15 juni 2007
Vraag nummer: 4814 (oude nummer: 9339)
Geachte heer van Putten,
Afgelopen weekend ben ik op een begraafplaats geweest en zag daar tot mijn stomme verbazing de naam van mijn zus op een grafmonument staan naast de naam van iemand anders. Voor ons als erfgenamen is dat zeer pijnlijk omdat dit geheel in strijd is met de wensen van mijn overleden zus. Mijn zus is in 2005 overleden en haar as hebben wij geheel naar haar wens uit laten strooien op zee net zoals dat met de as van haar vader is gebeurt. Mijn zus wilde absoluut geen herdenkingsplek hebben. Ik heb contact met de beheerder van de begraafplaats gezocht en die gaf aan, na overleg met U, dat alleen de rechthebbende van het graf toestemming kan geven tot het verwijderen van de naam van mijn zus. Wat zijn onze rechten dan. Wij willen immers de wensen van mijn overleden zus respecteren. Kan iemand door een graf te kopen zomaar een naam op een grafsteen zetten. Welke stappen kunnen wij ondernemen zodat de naam van mijn zus van het gafmonument wordt verwijderd.
Met vriendelijke groet,
Pauline Simons
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De rechthebbende op een graf is - zoals u in de antwoorden op honderden vragen in diverse sub-rubrieken van deze site kunt lezen - de persoon die als enige beslist wat er op een grafsteen komt te staan. Dat kan van alles zijn, tenzij iets duidelijk racistisch is, of strijdt met een of andere wet of regel. Dat is echter nagenoeg nooit het geval.
Iemand is vrij om een herdenkingsplek voor een overledene in te richten, ook wanneer die persoon daar niet begraven is, of diens asbus daar niet geplaatst is. Men hoeft geen familie te zijn om z'n plek in te mogen richten. Men heeft ook geen toestemming van familie nodig om het te kunnen of mogen doen. Maar het kan in principe overal. De meeste gemeentelijke begraafplaatsen noemen zulke herdenkingsplekken zelfs uitdrukkelijk in hun verordening.
De combinatie, dat iemands graf tevens - waarschijnlijk op wens van de overledene - wordt gebruikt als herdenkingsplek voor een ander en dat diens naam op het monument er bij wordt geplaatst, is juridisch zeker mogelijk. Het is niet in strijd met een wet of regel.
Het is echter denkbaar dat het plaatsen van een naam op een grafmonument in bepaalde gevallen onrechtmatig is. Dan denk ik aan het voorbeeld dat een vrouw jarenlang een man heeft gestalkt, hiervoor veroordeeld is, en er voor zorgt dat na haar dood (en de zijne) de naam van de man mee op haar grafmonument komt te staan. Dat is iets waar de nabestaanden van de man bezwaar tegen kunnen maken. Ik denk voorts aan het voorbeeld dat een kind vermoord is en na enige tijd blijkt dat de vader het gedaan heeft. Dan kan de tekst 'je was mijn engeltje, je liefhebbende vader' ook van de steen af. Maar niet automatisch, alleen door tussenkomst van de rechter als de rechthebbende e.e.a niet wil veranderen.
In dit geval zegt u dat uw zus absoluut geen herdenkingsplek wilde hebben. Maar dat is moeilijk te rijmen met het feit dat anderen haar naam wel op een grafmonument hebben gezet. Het komt zeer zelden voor dat mensen iets op een grafsteen zetten om derden te treiteren, of om een andere onzinnige reden. Meestal gebeurt zoiets juist vanuit gevoelens van piëteit en liefde en respect. Blijkbaar zijn anderen van mening dat uw zus wel een herdenkingsplek zou willen hebben, of zich daar althans niet tegen verzet zou hebben.
Wat u kunt doen is de rechthebbende op het betreffende graf vriendelijk vragen om de naam te verwijderen. Weigert deze persoon aan uw wens te voldoen, dan kunt u overwegen om een rechtszaak tegen de rechthebbende aan te spannen. Maar... dan moet u wel spijkerhard bewijs hebben dat uw overleden zus dat absoluut niet gewild zou hebben. Dat het úw overtuiging is dat ze het niet gewild zou hebben, is waarschijnlijk onvoldoende bewijs. De rechthebbende op het graf zal waarschijnlijk verklaren dat uw zus er geen bezwaar tegen had. Om de rechter te kunnen overtuigen hebt u objectief bewijs nodig zoals een testament of codicil van uw zus waarin duidelijk met zoveel woorden staat dat zij geen herdenkingsplek wenste. Er zijn maar heel weinig mensen die een dergelijke overtuiging duidelijk op schrift zetten. Dat iemand misschien uit een soort bescheidenheid zegt "Ach, voor mij hoeft het niet" is nog iets anders dan "Ik wil het absoluut niet". Stel dat wel op papier staat dat iemand wilde dat zijn of haar as na crematie verstrooid zou worden, dan impliceert dat nog niet dat iemand zich tegen een herdenkingsplek zou verzetten. Ik schat in dat dit laatste heel lastig aan te tonen is.
De houder van de begraafplaats is niet bevoegd om in een kwestie als deze in te grijpen. Hij kan iemand niet verbieden om een naam op een grafmonument bij te plaatsen. En hij heeft geen bevoegdheid om de naam weg te laten halen.
Kortom, u moet het met de rechthebbende zien te regelen, eventueel door tussenkomst van de rechter.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
