Waarom is thanatopraxie wel toegestaan in het buitenland?

7 augustus 2002

Vraag nummer: 873  (oude nummer: 1198)

Geachte heer Van der Putten,

Na het lezen van uw laatste antwoord (vraag 1197) en de special op deze site over thanatopraxie (wat een raar woord) vroeg ik me af waarom dit in Nederland niet en maar in het buitenland wel toegestaan is. De argumenten tegen gelden toch ook in andere landen. Ik weet niet of ik het zelf zou willen. Wat mij betreft bepalen mijn kinderen dat. Maar ze zouden toch in ieder geval de keuze moeten hebben?
PS: Ik heb zelf geen emailadres, ik bekijk dit vanuit een bibliotheek. Hoop dat het lukt de vraag te stellen.

Mevr. E. de Boer-Coningh

Antwoord:

Geachte mevrouw,

U stelt een logische maar lastige vraag. Overal waar thanatopraxie is toegestaan, zal men er eigen redenen voor hebben. De belangrijkste redenen zullen zijn de cultuur rondom de lijkbezorging en opbaring van overledenen (wat is men gewend en wil men graag) en dat men er bij de ontbinding van het lichaam geen last van blijkt te hebben.

Over de praktijk van thanatopraxie in het buitenland is een klein onderzoek verricht door de funerair jurist mr. F. Mutter. In een rapport uit 1994 schrijft hij bijvoorbeeld dat in Engeland bij ongeveer 75-80% van de sterfgevallen thanatopraxie wordt toegepast en dat het ook in Frankrijk is ingeburgerd. Dat is niet vreemd, omdat de toepassingen begin vorige eeuw zijn 'uitgevonden' en verbeterd door Franse, Engelse en Amerikaanse artsen. In Amerika wordt 95% van de overledenen behandeld.
Thanatopraxie komt relatief vaak voor in angelaksische landen en landen met een Engelse invloed, zoals Sri-Lanka, Hongkong en Singapore, zo blijkt uit een artikel in een Duits tijdschrift uit 1993. Thanatopraxie komt voor in België, Spanje, Zwitserland, Italië, Oost-Europa enz.; aantallen en percentages van deze landen zijn mij niet bekend.
Wel weet ik dat er in diverse landen speciale opleidingen voor zijn. In Skandinavië wordt maar liefst 70% van de overledenen behandeld. Uiteraard zijn er nog veel meer landen in andere continenten, die enige vorm van tijdelijke conservering van het stoffelijk overschot kennen, althans wettelijk toestaan.
In Nederland is het conserverend behandelen van stoffelijke overschotten pas sinds 1955 verboden; voordien was het toegestaan. Argumenten tegen balseming e.d. waren dat het lijk geopend moest worden (wat verboden was), dat het een schijndode juist zou kunnen doden en dat het criminalistisch onderzoek zou tegenwerken. Een ander argument voor het verbod op het conserveren van stoffelijke overschotten was dat de lijkontbinding wordt tegengewerkt. Dat kan tot problemen leiden bij de ruiming van graven. Er werd in 1955 echter geen onderscheid gemaakt tussen balseming, wat inderdaad problemen veroorzaakt, en lichte vormen van conservering zoals thanatopraxie, die de lijkontbinding niet of niet ernstig hoeven te belemmeren. Ook de zeer veel voorkomende koeling van een lijk kan de ontbinding belemmeren. Uit het feit dat in zo veel landen lichte vormen van balseming wel zijn toegestaan, mag worden afgeleid dat men er in de praktijk geen problemen met de ruiming van graven heeft.

Anders zou het wel verboden zijn. Ik ben met enkele mensen ook wel eens op zoek gegaan naar buitenlandse literatuur over problemen met de ruiming van graven en thanatopraxie. Die hebben we niet kunnen vinden. Daaruit hebben we voorzichtig de conclusie getrokken dat er misschien geen literatuur is, omdat er geen problemen zijn. Als iets gewoon is en geen probleem oplevert, is er meestal geen aanleiding om er over te schrijven. Dat maakt een wat concreter antwoord op uw vraag evenwel lastig.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten

-----
Naschrift:
Sinds 2010 is beperkte balseming (thanatopraxie) mogelijk.

Bekijk ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek > reportages > kijkersvragen > uitvaartverzorging.

Bijvoorbeeld de vraag Wat is thanatopraxie en hoe werkt het?