Onttrekken botten uit verzamelgraf

28 augustus 2007

Vraag nummer: 4936  (oude nummer: 9632)

Het komt in Nederland regelmatig voor dat mensen botten uit knekelputten c.q. verzamelgraven weten te bemachtigen door het wegnemen ervan c.q. het wegnemen bij een opgraving op een gesloten begraafplaats.

Is het hebben van botmateriaal/schedels afkomstig van een begraafplaats, gelet op artikel 31 van de Wet op de Lijkbezorging nu strafbaar of niet?
Zo ja onder welk feit valt het dan?

Antwoord:

Geachte heer,

Ik denk niet of het regelmatig voorkomt dat mensen botten uit knekelputten e.d. weten te bemachtigen. Knekelputten e.d. zijn afgesloten en vaak van buiten niet als zodanig voor publiek (her)kenbaar. Ik heb niet de indruk dat er tijdens ruimingswerkzaamheden veel verdwijnt. Het publiek kan er normaal gesproken niet bij. En een medewerker van een begraafplaats of van een ruimingsbedrijf riskeert behalve een boete of een veroordeling ook nog eens ontslag op staande voet.

Ik denk dat veel schedels of botmateriaal dat 'in omloop' is, een legale herkomst heeft. Lichamen konden en kunnen ter beschikking worden gesteld van de wetenschap. Na ontleding zou een skelet gebruikt kunnen worden voor onderwijsdoeleinden. Dat gebeurde vroeger ook veel. De (echte) skeletten in het biologielokaal zijn tegenwoordig vervangen door kunststof. Als zo'n skelet of schedel dan bij een 'verzamelaar' terecht komt, is dat niet illegaal en niet strafbaar. Ook het invoeren en het bezit van botmateriaal en schedels uit het buitenland is - in principe - niet strafbaar.

Alleen strafbaar is het wegnemen van een lijk (artikel 81 Wet op de lijkbezorging) en het schenden van een graf (artikel 149 Wetboek van Strafrecht: "Hij die opzettelijk een graf schendt of enig op een begraafplaats opgericht gedenkteken opzettelijk en wederrechtelijk vernielt of beschadigt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie").

Het bezit van botmateriaal of schedels kan wel strafbaar zijn, als de bezitter weet dat dit materiaal van diefstal of grafschennis afkomstig is.
Het te goeder trouw bezitten van dergelijk materiaal, ook als het van diefstal afkomstig is (maar dat bezitter dat dus niet weet of hoefde te vermoeden), is niet strafbaar.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten