2 februari 2002
Vraag nummer: 792 (oude nummer: 1054)
Sat Dec 19 17:05:54 1998
Geachte mr. Van der Putten,
Hierbij wil ik U graag een paar vragen stellen met betrekking tot het volgende.
Mijn grootvader is in 1947 begraven in een 3-persoons graf. Mijn vader is in 1957 overleden en op de middelste diepte begraven.
Het graf was van mijn grootmoeder. Mijn grootmoeder is in 1988 overleden.
Mijn tante (dus de zus van mijn vader) heeft volgens de begrafenisondernemer de grafrechten gekregen en zij heeft toen in 1988, met toestemming/overleg van haar broers en zussen, de stoffelijke resten van mijn vader en grootvader, 1 dag voor de begrafenis van mijn grootmoeder, in 1 kist laten
overbrengen zodat mijn grootmoeder de volgende dag op de tweede diepte kon worden begraven.
Hiermede was er dus een plaats vrijgekomen waar mijn tante te zijner tijd begraven wil worden.
Echter... mijn moeder, mijn broer en ik hebben deze gang van zaken pas later bij toeval gehoord. Er is dus ook nooit overlegd of toestemming gevraagd om de stoffelijke resten van mijn vader te herbegraven.
Volgens de begrafenisondernemer heeft hij gehandeld op basis van de grafrechten welke volgens zijn zeggen zijn overgegaan in handen van mijn tante en alleen zij derhalve beslissingsbevoegdheid heeft en volgens hem dus helemaal geen toestemming nodig heeft van mijn moeder/mijn broer en mijzelf.
Toch staan er op het document, welke in 1988 de opdracht gaf tot herschikking, ook de 8 handtekeningen van mijn ooms en tantes.
Vraag 1: Als mijn tante de nieuwe eigenaar van het graf is, waarom moesten dan op dat document ook de handtekeningen staan van mijn ooms en tantes? De begrafenisondernemer heeft geen "verklaring van
erfrecht" en kan/kon dus niet controleren of er misschien wel 11 of 3 handtekeningen hadden moeten zijn.
Het bovenstaande zou dan betekenen dat als er niemand van de ooms en andere tantes tekenen, mijn tante dus ook alleen kan beslissen wat er met het graf gebeurd. De begrafenisondernemer controleert tenslotte niet of er wel broers en zussen zijn en of ook de handtekeningen juist zijn.
Vraag 2: Waarom hoeft er, als er blijkbaar juist toch wel handtekeningen nodig zijn van de andere erfgenamen, dan niet de handtekening van mijn broer en mij op staan. Omdat wij tweeen volgens het erfrecht toch ook erfgenamen van onze vader zijn, ook al zijn we "slechts" de kleinkinderen van mijn grootmoeder en neven van mijn tante? Wij waren ten tijde van mijn oma's overlijden meerderjarig.
Vraag 3: Als wij inderdaad ten onrechte in de gang van zaken niet gekend zijn, kunnen wij dan alsnog bezwaar maken tegen het later begraven van mijn tante bij onze vader (en dus ook bij onze grootvader/moeder) en dat ook wij aanspraak kunnen maken om eventueel ooit bij onze vader te worden begraven?
Vraag 4: Waar kan ik de verklaring van erfrecht krijgen met betrekking tot het overlijden van mijn grootmoeder.
Zoals U begrijpt, is de relatie met de familie nu niet zodanig dat zij zullen meewerken om deze verklaring (welke ongetwijfeld bij een notariskantoor ligt) ons (alsnog) ter hand te stellen. Want uit deze verklaring zou misschien meer kunnen blijken. Er is volgens een tante (welke later spijt heeft gekregen) ergens met een vervalste handtekening gewerkt om het het graf te kunnen veranderen.
Vraag 5: Wanneer zou blijken dat er inderdaad een vervalste verklaring in het spel is, kan mijn tante daar nog op aangesproken worden?
Antwoord:
Sat Dec 19 21:41:44 1998
Geachte heer of mevrouw,
Zeker wil ik graag uw vragen beantwoorden. Wel is het zo dat een 100% correct antwoord alleen te geven is als je weet om welke begraafplaats het gaat en welke beheersverordening of beheersreglement sinds 1947 gold. Maar u hebt gelukkig zoveel aanknopingspunten gegeven, dat e.e.a. al voor 90% te reconstrueren is.
