Onvrijwillige crematie
3 januari 2017
Vraag nummer: 48840
Mijn vraag betreft het cremeren van stoffelijke resten na ruiming van een graf. In uw antwoord op vraag nummer 48124 geeft u aan dat de wetgever heeft willen waarborgen dat iemand tegen diens wil na te zijn begraven alsnog kan worden gecremeerd. In antwoord op de vraagsteller die zich over deze mogelijkheid zorgen maakt, geeft u aan dat deze zorg niet nodig is.
Daar tegenover lees ik in uw antwoord op vraag nummer 48055 dat wanneer de rechthebbende de stoffelijke resten na ruiming wil laten cremeren, dit zonder meer mogelijk is. Ik lees daarin althans niets meer over de waarborgen van de wetgever tegen ‘onvrijwillige crematie’.
Wanneer mij als begraafplaatshouder een verzoek cremeren van stoffelijke resten zou worden gedaan, zou mijn afweging als volgt zijn: De wet stelt dat de stoffelijke resten na ruiming alleen mogen worden gecremeerd als daarvoor een aanvraag is gedaan door de persoon die destijds het verlof tot begraven heeft aangevraagd, dan wel de persoon die redelijkerwijze geacht kan worden in diens plaats te zijn getreden. De wet stelt in hetzelfde artikel ook, dat de lijkbezorging geschiedt overeenkomstig de wens of de vermoedelijke wens van de overledene, tenzij dat redelijkerwijs niet gevergd kan worden.
Nadat het grafrecht sinds de begraving een of meer keren is overgegaan op een volgende persoon, kan van de actuele rechthebbende niet zonder meer worden aangenomen, dat deze beter op de hoogte is van de (vermoedelijke) wens van de overledene, dan degene die destijds het verlof tot begraven heeft aangevraagd. Het algemene standpunt zal mijns inziens dan ook moeten zijn: Cremeren van de stoffelijke resten na ruiming van een graf moet worden beschouwd als een wijziging c.q. herroeping van een destijds gemaakte keuze voor begraven overeenkomstig de wens of het gedachtengoed bij leven van de overledene .
Een verzoek van nabestaanden om bij ruiming van het graf de stoffelijke resten te laten cremeren, zal daarom over het algemeen worden afgewezen. Uitzonderingen zijn denkbaar, maar moeten dan overtuigend zijn onderbouwd.
Dit is niet zozeer een vraag als wel een standpunt. Maar hopelijk wilt u hier toch op reageren.
Antwoord:
Geachte heer,
Een interessante vraag. Of standpunt, zoals u zelf zegt.
Er is verschil of een graf geruimd gaat worden en dan crematie wordt overwogen, vooral om ruimte te besparen, dan wel of bewust voor een andere wijze van lijkbezorging wordt gekozen. U geeft die verschillen ook duidelijk aan. Wanneer nabestaanden na ween taal jaren alsnog crematie willen, is geen sprake van onvrijwillige crematie.
De wetgever gaat er van uit dat de persoon die opdracht heeft gegeven voor de uitvaart (dan wel de persoon die redelijkerwijze geacht kan worden in diens plaats te zijn getreden, zoals vaak een kind of kleinkind) bekend is met de wens van de overledene.
U stelt dat het zo kan zijn dat de grafrechten zo vaak worden overgeschreven dat een uiteindelijke rechthebbende de overledene niet meer gekend heeft en niet bekend is met diens wens. Dat klopt, dat kan. Maar de wetgever gaat daar wel van uit en heeft dat principe wettelijk verankerd. Daar hebben we het mee te doen, ongeacht of men het er mee eens is of niet.
Maar ik meen dat het een vooral theoretisch probleem is. Als iemand grafrechten heeft, het grafrecht niet wil verlengen omdat de overledene te ver van hem af stond, kan hij afstand doen van het graf. Dan zijn er geen kosten meer. Waarom zou hij dan kosten maken voor het cremeren van de stoffelijke resten? Vooral omdat die kosten nog wel eens in de papieren kunnen lopen, vaak tussen de 1.500,- en 2.000,- euro. Als het gaat om een graf voor onbepaalde tijd waar niets meer voor betaald hoeft te worden, zie ik ook niet het belang of het nut om de stoffelijke resten op te graven en te laten cremeren. Als iemand van de verantwoordelijkheid af wil, kan hij bijvoorbeeld het graf in beheer geven bij de Stichting Grafzorg Nederland.
Crematie na ruiming komt niet erg vaak voor, heb ik de indruk. Ik ken maar 1 of 2 begraafplaatsen waar dit speelde. De idee van crematie ging dan uit van de beheerder van de begraafplaats, die weinig ruimte had voor een knekelput of verzamelgraven en die de idee van een gezamenlijk monument met as wel aansprak. Om dit uit te kunnen voeren had hij wel toestemming nodig van nabestaanden. Zonder die toestemming zou het absoluut niet mogen.
Als u als gemeente een verzoek tot opgraving om de stoffelijke resten te cremeren, in beginsel standaard af zou wijzen omdat dit in strijd is met de vermoedelijke wens van de overledene (uitzonderingen met een overtuigende motivering daargelaten), dan verwacht ik dat een dergelijk besluit in bezwaar of in beroep bij de rechtbank altijd zal sneuvelen.
Er is geen vereiste voor een aanvrager om aan te tonen dat zijn verzoek in overeenstemming is met de wens van de overledene. Als iemand bij Burgerzaken aangifte doet van overlijden en verlof vraagt voor begraven of voor cremeren, hoeft hij ook niet aan te tonen dat die keuze in overeenstemming met de wens van de overledene is. De aanvrager wordt geacht die wens te kennen en daarmee in overeenstemming te handelen. De gemeente of de begraafplaatshouder is niet de hoeder van de wens van de overledene.
Er is evenwel nog wel een waarborg. Namelijk dat de vergunning voor de opgraving een besluit is dat vatbaar is voor bezwaar en beroep. Andere nabestaanden die het niet eens zijn met de opgraving en crematie kunnen er dus binnen 6 weken tegen in het geweer komen. Daarbij speelt niet zozeer hun persoonlijke opvatting een rol, maar het punt of zij aan kunnen tonen of aannemelijk kunnen maken dat de overledene beslist iets anders gewenst zou hebben.
Op deze manier komt men ook uit op het punt dat u bepleit ("de wens van de overledene moet de doorslag geven"), maar dan op een manier die past binnen het bestuursrechtelijk systeem.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
