Verboden om schedel te hebben?
19 juni 2009
Vraag nummer: 6648 (oude nummer: 13270)
Is het mij als particulier verboden om een schedel in bezit te hebben?
Niemand weet het het zit. Ik heb me figuurlijk een slag in de rondte gezocht naar de wetgeving over dit onderwerp. Ik heb gesproken met pathologen, mensen van het Rampen Identificatie Team en Forensisch experts. Niemand kon mij, onderbouwd met het bijbehorende wetsartikel, duidelijkheid verschaffen over hoe de vork in de steel zit.
Ook heb ik gesproken met de afdeling Pathologie van het Nederlands Forensisch Instituut. Het NFI zegt dat het absoluut niet mag.
Kunt u wetgeving noemen? Waaruit blijkt dat het wel of niet verboden is om een schedel in bezit te hebben?
B.v.d.
XX
Antwoord:
Geachte heer,
Natuurlijk kan ik u zeggen hoe dit zit.
Er bestaat geen enkel verbod om een schedel in bezit te hebben. Er is natuurlijk geen wetsartikel dat zegt dat men een schedel in bezit mag hebben, net zo min als dat er wetsartikelen zijn die zeggen dat men een fiets, een hond of een zakdoek mag hebben. Iedereen mag alles hebben, tenzij er wetten zijn die dat verbieden. Bijvoorbeeld bezit van bepaalde drugs en wapens. Zo werkt dat in het recht.
Als er een verbod zou zijn om schedels, of ruimer gezegd: menselijke overblijfselen, te hebben, zouden er heel wat particulieren, musea en instellingen in overtreding zijn. En ook scholen niet te vergeten, die een skelet in het biologielokaal hebben staan of hangen. Tegenwoordig gebruikt men in het onderwijs vaker plastic skeletten, maar vroeger waren ze gewoon echt.
Er is geen sprake van dat die instellingen strafbare dingen doen of hebben.
Het enige dat in Nederland verboden is, is het wederrechtelijk opgraven van stoffelijke resten uit een graf op een begraafplaats. Of het wegnemen van een lijk uit een sterfhuis, mortuarium e.d. (en dan lang wachten tot het vanzelf botten zijn).
Het is overigens niet verboden om stoffelijke resten op te graven van een voormalige begraafplaats, die formeel opgeheven is.
Ik heb er al vaker advies over gegeven in mijn adviesrubriek.
Bijvoorbeeld:
http://www.uitvaart.nl/advies_juridisch_1_6352.html
Het is niet verboden om menselijke overblijfselen te bezitten. Het is ook niet verboden om menselijke overblijfselen te kopen, te verkopen of er in te handelen, tenzij men weet dat deze stoffelijke resten illegaal zijn opgegraven uit een graf op een Nederlandse begraafplaats. Het is niet verboden om stoffelijke resten uit het buitenland in te voeren.
Ik heb een jaar of 2 geleden met medewerkers van de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg (nu RACM), eens bekeken wat de status is van resten van lijken die bij archeologisch onderzoek worden gevonden. Dat zijn juridisch geen lijken meer. Zij genieten geen enkele wettelijke status of bescherming. Het is alleen een ethische kwestie dat men daar prudent mee om springt. En bijvoorbeeld na archeologisch onderzoek gevonden resten (op een begraafplaats) herbegraaft. Een wettelijke verplichting is daar niet toe. Wie bijvoorbeeld als amateur-archeoloog een schedel zou vinden, mag hem houden of verkopen of bij zijn overlijden laten vererven.
Een interessant artikel over deze materie is "Wanneer wordt een 'mens' een 'ding'?" van drs Leon Bok, in De Begraafplaats, # 4, jr. 9, winter 2007.
Er zijn recent ook Kamervragen gesteld over het handelen in menselijke resten. De minister van Justitie en de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken hebben vorige maand aan de Tweede Kamer geantwoord dat deze handel niet illegaal is. U kunt de kamervragen vinden op de site van de Tweede Kamer.
De stellingname van het NFI is volstrekt onjuist. Het is ook helemaal nergens op gebaseerd.
Wellicht denkt men daar zo, omdat het NFI te maken zal hebben met schedels e.d. die onderdeel uitmaken van een strafrechtelijk onderzoek. Maar dat zegt niets over het wel of niet illegaal zijn of het wel of niet in bezit mogen hebben van een schedel door particulieren, instellingen, etc.
De schedel is uw eigendom. Alleen als u weet of zou behoren te weten dat de schedel afkomstig is van een illegale opgraving uit een graf, zou die eigendom betwistbaar zijn. Maar dan kan overigens waarschijnlijk ook niemand anders de eigendom claimen. Want lijken zijn niet vatbaar voor eigendom. Stoffelijke resten op een begraafplaats kan men wel als eigendom van de begraafplaats beschouwen.
Als geen begraafplaats de eigendom claimt (en kan bewijzen), blijft mijns inziens de schedel uw eigendom, tenzij de rechter in een strafzaak anders beslist. Justitie kan tijdelijk beslag leggen op een schedel, maar u niet de eigendom ontnemen. Dat kan alleen een rechter in een vonnis.
Maar dat is even theoretisch gedacht; er is nu geen sprake van een strafbaar feit.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