Het zal gaan om een eigen graf. Dat betekent dat de rechthebbende op dat graf exclusieve bevoegdheid heeft om te zeggen wie in dat graf wordt bijbegraven, wie wordt opgegraven en of - als de begraafplaatsregels dat toestaan - het graf wordt geschud. Schudden is de meest gangbare term voor het dieper in het graf herbegraven van eventuele stoffelijke resten (soms zijn ze immers al geheel vergaan, soms is er nog wat botmateriaal aanwezig). Schudden mag 10 jaar na de laatste begraving. Maar niet iedere begraafplaats laat het toe, omdat het voorkomt dat mensen telkens nieuwe graven moeten kopen. En ook een begraafplaats moet 'omzet maken'....
Toen uw grootmoeder overleed, was zij rechthebbende op het graf. Meestal staat dan in een verordening of reglement dat de erfgenamen samen een nieuwe rechthebbende moeten aanwijzen. Het bestaan van een document met handtekeningen duidt er op dat dat hier is gebeurd. De begraafplaats neemt meestal genoegen met erfgenamen in de
eerste lijn. Als er een grote familie is, waarvan al kinderen zijn overleden, maar die zelf kinderen hebben, kunnen formeel wel tientallen mensen erfgenaam zijn. In casu waren niet uw moeder (want zij is 'slechts' aanverwant), maar u en uw broer - plaatsvervangend voor uw vader erfgenamen van uw grootmoeder. Maar als u ook met acht broers en zusters zou zijn, en er al meer ooms of tantes waren overleden, die
ook een flink aantal kinderen hebben, dan zouden we het over misschien wel 30 of 40 personen hebben. Dat 'werkt' natuurlijk niet meer. Daarom dat men vaak de groep tot
de kinderen van de overledene beperkt.
Ik begrijp dat uw ooms en tantes één tante als nieuwe rechthebbende hebben aangewezen. Deze nieuwe rechthebbende mag dan inderdaad in het graf deels plek maken door het deels te laten schudden. Daar is géén toestemming voor nodig van de nabestaanden van de betreffende overledenen. Al zou de hele familie bij wijze van
spreken tegen zijn, de rechthebbende is degene die beslist.
Dit even als achtergrond om uw vragen te kunnen beantwoorden.
1. Zeer waarschijnlijk moesten uw ooms en tantes tekenen om het grafrecht over te laten gaan naar uw tante. Dat heeft geen betekenis voor toestemming voor het wel of niet laten schudden van het graf. Alleen voor het aanwijzen van de nieuwe 'eigenaar' van het graf.
De begrafenisondernemer heeft er op zich niets mee van doen, natuurlijk. Het graf en het grafrecht is een zaak van de begraafplaats, meestal de gemeente of de kerk.
De begrafenisondernemer is slechts contactpersoon of tussenpersoon, die de boodschap van de een overbrengt naar de ander. Je hoeft dit soort zaken natuurlijk ook niet via de uitvaartondernemer te spelen. En deze beslist natuurlijk ook nergens over. Alleen is het praktisch, vooral na een overlijden, wanneer binnen 1 of 2 dagen beslist moet worden, dat hij het regelt om het op de planning van de uitvaart af te stemmen.
De regels van de begraafplaats eisen ook niet altijd een verklaring van erfrecht.
Op hele korte termijn kan dat ook niet, omdat zo'n verklaring ook niet binnen een dag kan worden afgegeven door de notaris. Maar er moet wel binnen 1 of 2 dagen
duidelijk zijn of het graf geschud kan worden, om in dit geval uw grootmoeder 2 diep te begraven.
Als het gaat om zo'n gezamenlijke verklaring van erfgenamen, kan inderdaad ook niet juridisch worden gecontroleerd of alles 100% klopt. Daar is de tijd te krap voor.
Maar de uitvaartondernemer weet vaak wel veel, omdat hij bijvoorbeeld ook de rouwbrief opmaakt, waar alle kinderen genoemd worden. Maar als (bijna) alle kinderen bijvoorbeeld stilzwijgend 1 persoon uitsluiten, kan het best zo zijn dat
hij dat niet weet.
Het is inderdaad geen sluitend systeem, maar onder tijdsdruk is er geen goed alternatief. Wie niet wil dat er later iets gebeurt met zijn graf wat hij niet wil, moet maar een testament opmaken. Als uw grootmoeder kon vermoeden dat er na haar dood onenigheid rond het graf zou kunnen ontstaan, had zij e.e.a. bij testament kunnen regelen. Dat is hier blijkbaar niet gebeurd en u ziet wat de gevolgen kunnen
zijn.
