Casus rechthebbende urnennis (rechthebbende wil as verstrooien; zus wil nis overnemen)
25 september 2020
Vraag nummer: 61609
Beste mr. van der Putten,
Binnenkort loopt het uitsluitend recht op een urnen-nis na 20 jaar af, de nis is gelegen op onze algemene begraafplaats. De rechthebbende wil niet verlengen en wil graag dat de as wordt verstrooid op het strooiveld van de begraafplaats.
De zus van de rechthebbende is het hier niet mee eens, zij wil daarom de nieuwe rechthebbende worden zodat ze de urn in ontvangst kan nemen.
Dat wil de huidige rechthebbende absoluut niet.
De zus van rechthebbende heeft via een begrafenisondernemer contact met ons opgenomen. Ze heeft aan rechthebbende gevraagd ermee in te stemmen dat zij de nieuwe rechthebbende wordt.
Rechthebbende heeft ons laten weten dat ze hier niet aan mee wil werken.
Conclusie
Na wat uitzoekwerk (o.a. in de Wet op de Lijkbezorging) ben ik tot de volgende conclusie gekomen:
Mijn interpretatie is dat als rechthebbende wil dat de as wordt verstrooid op het strooiveld van de begraafplaats, ze eerst aan moet geven dat ze niet wil verlengen en de urn in ontvangst wil nemen.
Daarna kan ze een verzoek doen om de as te laten verstrooien op het strooiveld van de algemene begraafplaats tegen het geldende tarief.
Doet rechthebbende dit niet en geeft ze aan dat ze niet wil verlengen en daarmee afstand doet, dan is het aan de gemeente om te bepalen wanneer de nis wordt geruimd en waar de as wordt verstrooid.
In onze gemeente is dat altijd het strooiveld op algemene begraafplaats en er zijn dan geen kosten aan verbonden.
Echter indien zich vóór de ruiming iemand van de familie meldt, dan kan deze persoon rechthebbende worden.
Graag zie ik uw antwoord tegemoet en alvast bedankt voor de moeite.
Met vriendelijke groet,
Xxxxx Xxxxx
Medewerker Frontoffice Burgerzaken
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Als een rechthebbende wil dat de as verstrooid wordt, kan hij of zij dat aangeven zo lang hij of zij rechthebbende van de nis is.
Een rechthebbende kan altijd vragen om de asbus af te geven, gedurende de hele looptijd van het gebruiksrecht op de nis. Hij of zij hoeft niet te wachten tot het recht geëindigd is.
Er kan altijd worden gevraagd ook, om de as te verstrooien. Dat kan op het strooiveld van de begraafplaats, maar ook thuis in de tuin of op een andere plek.
Ik ben het niet helemaal eens met uw interpretatie van de regels.
U schrijft dat als rechthebbende wil dat de as wordt verstrooid op het strooiveld van de gemeentelijke begraafplaars, ze eerst aan moet geven dat ze niet wil verlengen en de urn in ontvangst wil nemen.
Daarna kan ze een verzoek doen om de as te laten verstrooien op het strooiveld van de algemene begraafplaats tegen het geldende tarief.
Mijn uitleg is dat de rechthebbende op elke willekeurige dag kan aangeven dat ze de as wil laten verstrooien dan wel dat ze de asbus mee naar huis wil nemen (om thuis te bewaren of om de as elders te verstrooien). Ze kan vragen om de asbus vandaag of morgen af te geven.
Dan hangt het er van af of beheerder tijd heeft om de asbus uit de nis te halen. Dat mogen mensen nooit zelf doen. Mede gelet op de wettelijke verplichting van een begraafplaatshouder om alles keurig te administreren (en die administratie voor eeuwig te bewaren), moet de beheerder er toezicht op houden wanneer wat waar gebeurt, om dat in de administratie kunnen te verwerken. Hij moet niet afgaan op verhalen van derden daarover, maar uit eigen wetenschap de administratie bijhouden.
Nu is er een complicatie, want een zus van de rechthebbende heeft gevraagd om de rechten op de nis te verlengen en dus de as niet te verstrooien. Hoe moet de gemeente daarmee omgaan? Dan kijk ik naar wat in de kamerstukken van de Tweede Kamer is gezegd over het afgeven van as door een crematorium, als nabestaanden ergens over van mening
verschillen. En het crematorium weet, dat dat het geval is. Als het crematorium niet weet dat er verschillende wensen van nabestaanden zijn, kan ze er geen rekening mee houden.
Nu is de asbus niet bij het crematorium, maar bij een begraafplaatshouder. Dan is de situatie mijns inziens vergelijkbaar, dat de begraafplaatshouder de morele verplichting heeft om de asbus niet aan de rechthebbende af te geven of om de as te verstrooien. Maar om de situatie even te bevriezen, om partijen de gelegenheid te geven om samen een oplossing te bedenken of om de zus die de as nog wil bewaren, de kans te geven om via de rechter het bewaren van de asbus af te dwingen. Het is natuurlijk maar de vraag of mensen zoiets ingrijpends willen doen als een rechtszaak beginnen of er eerst mee te dreigen. Maar het is de enige legale manier om in een diep conflict de knoop door te laten hakken.
De gemeente is geen rechter en moet ook niet die rol willen spelen.
De gemeente mag de asbus een paar weken vasthouden. Gebeurt er dan niets, dan moet de gemeente de asbus aan de rechthebbende geven of de as verstrooien, als de rechthebbende aangeeft dat te willen.
Het klopt dat als een rechthebbende geen wens ten aanzien van de as aangeeft en de gebruiksrechten niet verlengt, het dan aan de gemeente is om te bepalen wanneer de nis wordt geruimd en waar de as wordt verstrooid.
