De (on)mogelijkheid tot vervallen verklaren van grafrechten
31 mei 2012
Vraag nummer: 28370
In antwoord op andere vragen op de website geeft u aan dat het mogelijk is om in een verordening op te nemen dat grafrechten vervallen kunnen worden verklaard als grafrechten/onderhoudskosten niet worden voldaan. Verschillende gemeenten hebben een dergelijke bepaling ook in hun verordening opgenomen. Ik heb enkele gesproken, maar tot een rechterlijke toetsing van (toepassing van) dergelijke regeling is het bij hen nooit gekomen.
Onze gemeente kent een dergelijke bepaling niet en overweegt om dit alsnog in te voeren. De VNG stelt zich echter op het standpunt dat dit niet mogelijk/toegestaan is.
Mijn vraag is, of u op de hoogte bent van een rechtelijke uitspraak over het al dan niet toelaatbaar zijn van een dergelijk artikel en de uitvoering daarvan? Als u met dergelijke uitspraak bekend bent, zou u dan zo vriendelijk willen zijn mij gegevens/verwijzing van deze uitspraak noemen?
Alvast hartelijk bedankt.
Met vriendelijke groet,
XX
gemeente X
Antwoord:
Geachte heer,
Ik vervaardig al sinds 1991 met regelmaat nieuwe beheersverordeningen en beheersreglementen voor begraafplaatshouders en regel daarin altijd dat grafrechten vervallen kunnen worden verklaard als o.a. grafrechten/onderhoudskosten niet worden voldaan. U bent de eerste die mij meldt dat dit volgens de VNG niet mogelijk of niet toegestaan is.
De vraag is dan: waarom niet?
Ik ken geen rechtelijke uitspraak over het al dan niet toelaatbaar zijn van een dergelijke sanctie in een bepaling en de uitvoering daarvan. Er is eenvoudigweg heel erg weinig jurisprudentie over beheersverordeningen en -reglementen. Ik verzamel ook al ruim 25 jaar jurisprudentie over lijkbezorging voor mijn bundels en zou het waarschijnlijk wel weten als er jurisprudentie op dit vlak zou zijn.
Er is wel aanverwante jurisprudentie uit 1998 (ABRvS 25-11-1998 inzake gemeente Vlaardingen) waar men uit kan concluderen dat de rechten niet zonder meer automatisch vervallen. Maar ze kunnen m.i. wel vervallen worden verklaard (na onderzoek en een waarschuwing vooraf; in Vlaardingen werd betrokkene er achteraf tot zijn verrassing mee geconfronteerd).
Ik denk dat die situatie niet vergelijkbaar is.
De kwestie van 1998 speelde inzake het niet tijdig overschrijven van grafrechten en in het specifieke geval dat er slechts 1 erfgenaam was van de overleden rechthebbende. Maar men moet bij jurisprudentie
altijd kijken naar de specifieke omstandigheden van het geval. Blijkbaar waren oude verordeningen van Vlaardingen heel specifiek, als ik de uitspraak van de ABRvS lees. Ik ken deze verordeningen niet, dus kan het niet verder beoordelen. Ik ken ook de uitspraak van de rechtbank die aan deze zaak vooraf ging niet.
De uitspraak inzake Vlaardingen is opgenomen in het Thematisch Handboek Lijkbezorging (uitg. SDU, losbladig). Ik ken geen andere vindplaats. Het Handboek heeft de grootste verzameling jurisprudentie over lijkbezorging, die nergens anders is gepubliceerd.
In kamerstukken voor de wetswijziging van 2010 is opgemerkt dat men bij de grafrechten gebonden is aan hetgeen afgesproken is op het moment van het vestigen van de rechten. Daar zou men uit kunnen concluderen dat een bepaling in de beheersverordening dat de rechten vervallen kunnen worden verklaard als niet aan bepaalde voorwaarden is voldaan, geldig zijn voor een grafrecht dat nadien is gevestigd, onder deze voorwaarden. Maar (misschien) niet voor rechten die al bestonden terwijl de verordening later die bepaling is gaan bevatten.
Ik zou als ik uw gemeente was deze bepaling gewoon opnemen in de verordening. Zij is in elk geval zeer verdedigbaar bij nieuw uit te geven graven. En men moet ooit beginnen met het invoeren van een nieuwe regeling. Ik denk dat de kans groot is dat ze echter ook handhaafbaar is bij bestaande graven. In oude verordeningen en grafaktes staan soms ook voorbehouden voor wijzigingen, die hier nuttig kunnen zijn.
Men loopt altijd het risico dat 'een rechterlijk oordeel' anders uitvalt dan men vooraf zou denken. Daar kan men zich moeilijk door laten leiden. Er is te weinig jurisprudentie om een duidelijke heldere lijn te zien. Ik verbaas me met regelmaat over uitspraken die niet stroken met uitspraken van andere rechters of zelfs tegen de wet in gaan. Dat werkt echter naar twee kanten. Men kan ook het geluk hebben dat iets voordelig uitpakt wat eigenlijk afgekeurd zou moeten worden.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
