Graven vrij maken voor ruiming 2 (en RK model-reglement)
2 november 2004
Vraag nummer: 3428 (oude nummer: 4872)
Beste hr. van der Putten,
Hartelijk dank voor uw snelle antwoord.Bepalend is blijkbaar het reglement.
Wij hebben het concept-reglement van het bisdom overgenomen.
Enkele stukken daaruit:
(11) Recht op eigen (urnen-)graf
Het bestuur kan aan één meerderjarig persoon of rechtspersoon het uitsluitend recht verlenen om voor twintig jaren gebruik te maken van een bepaalde (urnen-)grafruimte, ten behoeve van hemzelf, de echtgenoot, geregistreerde partner of andere levenspartner, een bloed- of aanverwant tot en met de vierde graad, of een pleeg- of stiefkind. Dit recht wordt verleend onder de voorwaarden, in dit reglement gesteld of door het bestuur later te stellen. In ieder geval moet betaling op grond van artikel 44 van dit reglement zijn geschied en moet bij de rechtsverkrijging schriftelijk worden ingestemd met het ruimen van het graf (artikel 47) wanneer dit recht, door welke oorzaak dan ook, geëindigd is.
Nadrukkelijk wordt gesproken over twintig jaar en niet langer. Er wordt echter niet gesteld dat aan het eind van de termijn geruimd moet worden, iets dat bij een algemeen graf wel wordt vermeld.
(17) Ontbindende voorwaarden grafrechten
Het bestuur verleent grafrechten uitdrukkelijk voor de tijd, gedurende welke het terreingedeelte, waarin zich de (urnen-)graven bevinden, tot de begraafplaats blijft behoren en voor de tijd dat de begraafplaats in exploitatie blijft.
Aan de toegekende grafrechten kan geen titel ontleend worden zich te verzetten tegen de bestemmingsverandering van (een gedeelte van) de begraafplaats of tegen de voorgenomen sluiting of gesloten verklaring van de begraafplaats.
Hier wordt dus gesproken over terreingedeelte, maar wel in het licht van 'tot de begraafplaats blijven behoren'. Dit helpt dus niet.
(18)Schriftelijk informeren van de rechthebbende
1.Het bestuur zal uiterlijk één jaar voor het verstrijken van een termijn, waarvoor grafrechten zijn verleend en die kunnen worden verlengd, de rechthebbende schriftelijk attenderen op het aflopen van de grafrechten en de voorwaarden bekend maken, waaronder deze grafrechten kunnen worden verlengd voor een termijn van tien jaar.
Voor verlenging kunnen dus voorwaarden worden gesteld.
(19)Verzoek rechthebbende
1.Een rechthebbende kan binnen twee jaren voor de afloop van de termijn schriftelijk verlenging van zijn rechten aanvragen voor een aansluitende termijn van tien jaren.
2.Het bestuur zal een aanvrage ingevolge lid 1 inwilligen, in zoverre van het recht tot begraven gebruik is gemaakt en geen bijzondere redenen, zoals de voorgenomen ruiming van een gravenveld, zich daartegen verzetten.
Hier wordt heel duidelijk gesteld dat ruiming een reden is om verlenging te weigeren. En ik heb niet het idee, dat de andere artikelen hier iets aan kunnen veranderen.
(20)Voorwaarden voor verlenging
1.De verlenging van grafrechten wordt slechts verleend wanneer het onderhoud van het graf zich naar het oordeel van het bestuur niet bevindt in kennelijke staat van verwaarlozing en op de voorwaarden geldend op het tijdstip waarop de verlenging ingaat en volgens de alsdan geldende tarieven.
2.Het bestuur behoudt zich het recht voor de grafrechten, in zoverre geen gebruik tot begraven is gemaakt, niet te verlengen. In dat geval wordt de rechthebbende in de gelegenheid gesteld elders op de begraafplaats een grafrecht te vestigen.
Hieruit leid ik af dat je zelfs bijzetting mag weigeren.
Onze gedachten zijn dat we een bijzetting misschien wel weigeren (als het graf op een te ruimen vak ligt), maar dat we dan op kosten van de parochie de reeds begraven persoon elders herbegraven en daar bijzetting mogelijk maken.
Voorts willen we verlenging niet meer toestaan na twintig jaar (of misschien iets langer, dat hangt af van de berekeningen die we willen maken als we voldoende gegevens voorhanden hebben), maar we willen wel een alternatief bieden. Dat kan zijn een herbegraving in een ander graf waar dan dus meer dan de gebruikelijke twee overledenen liggen of in een verzamelgraf, met de namen op een monument.