Nu uw tante als nieuwe rechthebbende is aangewezen, heeft zij alleen de beslissingsmacht.
2. Waarom er geen handtekeningen van u of uw broer nodig zijn, hangt af van de regels van de begraafplaats. Wat staat er in de verordening of het reglement over overboeking na overlijden? Als dat alleen de erfgenamen in de eerste lijn zijn, kunt u niet eisen mede-beslissingsbevoegd te zijn over de overboeking.
Het zijn van erfgenaam heeft niets te maken met meerder- of minderjarig zijn. Als u minderjarig was, had uw voogd namens u toestemming kunnen geven of weigeren.
3. Ik vermoed dat alles verlopen is volgens de regels van de begraafplaats.
U kunt als niet-rechthebbende geen bezwaar maken tegen het later bijbegraven van uw tante bij uw vader. U kunt er ook geen aanspraak op maken om in dat graf bij uw vader begraven te worden. De rechthebbende is de baas van het graf.
U kunt natuurlijk wel aan de rechthebbende toestemming vragen om (met verlof van de burgemeester) de resten van uw vader op te laten graven en elders her te begraven.
Tenminste in het algemeen. Maar nu niet meer. Nu het graf geschud is, is niet meer na te gaan of eventuele beenderen dieper in het graf van uw vader of van uw grootvader zijn. Wanneer de stoffelijke resten niet meer identificeerbaar zijn,
krijgt u volgens jurisprudentie geen toestemming meer van de burgemeester voor een opgraving. Men weet immers simpelweg niet wiens resten men opgraaft.
4. Er is niet "de" verklaring van erfrecht, maar "een" verklaring van erfrecht. Er kunnen meerdere (natuurlijk inhoudelijk gelijke) exemplaren worden afgegeven. Het is slechts een verklaring welke personen volgens het erfrecht erfgenamen zijn. Dat kun je ook vandaag nog uitzoeken van iemand die 100 jaar geleden overleden is, bij wijze van spreken. Ik denk dus dat er altijd zo'n verklaring kan worden afgegeven. Maar eerlijk gezegd ken ik de notariële praktijk op dit punt niet precies. U zou dat eens kunnen nakijken of navragen via www.notaris.nl.
Maar of er nu nog een verklaring wordt afgegeven, dan wel dat u alsnog ergens een oud exemplaar vindt, dat doet er eigenlijk niet toe. Het heeft geen enkel nut. Want als u die verklaring hebt, wil dat nog niet zeggen dat de overboeking van het graf ook volgens het erfrecht moest verlopen. Als de begraafplaats iets afwijkende regels heeft (niet alle erfgenamen, maar alleen die in de eerste lijn beslissen over overboeking), dan gaan de regels van de begraafplaats voor.
Bovendien is het niet zonder meer zo dat als er 10 erfgenamen zijn, 1 "tegenstemmer" dan een veto heeft. Per slot moet er iets gebeuren en een knoop worden doorgehakt. De toedeling van het grafrecht kan wel worden vertraagd, maar, zoals gezegd, eens zal een knoop moeten worden doorgehakt.
Bovendien gaat het hier om een zaak die 10 jaar oud is. U zult van de begraafplaats niet gedaan krijgen dat zij na 10 jaar de overboeking intrekken. U hoeft er ook niet meer mee naar de rechter want die zal u dan vragen waar u 10 jaar geleden was, toen het probleem actueel was. Uw eventuele rechten zijn verlopen. Bovendien moet de rechter zich ook houden aan de regels van de begraafplaats. Alleen als de overdracht met die regels in strijd zou zijn geweest, had u daar via de rechter tegen kunnen optreden.
5. Als er een valse handtekening is gezet namens één oom of tante, dan is dat m.i. onvoldoende reden om de zaak na zo lange tijd terug gedraaid te krijgen. Zelfs al zou u het nog kunnen bewijzen, wat mij erg moeilijk lijkt, dan nog geef ik u geen enkele kans.
Ik vind het wel onkies dat de resten van uw vader zijn geschud zonder daar met u over te overleggen. Al had u er formeel niets tegen kunnen doen, u had dan nog wel het alternatief kunnen hebben om zijn resten in een ander, nieuw, graf bij te zetten.
Maar het recht is niet altijd rechtvaardig en zorgvuldig.
mr W.G.H.M. van der Putten
19 december 1998
Spelregels
