Milieuvoorschriften crematoria: willekeur of pesterij?
2 februari 2002
Vraag nummer: 557 (oude nummer: 89)
Mijnheer Van der Putten,
Als uitvaartondernemer lees ik regelmatig de vakbladen waarin in toenemende mate wordt bericht over de nieuwe emissierichtlijnen voor crematoria. Er worden steeds meer eisen gesteld aan de uitstoot van crematie-ovens. De nieuwe Nederlandse emissierichtlijn (NeR) maakt het steeds moeilijker en kostbaarder een crematorium te starten. Dit is iets waar ik met een aantal collega-ondernemers in het verleden nog wel eens over gedacht heb.
Nu vroeg ik me gewoon af of die steeds strengere eisen gewoon pesterij is van het Ministerie van VROM of dat er daadwerkelijk een studie is geweest naar de gevolgen van de uitstoot met als resultaat de nieuwe richtlijn. En daarnaast vroeg ik me af waarom alleen crematoria met dit soort milieu-eisen worden geconfronteerd. Bij een begrafenis belanden in ieder geval alle afvalstoffen in het milieu. Weliswaar is is de vervuiling dan geconcentreerd maar dat is geen reden om er dan maar niets aan te doen. Er zijn wel meer concentratieplaatsen van milieuvervuiling die vroeg of later ook gesaneerd worden.
Ik begrijp dan ook niet waarom crematoria zo worden aangepakt en begraafplaatsen vrij uit gaan. Mijns inziens zijn begraafplaatsen veel vervuilender. Bij een crematie wordt bv nog de pacemaker van een overledene verwijderd. Bij een begrafenis gebeurt dat niet. Lobby'en begraafplaatsen gewoon beter?
Antwoord:
Geachte heer,
Ik denk niet dat sprake is van willekeur of een pesterij bij de nieuwe Nederlandse emissierichtlijn voor crematoria. U vraagt of er daadwerkelijk een studie is geweest naar de gevolgen van de uitstoot van crematoria. Ik moet u zeggen: ik weet het niet. Ik neem aan dat er wel enige studie aan ten grondslag ligt. Maar de vraag is altijd bij dit soort dingen wat de norm is, waaraan men toetst. Daar zijn wel eens vraagtekens bij te zetten, zo is mijn ervaring bij andere milieuzaken. En een andere vraag is of een bepaalde investering wel opweegt tegen het milieu-rendement.
Hoe dit soort vragen bij crematoria zit, weet ik niet. Maar mijn ervaring met andere vervuilingsopvattingen in het verleden heeft mij persoonlijk wel eens sceptisch gemaakt, ook over de aanpak van dit soort zaken.
Ik denk bijvoorbeeld aan een situatie die ik jaren geleden meemaakte, toch ik nog werkte in een gemeente, waar een tuindersbedrijf werd opgedoekt om op die locatie sociale woningbouw te plegen. De grond was vervuild met gewasbeschermingsmiddelen (zoals men eufemistisch allerlei goedjes noemt die vroeger gewoon gif heetten). Volgens de provincie moest de grond worden afgegraven en in een speciale inrichting gereinigd. De kosten kwamen omgerekend neer op een kleine fl. 200.000,- per woning. Weg idee van sociale woningbouw natuurlijk, tenminste als het plan van de provincie zou word uitgevoerd. Ik vroeg dus om naar alternatieven te zoeken. Een gesprekje later bleken die er ook te zijn: men kon de grond afgraven, en een half jaartje uitgespreid over een terrein laten uitdampen. De kosten: een fractie van die fl. 200.000,- per woning.
Ik werd hier ontzettend kwaad over: waarom kwam men niet meteen met een doelmatige en goedkope oplossing? Tja, de kosten waren geen relevant aspect voor de betreffende milieuafdeling. Die mooie met subsidie gebouwde inrichting moest ook maar eens een keer gebruikt worden, daar kwam het op neer.
In die zaak bleek ook dat de normen die werden gebruikt regelmatig verschoven. Volgens de ene norm was er niets aan de hand; volgens de andere norm was het een gifbelt. Tja, wat moet je daarmee? De betreffende gemeente wilde geen enkel risico lopen om later enig verwijt te kunnen krijgen, en liet in ieder geval reinigen (maar wel op de goedkope manier). Maar je kunt je ook afvragen of grond, waar sla en tomaten op geteeld worden, te verontreinigd is om onder een woonhuis en gazonnetje gebruikt te worden. Van de 'verontreinigde' grond mogen we de groenten gewoon eten, maar hij is te vervuild om er met een grasmaaier over heen te lopen. Begrijpt u dat? Ik heb daar moeite mee.
Ook heb ik in een andere werkkring ook wel gewerkt als juridisch adviseur van een milieuafdeling. De normen die daar werden gebruikt om bedrijven 'op af te rekenen', waren vaak voor discussie vatbaar en het resultaat van handjeklap. Ik heb daar toch een wat wrang gevoel aan over gehouden.
Maar goed, dit is meer borrelpraat. Hoe het bij crematoria zit, weet ik helemaal niet. Maar als ik de crematoria was, zou ik de onderzoeken die aan e.e.a. ten grondslag liggen eens goed tegen het licht laten houden door onafhankelijke adviseurs. Misschien gaat dit ook gebeuren.
U vindt het een beetje oneerlijk, zo proef ik het, dat op een begraafplaats alle afvalstoffen wel 'zomaar' in het milieu
terecht komen. Klopt, maar een belangrijk verschil is - wat u eigenlijk zelf al aangeeft - dat op een begraafplaats eventuele
ongewenste elementen en stoffen op de begraafplaats blijven, terwijl ze bij een crematorium worden verspreid. Een
probleem zit 'm in de vullingen van kiezen. Die kunnen kwik bevatten. Als er begraving plaatsvindt, komt de kwik niet of
nagenoeg niet vrij. De kwik komt niet terecht in het grondwater en wordt niet verspreid. Bij verbranding wel. Als een graf geruimd wordt, kunnen kunststoffen en metalen die niet vergaan gewoon apart worden gehouden en afgevoerd. Bij crematie worden metalen uit de as gehaald, maar verder gaat alles de lucht in. Tenminste, als het niet zou worden afgevangen in filters. Bij elke crematie wordt wel een halve kilo vliegas afgevangen, zo heb ik me begin dit jaar in een crematorium laten vertellen. Wie na afloop van de crematie van opa de asbus mee naar huis neemt, heeft dus eigenlijk niet alles. Ongeveer een kwart blijft als vliegas in de filters achter. En zou er niet gefilterd worden, dan zou in de directe
omgeving van een crematorium toch wel heel veel onbedoeld verstrooid worden.
Een en ander heeft m.i. helemaal niets te maken met het beter kunnen lobbyen van begraafplaatsen. Begraafplaatsen zijn voor hun omgeving gewoon minder vervuilend dan dat crematoria zouden zijn. En de natuur krijgt op begraafplaatsen ook veel langer de kans om eventuele 'afvalstoffen' op natuurlijke wijze af te breken.
Een en ander roept de vraag op wat eigenlijk een schonere vorm van lijkbezorging is, verbranding of begraving. Dat is
toch een beetje appels met peren vergelijken, want beiden hebben ook milieuhygiënisch gezien voor- en nadelen.
mr. W.G.H.M. van der Putten
1998
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek > Reportages.
Zoals de Promo Serie Begraven en Begraafplaatsen
http://www.uitvaart.nl/infotheek/reportages/uitvaartvoorlichting/cremeren-en-asbestemming/
