Foto's publiceren (van levenden en van overledenen)

14 januari 2005

Vraag nummer: 3609  (oude nummer: 5382)

Eigenlijk heb ik twee vragen:
Mogen foto's waar personen herkenbaar op staan op internet geplaatst worden, op een verenigingssite bijvoorbeeld?
Mogen foto's of films van overledenen gebruikt worden voor opleidingsdoeleinden (wanneer de overledene daarop niet herkend kan worden)?

Antwoord:

Geachte mevrouw,

Als er op een site van een vereniging foto's staan van bijvoorbeeld leden van de vereniging of bezoekers van een evement en dergelijke, dan is daar geen enkel bezwaar tegen.
Met foto's kunt u te maken hebben met beeldrecht, intellectueel eigendomsrecht, schending van privacy en allerhande bijzondere omstandigheden. Maar dat zijn uitzonderingen in zelden voorkomende situaties. Niet in de huis-, tuin- en keukensituatie van een gewone vereniging en gewone mensen.

Ja, er mogen foto's en films van overledenen gebruikt worden voor opleidingsdoeleinden, mits de overledenen daar zelf bij leven toestemming voor hebben verleend, dan wel de directe nabestaanden daar toestemming voor hebben verleend. Ook al is de overledene niet herkenbaar.
U ziet, ik ben hier wat strenger dan bij de foto's van levende personen op de verenigingssite. Dat is, omdat als iemand zijn foto op een site ziet en dat niet wil, hij zelf in overleg kan treden met de beheerder van de site om de foto eventueel te verwijderen. De beheerder is niet zonder meer verplicht om de foto op verzoek te verwijderen, maar redelijke mensen komen in een normale situatie meestal wel tot een oplossing. Een overledene kan echter niet meer voor zichzelf opkomen en er speelt het aspect van piëteit. Dan past een extra waarborg. Het al dan niet herkenbaar zijn, geeft niet altijd de doorslag. Als mensen zouden ontdekken dat afbeeldingen van een dierbare overledene 'gebruikt' zijn, ook al is het onherkenbaar, dan kan dat toch als een aantasting van piëteit en vertrouwen worden gevoeld. Ik zou daar uiterst voorzichtig mee zijn.
Er zijn geen wettelijke regels voor. Maar maatschappelijke opvattingen geven hier de doorslag.

Het is trouwens niet altijd zwart-wit. Er zijn altijd grijze gebieden. Als een overledene in een kist getoond wordt, is beslist eerst toestemming nodig. Als van een overledene in een snijzaal van het anatomisch instituut alleen een arm wordt geprepareerd, is geen toestemming van nabestaanden nodig.

mr W.G.H.M. van der Putten