Bovendien willen we na twintig jaar een huurtermijn wel verlengen als er slechts een persoon in ligt, en de partner verklaart te zijner tijd van dat graf gebruik te willen maken.
Het is een heel verhaal geworden, maar ziet u nog problemen? Ik vind het namelijk wel een aardig probleem met veel emotionele kanten die voorzichtig opgelost moeten worden. We willen niet toe naar een situatie als in Volendam, waar men nu alleen maar algemene graven kent met een termijn van 13 jaar.
Vriendelijke groeten,
X X
Antwoord:
Geachte heer,
Door een technische onhandigheid mijnerzijds is uw vraag ruim 3 weken in het systeem blijven 'hangen'. Excuses.
U schrijft: "Bepalend is blijkbaar het reglement."
Ja, maar niet (alleen) het huidige! (En je hebt eerst en vooral natuurlijk te maken met de Wet op de lijkbezorging, alleen is die summier over grafrechten). Vooral bepalend is het reglement op het moment van het uitgifte van de betreffende graven. Als je van een graf uit 1955 iets wilt, moet je vooral en eerst kijken naar het reglement dat in 1955 gold.
Bedenk dat je als begraafplaats een contract aan bent gegaan: de grafakte is dan de concrete overeenkomst en het reglement de algemene voorwaarden. Die kun je niet zomaar achteraf eenzijdig wijzigen. Voor de inhoud van de overeenkomst moet je kijken naar de voorwaarden van toen.
Zie in deze adviesrubriek in de sub-rubrieken Eigen graf, Graf ruimen en Verordening/reglement. In deze 3 sub-rubrieken zijn uw vraag/probleem in 163 varianten al 163 keer behandeld. En de kern is altijd: wat je ooit hebt afgesproken blijft in principe gelden. Dat is toch simpel, niet?
En je kunt niets eenzijdig wijzigen, als het belangrijke dingen zijn (onbelangrijke dingen wel). Als er indertijd ontbindende voorwaarden zijn opgenomen, moet je kijken of die voorwaarden nu van toepassing zijn. Als je nooit ontbindende voorwaarden hebt opgenomen, dan ben - plat gezegd - goed stom bezig geweest als parochie.
Wat het huidige reglement regelt is niet maatregevend.
Het RK model-reglement is helaas lang niet toereikend. Het zet mensen op het verkeerde been en biedt geen oplossingen voor problemen. U moet mijn eerdere commentaren op dat reglement maar eens lezen, ook in de sub-rubriek Verordening/reglement. Ik moet helaas dringend adviseren om het niet te gebruiken!
Het lastige is dat de problemen vaak pas over tientallen jaren tevoorschijn komen. Net als dat uw generatie vrijwilligers nú tegen problemen aanloopt omdat een aantal andere vrijwilligers in het verleden niet goed heeft nagedacht en niet verstandig heeft gehandeld. Je kunt het toch zien aankomen als er ruimtetekort komt? Ik heb al in 1991 geadviseerd graven op een andere basis uit te geven, zodat je niet aan die eindeloze verlengingen vast zit. Maar ja, men denkt zo weinig vooruit...
Ik heb eigenlijk voor het huidige model-reglement voor RK begraafplaatsen maar 1 advies: niet gebruiken, ook niet deels, het wemelt van de fouten. Neem het NH-model, dat o.a. verkrijgbaar is via de LOB (consulente drs. Pauline Harmsen, zie www.begraafplaats.nl). Nou ja, het maakt weinig uit wat u neemt, als het maar vooral niet het RK-model is. Alles wat anders is, is beter.
U verwijst naar artikel 11 van het model-reglement van het bisdom: het recht op eigen (urnen-)graf wordt verleend voor twintig jaar en niet langer. U concludeert dat verlenging niet nodig is. Als u het zo leest moet ik zeggen dat het een van de vele misverstanden van het RK-model is.
In artikel 28 van de wet staat zéér uitdrukkelijk dat er recht op verlenging is. Dat was een van de kernthema's van de wetsherziening van 1991.
De ontbindende voorwaarden voor grafrechten in artikel 17 van het model bieden voor ruimtegebrek geen oplossing, zoals ik eerder al schreef. Je kunt niet formeel de begraafplaats ophouden te exploiteren, de grafrechten laten vervallen en vervolgens toch weer nieuwe graven uitgeven. Dat levert boze parochianen op en de rechter zal het zeker niet goedkeuren.
