Niet-natuurlijke dood (vervolg 10223, 10178 en 10132)
5 februari 2008
Vraag nummer: 5191 (oude nummer: 10264)
Helemaal ben ik het met de heer Van der Putten eens dat men altijd logisch moet blijven denken. Kennis van regels en praktijk blijft echter altijd het uitgangspunt.
Hij werpt de vraag op: Wat kan en moet de Officier van Justitie aanvangen met een melding dat iemand overleden is door bedcomplicaties wat het gevolg was van bedlegerigheid door eerder opgelopen trauma?
De heer van der Putten denkt dat de Officier daar niets mee doet. Ten onrechte. Zowel lijkschouwer als officier kijken gewoonlijk verder dan hun neus lang is. Zij vragen zich af hoe komt het dat iemand in het ziekenhuis terecht is gekomen? Door een verkeersongeval? Door mishandeling? Door een steekpartij? Als dat het geval is dan doet de officier wel degelijk wat met zon melding, want er is een grote kans dat er iemand vervolgd moet worden. De dader is niet alleen verantwoordelijk (zowel strafrechtelijk, als civielrechtelijk) voor het directe letsel, maar ook voor alle gevolgen van dien. Als iemand overlijdt door een bloedvergiftiging, die het gevolg van doorligwonden (decubitus), die weer het gevolg zijn van bedlegerigheid, die weer het gevolg was van een ongeval, dan is er sprake van een niet-natuurlijke dood en er is voor politie en justitie alle reden zon zaak te onderzoeken. Zon sterfgeval moet dan uiteraard wel eerst gemeld worden (door de behandelend arts aan de gemeentelijk lijkschouwer voor alle duidelijkheid).
Het is inderdaad zo dat de bepalingen omtrent de lijkschouwing in de Wet op de lijkbezorging er (onder meer) op gericht zijn om misdrijven op te kunnen sporen. Dat neemt evenwel niet weg dat het begrip niet-natuurlijke dood veel ruimer is dan het begrip misdrijf. Ook overlijdensgevallen door ongevallen waarvoor niemand verantwoordelijk gesteld kan worden vallen onder het begrip niet-natuurlijke dood en al deze gevallen moeten gemeld worden aan de gemeentelijk lijkschouwer en door deze aan de officier van justitie. Justitie moet nu juist onderzoeken óf er iemand aansprakelijk gesteld kan worden.
Tot slot nog een taalkundige opmerking. Als men oude teksten in de discussie rond overlijdensverklaringen en de toenmalige Begrafeniswet bestudeert dan komt men zowel het woord "geweldig" als de term "gewelddadig" tegen. Het woord geweldig heeft vandaag een heel andere betekenis gekregen (iets positiefs als fantastisch of schitterend).
Vroeger betekende geweldig door geweld (bijvoorbeeld een trap van een paard) en gewelddadig door een gewelddaad (moord en doodslag). Bij geweldig ging men toen dus ook al uit van de ruime betekenis van een niet-natuurlijke dood.
Dr. Mr. C. Das
Gemeentelijk lijkschouwer
Amsterdam
Antwoord:
Geachte heer,
Dank voor uw reactie op vraag 10223 'Reactie op niet natuurlijk overlijden in items 10132 en 10178' in de sub-rubriek lijkschouwing.
Vraag 10132 staat in de sub-rubriek 'Euthanasie'.
Vraag 10178 staat in de sub-rubriek 'Natuurlijke en niet-natuurlijke dood'. Zo kunnen ook anderen de discussie blijven volgen.
Ik denk dat wij het op alle punten wel eens zijn. Natuurlijk is het relevant waarom iemand in het ziekenhuis is beland. Als het komt door een verkeersongeval, mishandeling of door een steekpartij, dan is er een grote kans dat iemand vervolgd moet worden. Dan is melding bij Justitie zeker op zijn plaats. Alleen was dat niet de casus die de vorige vragensteller naar voren bracht, althans zo heb ik het niet begrepen. In vraag 10178 en 10223 speelde de reden waarom iemand in het ziekenhuis was beland, geen rol. Alleen de complicaties die zich daar voor konden doen.
De vragensteller meende dat ook als de oorzaak van het overlijden niet het gevolg was door toedoen van derden (zoals een misdrijf), bij de gemeentelijke lijkschouwer melding van een niet-natuurlijke dood zou moeten worden gedaan. Dat ben ik niet met hem eens. En u ook niet, leid ik indirect uit uw verhaal af.
Ik ben het ook helemaal met u eens dat het begrip niet-natuurlijke dood verder sterkt dan het begrip misdrijf. Bij een ongeval moet nu juist onderzocht worden óf er sprake was van een misdrijf en of iemand aansprakelijk gesteld kan worden. Overlijden als gevolg van een 'gewone' val van een trap is wel een niet-natuurlijke dood, maar geen misdrijf.
In de tekst van de oude Begrafeniswet van 1869 ben ik het woord 'gewelddadig' niet tegen gekomen, voor zover ik me herinner (ik heb de oorspronkelijke tekst nu niet bij de hand). Maar u zult in het onderwerp beter ingevoerd zijn dan ik. Het is logisch dat men ook toen al uitging van de ruime betekenis van een niet-natuurlijke dood, om in een latere fase, door nader onderzoek, vast te stellen of er een misdrijf in het spel was.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