Maar dat kan pas na afloop van de lopende termijn. want de rechthebbende kan zich nog bedenken tot het einde van de termijn. Als ze zich op de laatste dag bedenkt, mag het niet zo zijn dat de gemeente moet bekennen "Sorry, maar we hebben de as alvast verstrooid". Dat mag alleen als de rechthebbende gedurende de looptijd uitdrukkelijk schriftelijk afstand doet.
Ik heb bezwaar tegen de woorden "en daarmee afstand doet" in uw zin in uw vraag. Dat is niet correct. Omdat afstand doen actief is en speelt binnen de periode van een lopend grafrecht. Maar niet na die periode. Dan wordt er geen afstand gedaan; er is niet verlengd. Dat is alles.
Ik ben het eens met de werkwijze "Echter indien zich vóór de ruiming iemand van de familie meldt, dan kan deze persoon rechthebbende worden." Dat klopt. Als de rechthebbende niets had willen regelen en stilzwijgend verwacht had dat de gemeente de as wel zou verstrooien, was de gemeente inderdaad vrij geweest om een ander familielid de rechten op de nis te geven. En ook om de asbus aan andere familielid te geven, die de as thuis had willen bewaren of elders wilde verstrooien. Dat had de rechthebbende niet meer kunnen voorkomen als de gebruiksrechten op de nis inmiddels verlopen waren.
Maar nu is de situatie anders. De rechthebbende wil de as verstrooien. Dan kan en zelfs moet de gemeente vanwege de werkwijze die is vastgelegd in de toelichting bij de wetswijziging van 1998, de asbus een paar weken vasthouden (dat is dus gewoon in de nis laten zitten), totdat de zussen samen laten weten er samen uit te zijn, of wanneer er een rechtszaak is begonnen. Dan moet de gemeente het einde van die rechtszaak afwachten. Een dreiging van een rechtszaak is onvoldoende.
De zus moet aantonen dat ook werkelijk een dagvaarding is uitgebracht.
Stel dat er een rechtszaak komt, kan ik de uitkomst wel voorspellen.
In alle gevallen dat er verschil van mening is tussen nabestaanden wat er met de as moet gebeuren, verstrooien of nog bewaren, kiest de rechter altijd (!) voor bewaren, omdat verstrooien later altijd ook nog kan. Dat is vaste jurisprudentie. Alleen als de rechthebbende zou kunnen aantonen dat de overledene zou wensen dat de as 20 jaar in een nis zou worden bewaard, maar dan beslist zou moeten worden verstrooid, bijvoorbeeld omdat dat in een codicil of testament stond, zou de rechter besluiten dat de as verstrooid moet worden. Want de wens van de overledene is volgens de wet leidend.
Zie: Wie bepaalt of iemand wordt begraven of gecremeerd (en rechtszaken over bewaren of verstrooien van as)
Deze wetenschap, hoe de rechters hier al 30 jaar over denken, is natuurlijk ook belangrijk voor de gemeente om de asbus nog een paar weken vast te kunnen houden. Maar de zus moet de rechthebbende overtuigen om de verstrooiing nog eens met 10 of 20 jaar uit te stellen, of er echt een rechtszaak van maken. Anders moet de gemeente de opdracht van de huidige rechthebbende volgen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Interactieve dag Wet op de lijkbezorging / Adviesdag begraafplaatsen / Islamitisch begraven
De Wet op de lijkbezorging (Wlb) is de afgelopen jaren steeds meer in het nieuws omdat de huidige wet niet meer geheel aansluit bij de behoeften en wensen in de maatschappij.
Sinds maart 2020 is er nog een opmerkelijke ontwikkeling: gemeenten krijgen te maken met wensen van islamitische inwoners om een eigen begraafplaats te realiseren. Wat is dat eigenlijk: islamitisch begraven? Waar zijn gemeenten toe verplicht? Mr Willem van der Putten is bij een aantal van zulke projecten betrokken.
Mr Willem van der Putten geeft al ruim een decennium cursussen aan medewerkers Publiekszaken / Burgerzaken / Sociale Zaken en uitvaartverzorgers over de Wlb.
In 2020 zijn veel cursussen van andere aanbieders afgelast, maar in samenwerking met het adviesbureau Burger- en Publiekszaken B.V. van Johan van den Broek, dat bij gemeenten een vertrouwde naam heeft, worden 2 bijeenkomsten in ruime zalen mogelijk gemaakt.
Data:
1. Maandag 30 november 2020 van 09.30 uur tot 16.30 uur;
2. Maandag 14 december 2020 van 09.30 uur tot 16.30 uur.
Locatie:
Seats2Meet, Stationsplein 49 in Amersfoort.
Kosten:
U kunt deze training bij het adviesbureau Burger- en Publiekszaken B.V. van Johan van den Broek bijwonen voor een totaalbedrag ad € 495,00 per persoon exclusief BTW.
U kunt zich tot 8 dagen voor deze Juridische Adviesdag aanmelden via het emailadres johanvandenbroek@burgerenpubliekszaken.nl
Docent:
Mr. Willem van der Putten is juridisch adviseur en directeur van de Stichting Grafzorg Nederland. Hij was o.a. senior-wetgevingsjurist bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, adjunct-gemeentesecretaris en rechter-plaatsvervanger. In de uitvaartbranche geniet hij bekendheid als voormalig voorzitter van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen en columnist bij diverse vakbladen. Veel gemeenten maken gebruik van zijn boeken over de Wet op de lijkbezorging en raadplegen zijn juridische adviesrubriek op www.uitvaart.nl/jurist
Spelregels
