testamenten moeten worden nagekomen. De politie kan dat niet controleren; gemeenten of andere overheden hebben op dit vlak geen taak of bevoegdheid.

Als alle erfgenamen samen besluiten om de wens van de overledene aan hun laars te lappen, dan kunnen ze dat doen. Het is onfatsoenlijk, maar niemand houdt hen dan tegen.
Het bestaan van een testament is op zich geen enkele garantie dat de wens wordt uitgevoerd!

Het is daarom van groot belang, als iemand wil dat zijn laatste wens wel wordt gerespecteerd en uitgevoerd, om dat op de goede manier te regelen. De goede manier bestaat uit 2 onderdelen:
1) de wens duidelijk en uitgebreid beschrijven; dat kan in een codicil, maar liefst in een testament (dat heb je toch nodig in verband met punt 2);
2) een betrouwbare executeur-testamentair zoeken en benoemen (dit kan alleen bij testament) die de laatste wens ook uitvoert. Daarvoor moet hij in het testament ook optimale bevoegdheden krijgen.
En er moet liefst ook geld zijn om de executeur in de gelegenheid te stellen om maatregelen te treffen die nodig zijn, zoals het voeren van een rechtszaak.

Stel dat de nabestaanden/erfgenamen de wens van de overledene willen negeren, dan kan de executeur zonodig in kort geding bij de rechter uitvoering van het testament afdwingen.
De kern van de zaak is, dat iets of iemand (instelling of persoon) op moet komen voor de wens van de overledene. En bereid is aktie te ondernemen en zonodig een rechtszaak te voeren om het af te dwingen. Als er niemand is die actie onderneemt, gebeurt er niets.

Dit geldt voor alle soorten wensen van de overledene. Zowel wat betreft zijn lijkbezorging (ter beschikking stellen van de wetenschap, begraven (op een bepaalde begraafplaats of in een bepaald (soort) graf) of cremeren (in een bepaald crematorium en vooral ook de keuze van de asbestemming). Er moet iemand zijn die actie onderneemt.

Bij het ter beschikking stellen van de wetenschap is het natuurlijk ook zo, dat er heel erg snel moet worden opgetreden. Als de zaak dagen wordt gerekt, heeft het vaak geen zin meer. Een executeur moet daarom volmacht hebben krachtens testament om onmiddellijk zaken te regelen.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten

TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek > Reportages > uitvaartvoorlichting.
Bijvoorbeeld over het ter beschikking stellen van je lichaam aan de wetenschap na overlijden (ontleding).