31 maart 2006
Vraag nummer: 4347 (oude nummer: 7777)
Bij Portugese kennissen van ons is een halfjaar geleden iemand overleden die per vliegtuig naar Portugal zou vervoerd worden. Er zou daar nog gelegenheid zijn voor familie afscheid te nemen. Bij aankomst daar bleek op de kist aangegeven deze niet meer te mogen openen. Dit is toch gedaan door een begrafenisondernemer daar en een oom en toen bleek dat de overledene een soort zak omgewikkeld had en (waarschijnlijk) niet gekleed was. Zij waren erg geschokt. Volgens de luchthaven waar het vliegtuig vandaan is vertrokken was dit onmogelijk. Kunt u mij wat meer vertellen over de procedures die gevolgd worden voordat een lichaam met het vliegtuig weg gaat?
Bijv. dank. Carla Boone
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Er zijn geen wettelijke regels of verdragsregels of andere vaste procedures omtrent de kleding van een overledene voor internationaal transport. Ook trouwens niet voor overledenen bij vervoer binnen Nederland.
Alleen voor de lijkkist zijn er bepaalde eisen.
Ik kan mij bij de zak die u bedoelt wel wat voorstellen. Vermoedelijk was het een soort bodybag, die men in de film en op TV ook ziet in politieseries waarbij een slachtoffer "in een zak wordt geritst" en wordt afgevoerd. Dergelijke zakken voorkomen dat lichaamsvocht verloren kan worden.
Vliegtuigmaatschappijen stellen in de regel wel eisen aan het vervoer van een overledene, namelijk dat die in een kist wordt vervoerd waar geen geur en geen vocht aan kan ontsnappen. Maar voor wat er binnen in de kist ligt, zijn er bij mijn weten geen eisen.
Ik denk dat deze kwestie er primair een is waarvoor de uitvaartverzorger die de overledene gereed heeft gemaakt voor transport, verantwoordelijk is. Het is vaak wel gebruikelijk om een overledene te kleden, maar noodzakelijk is het niet. Puur 'technisch' gezien is het zelfs wenselijk dat een overledene niet gekleed is, omdat kleding soms de natuurlijke ontbinding van het lichaam in de aarde vertraagt. Vooral als het synthetische kleding is. Die is niet geliefd bij begraafplaatshouders, omdat men bij de ruiming van een graf er soms nog restanten van aantreft. Het is ook niet voor niets dat men vroeger vaak overledenen alleen gekleed in een doodshemd ter aarde bestelde.
Ik begrijp dat dit voor de nabestaanden, die dit niet verwacht hadden, een schok is. Maar het gebruik van bodybags voor dit soort transporten is - denk ik - niet ongewoon. Je weet nooit onder wat voor condities een lichaam in een warm land aankomt en enige tijd voor de begrafenis wordt bewaard. Een kist die geur en vocht lekt, zou men waarschijnlijk ook niet plezierig hebben gevonden. Ik heb er dus wel begrip voor dat men een overledene op deze wijze op reis laat gaan.
Het is echter jammer dat men na het transport niet direct contact heeft opgenomen met de uitvaartonderneming die het transport heeft verzorgd. Die had wellicht ook kunnen uitleggen wat de conditie van het lichaam was en waarom men deze voorziening heeft getroffen.
Daarbij had ook de vraag betrokken kunnen worden, of nabestaanden kleding hadden afgegeven om de overledene mee te kleden. Als dat gebeurd is - het afgeven - en de kleding niet gebruikt is, is dat een kwalijke zaak. Maar misschien had de uitvaartonderneming ook wel geen goede kleding ter beschikking, bijvoorbeeld omdat men iemand in nachtgewaad uit een ziekenhuis heeft opgehaald. Men had dat toen kunnen bespreken, maar na een half jaar - stel dat men nu nog uitleg vraagt - is een en ander wat moeilijker te reconstrueren.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
