Wie is de rechthebbende? (Iemand krijgt grafrechten, terwijl een ander het eerder vroeg. Wat nu?)
26 november 2018
Vraag nummer: 56781
In onze gemeente Xxxxx (beheersverordening conform model VNG) overlijdt de rechthebbende en wordt begraven, echter niet voordat een nieuwe rechthebbende zich aanmeldt. Er is onenigheid in de familie. Ik heb hen dus gemeld, dat de eerste die zich meldt en de rechten op naam wil nemen de nieuwe rechthebbende wordt.
Op zaterdag (de dag van de begrafenis…) meldt zich een familielid die de rechten op naam wil hebben. Alzo gedaan, de grafakte is diezelfde dag opgemaakt en ondertekend. Nu blijkt echter dat al op de vrijdag daarvoor iemand een mail heeft gestuurd naar de gemeente met de mededeling dat hij de rechten zal overnemen. Deze persoon doet nu dus moeilijk.
Is zo’n mail inderdaad al voldoende om daarmee de rechten op naam te kunnen krijgen? En als dit zo is, is zo’n situatie nog überhaupt terug te draaien?
Ik hoor graag uw reactie.
Met vriendelijke groeten,
X
Antwoord:
Geachte heer,
In de Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen van uw gemeente is geregeld: "Het college verleent, voor zover de daartoe bestemde ruimte van de begraafplaats(en) dat toelaat, op een daartoe bij hen schriftelijk in te dienen aanvraag, voor de tijd van (....) jaar recht op een particulier graf." Deze regeling is in veel gemeenten gangbaar.
U schrijft dat op zaterdag een familielid zich (persoonlijk) meldt en diezelfde dag een grafakte krijgt. Dat is merkwaardig, want voor zover ik kan zien is het gemeentehuis op zaterdag niet open en worden geen diensten geleverd. Maar dat terzijde.
Er is nu dus een familielid dat 1 dag eerder de grafrechten per e-mail heeft gevraagd maar niet heeft gekregen. En een familielid dat mondeling de rechten een dag later heeft gevraagd en heeft gekregen.
Volgens de beheersverordening moeten de grafrechten schriftelijk worden aangevraagd. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) regelt in afdeling 4.1.1. 'De aanvraag' ook dat aanvragen schriftelijk dienen te geschieden.
Ik denk dat als de schriftelijke aanvraag van het eerste familielid door de behandelende ambtenaar eerder was opgemerkt, hij of zij het grafrecht zou hebben gekregen. Dan had de volgende aanvrager achter het net gevist.
Maar inmiddels heeft iemand anders het grafrecht. Er zit een vormfout in de procedure, in die zin dat het recht mondeling is aangevraagd; het moet schriftelijk. Is het zo dat het grafrecht nu niet geldig is, omdat de aanvraag niet schriftelijk is gedaan? Dat gaat wel ver; een beschikking is mijns inziens niet ongeldig nu de aanvraag mondeling is gedaan en dat ook door de behandelend ambtenaar geaccepteerd is.
Is een aanvraag per e-mail wel een rechtsgeldige aanvraag? Een bericht per e-mail is volgens de Awb gelijkgesteld aan een aanvraag per brief. Artikel 4:3a stelt "Het bestuursorgaan bevestigt de ontvangst van een elektronisch ingediende aanvraag." Dan wordt dat dus geaccepteerd.
Is het voorschrift om een aanvraagformulier van de gemeente te gebruiken? Nee, dat is in de verordening geen vereiste. Het sturen van een e-mail was dus voldoende.
Is zo’n situatie nog überhaupt terug te draaien, vraag u. Ja, dat kan. Maar de vraag is wat juridisch moet of mag en wat handig en verstandig is.
De vragen zijn nu: moet de gemeente de afgifte van de grafrechten corrigeren, in die zin dat zij besluit om de grafrechten van zaterdag in te trekken en die aan de aanvrager van vrijdag te geven? Kan dat ambtshalve? Of moet de 'vrijdag-aanvrager' een bezwaarschrift indienen? Als de gemeente de beschikking van zaterdag intrekt, kan de 'zaterdag-aanvrager' daartegen een bezwaarschrift indienen.
Er zijn geen duidelijke regels dat het een of het ander moet gebeuren. Overal kleven nadelen aan. Niets heeft voor iedereen voordelen.
Er valt wat voor te zeggen dat de gemeente de 'zaterdag-beschikking' intrekt en de grafrechten alsnog aan de 'vrijdag-aanvrager' verleent. Want zo zou het gelopen zijn als de e-mail bekend zou zijn geweest. Maar de zaken zijn gelopen zoals ze gelopen zijn.
In deze situatie zou ik, als ik de gemeente zou zijn, er niet voor kiezen om zelf nog dingen te veranderen, maar om de procedures toe te passen die hier voor bedoeld zijn. Dat betekent dat de vrijdag-aanvrager een bezwaarschrift kan indienen tegen de verlening van de rechten aan de zaterdag-aanvrager. De argumenten zullen waarschijnlijk zijn: "Ik was eerder en de gemeente heeft een fout gemaakt door mijn aanvraag over het hoofd te zien. Bovendien is de aanvraag van zaterdag niet schriftelijk geschied; ik heb wel op de juiste manier, schriftelijk, een aanvraag ingediend. Als de gemeente alleen schriftelijke aanvragen zou behandelen, zoals het hoort, was waarschijnlijk mijn aanvraag niet over het hoofd gezien."
De zaterdag-aanvrager kan in het geval van een bezwaarschriftenprocedure ook zijn belang aangeven. "Ik heb een geldige beschikking en wil die houden", zal hij zeggen.
En dan gewoon maar afwachten hoe de zaken lopen.
Soms zien gemeenten erg tegen een bezwaarschriftenprocedure op, maar mij lijkt het gewoon een goede manier om op een nette manier een knoop door te hakken.
Ik zou een procedure eerlijk gezegd ook toejuichen, om een voorbeeld te hebben voor andere begraafplaatsen in vergelijkbare situaties. Het is wel eens eerder voorgekomen dat er grafrechten werden verleend aan persoon A terwijl B ze ook wilde, maar meestal waren dat complexe situaties met testamenten. Hier gaat het meer eenvoudig om de vraag of je een afgegeven grafrecht weer mag of moet intrekken als blijkt dat iemand anders eigenlijk eerder was. Dat zouden denk ik wel meer gemeenten willen weten. En ik zelf ook.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
Spelregels
