Kist open of niet? (bij herbegraving)
10 juni 2004
Vraag nummer: 3168 (oude nummer: 4401)
De laastste tijd komen er bij ons op de begraafplaats (gemeentelijke) steeds meer opgravingen cq overplaatsingen voor. Bij het opgraven zelf staan wij geen familie toe, wel bij het herbegraven. Laatst vroeg een familielid (zoon v/d opgegravene) of de kist open kon, hij wou graag zien wat er in zat, mijn vraag is moeten wij dat toe staan of is het kist dicht, blijft dicht ?
Met vriendelijke groeten Jan Hofstee.
Antwoord:
Geachte heer Hofstee,
In bijna elke verordening voor een begraafplaats staat de regel dat er niemand bij een opgraving aanwezig mag zijn, behalve de mensen die er beroepsmatig zijn (de grafdelver, een opzichter, de beheerder, een enkele keer de milieu-inspecteur, de arbeidsinspectie, etc.). Dat heeft een reden: een opgraving is niet leuk, het heeft een privacy-aspect voor de opgegravene en het kan emotioneel sterk beroeren, vooral als het lichaam niet geheel geskeletteerd is.
Om nabestaanden of publiek bij een herbegraving toe te laten, is natuurlijk geen enkel probleem. De overledene is dan weer 'netjes' gekist (kan een klein bottenkistje zijn, of ook een wade of ander omhulsel) en ziet er decent uit.
Er is geen regel dat iemand wel of niet in de kist mag kijken vóór een (her)begrafenis. Maar het is iets waar bij een opgraving de beheerder van de begraafplaats het laatste woord over heeft. De opgraving en herbegraving geschieden onder zijn verantwoordelijkheid, in volle omvang. Het tonen van stoffelijke resten uit een graf kan soms voor mensen erg schokkend zijn, en het lijkt verstandig om daar heel prudent mee om te gaan. Niet omdat het iets geheims is of omdat er iets te verbergen valt, maar omdat het nabestaanden heel erg kan aangrijpen en zoveel indruk kan maken dat men dat vele jaren, wellicht zijn/haar hele verdere leven met zich mee draagt. Nu heb ik zelf een gruwelijke hekel aan allerlei soorten van betutteling (daar lijkt het dan wel op), maar aan de andere kant kan men mensen heel erg veel verdriet doen door hen te laten kijken.
Juridisch is het zo dat de houder van de begraafplaats beslist over zaken waar de verordening niet in voorziet - dat is een gangbare regel in verordeningen. Er is zeker een handvat, juridisch gezien, om te weigeren.
Het is echter geen wet van Perzen en Meden. Ik zou het in het algemeen ontraden en in de meeste gevallen zullen mensen een goed advies, als het uitgelegd wordt, wel opvolgen. Ik kan me voorstellen dat een uitzondering wordt gemaakt als mensen een verzoek doen om in de kist te kijken, en dat verzoek in een gesprek kunnen onderbouwen. Een gesprek lijkt me wenselijk om af te kunnen tasten hoe die mensen met de ervaring wat ze mogelijk te zien krijgen, omgaan. Als een beheerder de indruk krijgt dat die mensen het mentaal wel aan kunnen, kan hij het overwegen.
Er kunnen omstandigheden zijn waarin het nooit toegestaan zou moeten worden om in de kist te kijken. Dat is het geval wanneer adipocirevorming heeft plaatsgevonden, vaak als gevolg van gebruik van een verkeerd soort lijkhoes. Dat is zo walgelijk, dat wil niemand zien en zeker niet als het een dierbare zou zijn. Het is ook heel vervelend om als reden om niet te kijken aan te moeten geven dat een lichaam niet goed ontbonden is.
Enfin, het zijn zo wat overdenkingen.
Maar één ding is helder: de beheerder beslist; de familie heeft geen recht om in de kist te kijken.
mr W.G.H.M. van der Putten
