Vervallen grafrecht na overlijden rechthebbende

4 juli 2011

Vraag nummer: 25320  (oude nummer: 16857)

Wij hebben in het conceptreglement van onze RK begraafplaats de bepaling opgenomen dat grafrechten vervallen als er 6 maanden na het overlijden van de rechthebbende geen nieuwe (wettelijk toegestane) rechthebbende is aangewezen. Die bepaling wordt afgewezen, omdat "het niet tijdig aanwijzen van een rechthebbende in de wet niet als grond voor het vervallen van grafrechten staat". Ik vind dat inderdaad niet in de wet terug, maar de gemeenten en protestante kerken hanteren zo'n bepaling wel en in uw advies van 15 maart jl. noemt u de mogelijkheid ook. Hoe ligt dat juridisch?

Antwoord:

Geachte mevrouw,

De regeling die bijna alle begraafplaatsen hebben, is dat de grafrechten vervallen KUNNEN worden verklaard indien binnen een jaar na het overlijden van de rechthebbende zich geen opvolger heeft aangemeld. En - niet onbelangrijk - dat de rechten hersteld kunnen worden, als zich later toch een opvolger aandient en het graf inmiddels niet geruimd is.

Een regeling dat grafrechten automatisch (definitief) vervallen, is in mijn ogen veel te abrubt.
Er is ook jurisprudentie van eind 1998 waarin de rechter zo'n harde bepaling terzijde schuift.

Het is niet verboden om zo'n bepaling als u beschrijft toch op te nemen, maar de meeste mensen zullen hem onredelijk hard vinden. Het is ook de vraag of hij gehanteerd mag worden bij oudere graven die onder andere voorwaarden zijn uitgegeven; ik meen van niet.

Ik weet niet wie of wat die bepaling afwijst omdat "het niet tijdig aanwijzen van een rechthebbende in de wet niet als grond voor het vervallen van grafrechten staat". Dat laatste is helemaal geen vereiste. Er staat ook niet in de wet dat grafrechten vervallen als de termijn van uitgifte verlopen is, terwijl dat natuurlijk wel altijd zo is. Ook niet dat de rechten vervallen als men de kosten niet betaalt, terwijl dat een normale billijke voorwaarde in een reglement kan zijn.

Ik denk echter dat u zich met zo'n harde bepaling meer nadelen dan voordelen op de hals haalt. Het kan nogal wat protest oproepen en ik meen dat zij voor de rechter niet handhaafbaar is.

Het is natuurlijk van belang om een actueel bestand van rechthebbenden te hebben, zodat duidelijk is wie verantwoordelijk is. Voor een groot deel hebt u dat zelf in de hand. Bijvoorbeeld door geen begraving in een graf toe te staan als de rechthebbende van dat graf overleden is, zonder dat in de dagen tussen overlijden en begrafenis een nieuwe rechthebbende is aangewzen.
En door middel van bordjes bij het graf, aanplakking bij de ingang van de begraafplaats en publicatie op uw internetsite kunt u natuurlijk ook aangeven van welke graven u nog rechthebbenden zoekt.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten