30 november 2002
Vraag nummer: 1822 (oude nummer: 2191)
Sat, 7 Dec 2002 00:26
Hoe ben ik zeker dat mijn laatste wilsbeschikking nageleefd zal worden?
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Uw vraag is een hele goede. Ik merk namelijk in mijn praktijk erg vaak dat testamenten (grotendeels) niet (geheel) worden uitgevoerd.
Op het niet uitvoeren van een testament staat geen sanctie. Het is niet strafbaar. Er is geen testamenten-politie of zo. En de notaris is als puntje bij paaltje komt ook geen hoeder van het testament: als de erfgenamen het anders willen, doet hij het anders. Anders kan hij naar zijn geld fluiten, zo simpel werkt dat.
Hoe is dat te voorkomen?
Door een betrouwbare executeur-testamentair te benoemen en die veel bevoegdheden te geven. Persoonlijk zou ik kiezen voor 2 executeurs, omdat die samen sterker staan tegenover de soms kritische familie/erfgenamen, ze nog eens met elkaar kunnen overleggen en ze een beetje sociale controle op elkaar uitoefenen.
De executeur-testamentair moet verder ook een beetje een krachtige figuur zijn, die uw wil doordrijft.
En u moet hetgeen u wilt zo uitgebreid en duidelijk mogelijk in het testament zetten, zodat er zo min mogelijk discussie tussen en met erfgenamen mogelijk is.
En een executeur-testamentair moet liefst zo min mogelijk eigenbelang hebben. Een probleem is vaak dat een executeur wordt benoemd, die zelf ook erfgenaam is. Als er bijvoorbeeld in het testament staat dat een groot bedrag moet worden gegeven aan een goed doel, en de (andere) erfgenamen voelen daar niets voor, omdat het van hun erfdeel afgaat, is de zelf ook ervende executeur wat sneller geneigd om zich daar bij neer te leggen.
Voor alles dat met recht en wet te maken heeft, geldt dat papier geduldig is, maar dat er iets of iemand moet zijn, die zich er letterlijk en figuurlijk sterk voor maakt.
Een testament wordt niet automatisch en vanzelfsprekend uitgevoerd, zoals veel mensen schijnen te geloven. Als de erfgenamen iets gewoon niet doen, doen ze het niet. Klaar, uit. Er moet dan een executeur zijn, die met de vuist op tafel slaat en die zonodig naar de rechter stapt om de wens van de overledene uitgevoerd te krijgen. Ik heb dat al eens eerder geschreven in Vraag 1230 "Recht van de overledene" (in de sub-rubriek Testament).
Dat een testament niet wordt uitgevoerd, kan men lezen in
Vraag 1574 "Begraven of verstrooien? (alsnog uitvoeren testament)" (ook in de sub-rubriek Testament). Maar ik ken er vele voorbeelden van.
Het is verstandig om in een testament toch ook een soort sanctie in te bouwen, namelijk dat erfgenamen alleen iets erven, nadat ze dit of dat hebben gedaan. Er worden wel eens mooie films gemaakt van vreemde voorwaarden in een testament, als dat men moet huwen, of dat men zelf eerst op eigen kracht miljonair moet zijn geworden alvorens pa's miljoenen te erven (en te weten hoe moeilijk het was om die te vergaren).
Maar men kan natuurlijk bepalen dat de kinderen alleen hun legitieme portie krijgen als ze het testament niet volledig uitvoeren, en hun volle erfdeel nadat dit of dat is gedaan en dan een onafhankelijke derde benoemen die daar toezicht op moet houden.
Als mensen iets erg graag willen, moeten ze liefst al zoveel mogelijk bij leven doen. Dat is natuurlijk het makkelijkste: dingen doen waar u geen hulp van anderen bij nodig hebt.
Wilt u iets aan een goed doel geven? Doe het dan bij leven in plaats van het geld op de bank laten staan.
Of zorg dat er andere waarborgen zijn.
Ik ken wat voorbeelden die met graven van doen hebben.
Ik ken bijvoorbeeld het voorbeeld van mensen die het graf van hun ouders goed verzorgd achter willen laten en voor grafverlenging en onderhoud een aardig bedrag willen spenderen. Ze hebben twijfels of hun kinderen dat er wel voor over hebben; vooral bij 'de aangetrouwden' ligt dat wel eens moeilijk. Nu hebben deze mensen in hun testament staan dat er na hun overlijden een bepaald bedrag voor het graf moet worden aangewend. Ze geven dat bedrag nog niet bij leven, omdat ze niet zoveel contant geld hebben.
Maar ze hebben vermogen in hun huis zitten, dat wordt verkocht na hun overlijden. Omdat er geen sanctie staat op het niet-nakomen van hun laatste wil in het testament, hebben ze er in dit geval een onafhankelijke derde bij betrokken: de Stichting Grafzorg Nederland (www.grafzorg.nl). Met deze stichting is de afspraak gemaakt dat de stichting na het overlijden toeziet op het uitvoeren van de laatste wil t.a.v. het graf van de ouders. Nu kunnen de kinderen en schoonkinderen het testament niet negeren, want de stichting klopt aan hun deur, met het uittreksel van het testament in de hand.
Een ander leuk voorbeeld vind ik het volgende.
Er is een meneer, die wil dat zijn nazaten het urnengraf van zijn ouders, waar hij later ook in wil worden bijgezet, in stand houden. De kosten zijn eeuwigdurend afgekocht, dus de ((achter)klein)kinderen hebben er geen kosten aan, tenzij het monument nog eens ooit moet worden opgeknapt. Maar... het graf moet op naam van een persoon staan, anders vervalkt het grafrecht. Meneer wil dat het graf zo lang mogelijk 'in de familie blijft'. Hij regelt dat door een kapitaal in een stichting (toevallig ook de Stichting Grafzorg) achter te laten, met het beding dat een nazaat het urnengraf op zijn naam moet hebben. De nazaat die dat heeft, krijgt op zijn verjaardag telkens een flinke cadeaubon, met een geïndexeerde waarde. En omdat het een flink kapitaal is, mag er eens in de 10 jaar een familiereünie van worden georganiseerd. Zo wordt een plicht een recht en een lust.
Vertrouw er niet zonder meer op dat het na het overlijden allemaal wel goed komt, als u iets in een testament hebt gezet. Bedenk zelf zo veel mogelijk waarborgen, kan ik u alleen maar adviseren.
mr W.G.H.M. van der Putten
7 december 2002
Spelregels
