Aansprakelijkheid grafmonument
7 oktober 2002
Vraag nummer: 1239 (oude nummer: 1583)
Thu Jun 7 14:59:08 2001
Als lid van de L.O.B. het volgende:
Een rechthebbende heeft een eigen graf voor 20 jaar waarop hij vergunning heeft om een grafmonument te plaatsen.
De rechthebbende zegt het volgende: omdat het beheer en onderhoud bij de gemeente ligt en de grond eigendom van de gemeente is, is de gemeente verantwoordelijk voor eventuele schade aan het monument. Het moet hem, als rechthebbende duidelijk zijn of de gemeente een verzekering heeft dan wel niet. Indien de gemeente niet verantwoordelijk en aansprakelijk is, dan dient de gemeente dit bij de vergunningverlening mede te delen. In dat geval zal de rechthebbende een verzekering afsluiten.
Bij offerte kost een verzekering f 35, — per jaar per monument.
In de beheersverordening is vermeld dat:
24:1. De rechthebbende is verplicht de grafbedekking behoorlijk te onderhouden of te herstellen.
24:2. Indien hij nalaat de grafbedekking behoorlijk te onderhouden of te herstellen, kunnen burgemeester en wethouders de hiervoor in aanmerking komende voorwerpen of zo nodig de gehele grafbedekking doen verwijderen. Het verwijderde blijft gedurende dertien weken ter beschikking van de rechthebbende en vervalt daarna aan de gemeente, zonder dat deze tot enige vergoeding verplicht is.
24:3. De verwijdering vindt plaats dan nadat de rechthebbende behoorlijk per brief is opgeroepen om te worden ingelicht over de toestand van de grafbedekking.
In de vergunning grafbedekking wordt verwezen naar de beheersverordening.
De gemeente is W.A. verzekerd. In de beheersverordening is het een en ander vermeld (zie art. 24)
Vraag: is het evengoed noodzakelijk of wenselijk om een verzekering af te sluiten. Indien niet, dienen wij dan de rechthebbende hierover te informeren.
Antwoord:
Thu Jun 7 16:37:48 2001
Geachte heer of mevrouw Zevering,
De rechthebbende op het graf is ook rechthebbende op het grafmonument. Het grafrecht houdt het recht tot plaatsing van een monument in (onder voorwaarden). De verantwoordelijkheid voor het in goede staat houden van het monument is een verantwoordelijkheid van de rechthebbende. Terecht verwijst u naar artikel 24 van uw beheersverordening uit 1994 (U had het niet hoeven citeren, ik heb hem hier in archief).
Inderdaad is het zo dat de gemeente aansprakelijk is voor schade. Maar niet voor schade AAN het monument, maar voor schade DOOR het monument. Als het gaat om een staande steen of een ander voorwerp dat om kan vallen en schade kan toebrengen aan een buurgraf of aan een voorbijganger, dan is de eigenaar van de steen verantwoordelijk. Dat is de gemeente, als eigenaar van de ondergrond. U kent waarschijnlijk de artikelen over dit onderwerp in diverse tijdschriften, o.a. vorig jaar in het LOB-vakblad De Begraafplaats.
De gemeente kan die verantwoordelijkheid afwentelen op de rechthebbende. Als het omvallen te wijten is aan onvoldoende onderhoud (de steen stond gammel, maar de rechthebbende liet na er iets aan te doen), is de schade verhaalbaar op de rechthebbende. De rechthebbende kan hier een verzekering voor afsluiten, als hij/zij dat wil, of kan gewoon zelf het risico nemen.
Nu merk ik terzijde op (dat moet u niet aan de rechthebbende vertellen) dat ik vind dat de bepalingen van artikel 24 mager zijn. Eigenlijk naar mijn mening iets te mager. Deze bepalingen moeten iets scherper geformuleerd worden. Dit is iets dat meegenomen zou moeten worden in een nieuwe model-verordening van de VNG. Op de huidige model-verordening valt wel een en ander af te dingen, mede door gewijzigde wetgeving en zaken die uit de jurisprudentie voortvloeien. Het zal u bekend zijn dat er wordt gewerkt aan een evaluatie van de Wet op de lijkbezorging. Die zal leiden tot diverse aanpassingen van de wet. Dat is een mooi en goed moment om ook de model-verordening aan te passen.
Onhandig in dit geheel is ook, dat uw gemeente een bedrag vraagt voor onderhoud van de monumenten.
Nu is wel omschreven dat daarmee het schoonhouden wordt bedoeld, maar het is een beetje een hellend vlak. Onder schoonhouden wordt volgens de verordening ook het recht stellen van stenen verstaan. En dat lijkt weer erg op het onderhoud dat ongelukken met stenen kan voorkomen. Want een schuin staande steen die niet tijdig is recht gezet kan juist omvallen en schade veroorzaken.
Het is altijd onverstandig dat een gemeente zo nadrukkelijk het onderhoud van monumenten voor zijn rekening neemt. Men kan beter een onderhoudsbedrag vragen voor algemeen onderhoud van de begraafplaats. Dat doet 95% van de begraafplaatsen. Men heeft dan geen enkele verantwoordelijkheid voor een individueel monument. En dat is veiliger in verband met het soort vragen dat u nu krijgt. Het maakt ook duidelijk(er) dat de rechthebbende verantwoordelijk is voor zijn eigen monument.
Gemeenten hebben in de regel een WA-verzekering. Dit lijkt mij voldoende om aansprakelijkheden van de gemeente af te dekken. In het geval van een probleem kan de WA-verzekeraar de rechthebbende aanspreken. Dat moet u als gemeente niet zelf doen. Sterker, u mag het van de meeste verzekeraars niet eens zelf doen: zij doen het. Natuurlijk kunt u als gemeente de verzekeraar wel op artikel 24 wijzen.
Het is mijns inziens niet noodzakelijk of wenselijk om een aanvullende verzekering voor grafmonumenten af te sluiten. De vraag is wat dit zou toevoegen. Ik denk niets. De meeste verzekeringen voor grafmonumenten zijn ook geen aansprakelijkheidsverzekeringen, maar verzekeringen die herstel van het monument inhouden. Dat is helemaal niet uw probleem. Dat is het probleem van de rechthebbende. Een andere zaak is natuurlijk wanneer een medewerker van de gemeente per ongeluk met bijvoorbeeld een graafmachine een monument beschadigt bij het langsrijden; dan is de gemeente veroorzaker en om die reden gehouden de schade te vergoeden. Maar daar gaat het nu niet over.
Overigens is een verzekering van fl. 35,- per jaar per monument erg kostbaar. Heel erg kostbaar. Ik weet niet wat die verzekering zou dekken, maar ik bied fl. 34,90 en ben bereid direct een verzekeringsmaatschappij op te richten, want dat lijkt mij heel erg lucratiefÂ….
Het lijkt mij niet nodig dat een gemeente bij de vergunningverlening voor een monument aan de rechthebbende mededeelt dat de gemeente niet verantwoordelijk en aansprakelijk is. Dat volgt al uit de verordening (al moet het daar m.i. worden aangescherpt). Een algemene verwijzing naar de verordening is voldoende. Overigens komt het ook maar zeer zelden voor dat een rechthebbende naar dit soort verantwoordelijkheden vraagt. De overgrote meerderheid vindt het logisch en vanzelfsprekend om verantwoordelijk te zijn voor het eigen monument.
mr W.G.H.M. van der Putten
7 juni 2001