De bepaling in het model-reglement dat aan de toegekende grafrechten geen titel ontleend kan worden zich te verzetten tegen de bestemmingsverandering van (een gedeelte van) de begraafplaats of tegen de voorgenomen sluiting of gesloten verklaring van de begraafplaats, is een onhoudbare bepaling. Een typisch voorbeeld van het RK-model: dit kan niet en dit mag niet. Het is onwettig en onfatsoenlijk. De wet regelt namelijk precies het tegenovergestelde! En alle wetten die mensen rechten geven regelen precies het tegenovergestelde. Dit is in strijd met burgerlijk recht, met consumentenrecht, noem maar op.
Uw conclusie dat in het reglement wordt gesproken over terreingedeelte, maar alleen in het licht van 'tot de begraafplaats blijven behoren' en dat dit niet helpt, is juist.
Op basis van artikel 18, "Schriftelijk informeren van de rechthebbende" stelt u dat grafrechten kunnen worden verlengd onder voorwaarden.
Ja, maar alleen op details zijn nieuwe voorwaarden mogelijk. Verlenging gaat principe op de oude leest verder. Nieuwe dingen die dan aan de orde zijn, is dat dan een actueel tarief geldt. En bij andere voorwaarden moet je je beperkte dingen voorstellen. Bijvoorbeeld dat als in 1980 een graf is uitgegeven, toen gold dat stenen 120 cm hoog mochten zijn. Als op dat graf geen steen is gezet en het in 2000 is verlengd maar in 1995 een nieuwe regeling is gekomen dat stenen 100 cm mogen zijn, dan is men gebonden aan de nieuwe regeling, vanaf 2000. Het gaat te ver om te zeggen dat er recht blijft bestaan op het kunnen plaatsen van een steen van 120 cm. Maar als er in 1981 wel een steen van 120 cm is geplaatst, dan mag die steen gewoon blijven staan. Er hoeft niet 20 cm af te worden gezaagd. Maar de wijzigingen kunnen niet zo ver gaan dat je nieuwe redenen introduceert om het grafrecht te laten vervallen. Dat is te ingrijpend. Dat hoeft niemand te accepteren.
U haalt artikel 19 van het reglement aan. Daar wordt volgens u heel duidelijk gesteld dat ruiming een reden is om verlenging te weigeren. En u hebt niet het idee, dat de andere artikelen hier iets aan kunnen veranderen.
Tja, wat moet ik zeggen. Het tweede lid van artikel 19 van het model is totaal onwettig. Kan ik het duidelijker zeggen? Lid 2 kan en mag volstrekt niet. Het is volstrekt onbegrijpelijk hoe men een dergelijke onmogelijke bepaling kan opnemen in een modelreglement. Er is geen enkele ruimte voor een bestuur om een afweging te maken: verlenging moet altijd worden toegestaan. Het is een van de tientallen foute en onmogelijke bepalingen van het RK-model.
Uw gedachte op basis van artikel 20 van het model dat je zelfs bijzetting mag weigeren, is absoluut fout. Met die nuance dat ik uw gedachte wel begrijp maar dat artikel 20 fout is.
De gedachte dat men een bijzetting kan weigeren als het graf op een te ruimen vak ligt, mits op kosten van de parochie de reeds begraven persoon elders herbegraven wordt en men daar de bijzetting mogelijk maakt, kan niet. Dit is volstrekt onmogelijk en ondenkbaar.
U overweegt verlenging niet meer toe te staan na twintig jaar, maar wel een alternatief te bieden. Zoals een herbegraving in een ander graf of in een verzamelgraf.
Naar mijn mening kun men dat nooit afdwingen voor bestaande graven. Alleen voor de toekomst en alleen met een totaal ander - wel goed - reglement dat een aantal specifieke bepalingen bevat, zou het denkbaar zijn. Op basis van het model-reglement is dit in ieder geval onmogelijk.
Uw gedachte om na twintig jaar een huurtermijn wel te verlengen als er slechts een persoon in ligt en de partner verklaart te zijner tijd van dat graf gebruik te willen maken, kunt u ook niet omzetten in een reglement. Dit is in strijd met het grafrecht, de wettelijke bescherming van grafrecht en kan ook niet op een andere manier worden geregeld.
Het is inderdaad een heel verhaal geworden.
Ik vat het maar zo samen: het model-reglement zet u op een totaal verkeerd spoor. Er is geen enkele kans dat de besproken opties conform uw model voor de rechter houdbaar zijn. Er zijn maar heel beperkte oplossingen, als de oude (!) reglementen goed waren. En het huidige RK model-reglement moet u gewoon weggooien. Het is hard en vervelend om te zeggen, maar alles wat u aanhaalt deugt niet; zie niet alleen mijn artikelen over het reglement op deze site of de site uitvaartbranche.nl maar ook in mijn eerder dit jaar bij de SDU verschenen boekje Vraagbaak begraven en cremeren.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
