Opeisen legitieme portie
25 augustus 2002
Vraag nummer: 934 (oude nummer: 1261)
Onlangs vernam ik dat mijn vader al 2 jaar geleden is overleden. Mijn moeder is reeds 20 jaar geleden overleden, toen ik zelf 9 jaar was. Mijn vader is zo'n 13 jaar geleden hertrouwd. Ik begrijp dat ik recht heb op een legitieme portie; waarschijnlijk een van mijn moeder en een van mijn vader. Ik ben van het overlijden van mijn vader nooit officieel op de hoogte gesteld. Ik verwacht niet dat mijn vader een testament heeft laten opstellen.
Vraag 1: Kan ik alsnog het kindsdeel t.g.v. het overlijden van mijn moeder opeisen?
Vraag 2: Hoe eis ik mijn deel op vanwege het overlijden van mijn vader?
Probleem: waarschijnlijk is al een behoorlijk deel onder de tafel aan anderen gegeven. Als ik mijn deel daar kom ophalen staat het halve huis natuurlijk leeg. Hoe voorkom ik dat ik op deze manier in de boot genomen wordt?
Antwoord:
Geachte heer,
Midden in de nacht kom ik uw vraag nog tegen. Uw moeder is 20 jaar geleden overleden. U vertelt onlangs te hebben vernomen dat uw - hertrouwde - vader 2 jaar geleden is overleden. Hoe krijgt u uw legitieme portie in handen, zo vat ik de vraag maar samen.
Vooropgesteld moet worden dat deze rubriek zich richt op vragen rondom een uitvaart. Uw vragen liggen op het terrein van het erfrecht en zijn 'voer' voor een notaris, niet voor een funerair-juridische rubriek.
Toch wil ik wel proberen u een eindje op weg te helpen.
Als uw moeder 20 jaar geleden is overleden, terwijl u 9 jaar oud was, dan behoorde een legitieme portie voor u te zijn zekergesteld. Er zijn waarschijnlijk een voogd en toeziend voogd zijn benoemd door de kantonrechter. Er zal ook iets geregeld zijn met die legitieme portie. Bijvoorbeeld dat een bedrag voor u - met goedvinden van de rechter - op een deposito bij een bank is vastgezet. Dat bedrag had u dan in handen kunnen krijgen op het moment dat u meerderjarig was.
U hebt verzuimd uw vader, waar u blijkbaar geen contact mee had, de afgelopen jaren naar de legitieme portie van uw moeder te vragen. Ik zou er nu zijn nieuwe echtgenote naar vragen, alsmede uw vroegere voogd. Wellicht staat altijd nog een bedrag te uwer name op een bank. Wellicht is het bedrag jaren geleden door uw vader opgenomen. Als hij dat - onterecht - gedaan heeft, is alsnog een vordering op zijn erfgenamen mogelijk, mits de vordering niet verjaard is (dat hangt weer af van de vraag wanneer precies eventueel geld is 'ingepikt'). De hoofdregel is dat een vordering na 5 jaar verjaart.
U bent ook wel wat laat met uw eis, moet ik helaas constateren. U had u bij uw meerderjarigheid kunnen melden. Uw voogd behoorde u toen ook in te lichten.
Ook bij het overlijden van uw vader hebt u recht op een kindsdeel, vooropgesteld dat er iets te verdelen valt, uiteraard (per slot hebben veel mensen meer schulden dan eigendommen). U mag in ieder geval van de weduwe en eventuele andere naaste verwanten of erfgenamen openheid eisen. Ik zou het eerst gewoon netjes vragen, in een gesprek of per brief. Tenzij u er zeker van bent dat men u niet eerlijk zal antwoorden.
Geven zij die openheid niet, dan kunt u een advocaat inschakelen en zijn tal van akties mogelijk. Wat voor akties - die kunnen variëren van gewoon een brief schrijven tot dagvaarden en beslag leggen - hangt af van de feitelijke omstandigheden, die ik niet ken. Echt voorkomen dat u, zoals u het noemt, "in de boot genomen wordt" kunt u moeilijk. Daarvoor bent u er wel wat laat bij. Maar al is men er soms wel direct bij, dan is het nog moeilijk te bewijzen dat er bijvoorbeeld spaargeld is, als iemand de gegevens achterhoudt en de overledene zijn zaken niet goed heeft geregeld.
Ik adviseer u om zo spoedig mogelijk eerst een notaris te raadplegen over hoe een en ander rond het overlijden van uw moeder en het veilig stellen van uw kindsdeel in zijn werk moet zijn gegaan en of iets over uw vader bekend is. Ik zou daarvoor een notaris in de vroegere woonplaats van uw ouders benaderen.
Namen/adressen zijn wellicht te vinden op www.notaris.nl. Wie weet, heeft hij of een collega toch nog stukken. Een telefoontje en/of een kort gesprek is gewoonlijk kosteloos. U kunt met hem ook overleggen of het zinvol kan zijn een advocaat in te schakelen.
Ik raad u aan wel een afweging maken van kosten en baten. Ook dat kunt u met een notaris en/of advocaat overleggen. Als het alleen gaat om een deel van de inboedel, loont het vaak niet.
U kunt eventueel voor algemene informatie ook terecht bij de Notaristelefoon, Postbus 16020, 2500 BA 's-Gravenhage, tel. (070) 346 93 93, fax (070) 345 32 26.
Veel succes!
mr W.G.H.M. van der Putten
1 maart 1998
