Grafrechten (toch nog betalen in Zaltbommel? beschermde status begraafplaats?)
7 maart 2020
Vraag nummer: 60230
Geachte, heer
In Zaltbommel is een historische begraafplaats uit 1810. Hier op liggen historische Zaltbommelse mensen begraven o.a. Philips. Mijn grootvader is daar ook begraven in 1977 op de leeftijd van 104 en 4 maanden. Hij had de grafrechten afgekocht in 1959 toen zijn echtgenote overleed voor 40 jaar. Er was sprake van dat deze begraafplaats een historische status kreeg en er geen graven geruimd zouden worden. Nu 21 jaar nadat de grafrechten van mijn grootvader zijn verlopen krijg ik ( En meerdere mensen in Zaltbommel) bericht dat wij na zoveel jaar (sommigen zelfs na 60 jaar) weer grafrechten moeten betalen aan de gemeente. Mijn vraag is, kan dit zomaar?
Vriendelijke groeten, Dhr Majo Slosser zaltbommel.
Antwoord:
Geachte heer,
Dit kan niet 'zomaar'. Dit is gewoon zoals het is. Het graf van uw grootvader is een graf waarvan de rechten verlopen zijn. Het kan dus geruimd worden, zoals elk graf zonder rechten.
Als een begraafplaats een beschermde status heeft of krijgt, betekent dat niet dat graven nooit geruimd worden. Alleen individuele graven die een eigen beschermde status krijgen, worden niet geruimd. Maar dan is er nog onderscheid tussen de status van het grafmonument en de status van het graf. Ofwel: is het monument zo bijzonder dat het (ergens) bewaard dient te worden (dat kan ook op een andere plek), of is de begraven persoon zo bijzonder dat diens graf altijd moet blijven bestaan.
Ik ben eens even gaan zoeken in de raadsstukken van de gemeente Zaltbommel. In 2016 is de beheersverordening voor de begraafplaatsen gewijzigd. In de stukken van de raadsvergadering van 25 februari 2016 vond ik de volgende toelichting:
"De raad heeft besloten begraafplaats de Bossche Poort aan te wijzen als stadspark. Dit betekent, dat er geen nieuwe graven meer worden uitgegeven op deze begraafplaats. Daarvoor is in de beheerverordening artikel 10, lid 3 toegevoegd. Artikel 26, lid 3 maakt het mogelijk de bestaande grafbedekkingen als onderdeel van het stadspark Het Bolwerk te behouden. Bestaande rechten worden uiteraard gerespecteerd."
Artikel 26 van de verordening van 2016 regelt het volgende.
"1. Het college houdt een lijst bij van begraafplaatsen en grafbedekking met een rijks- of gemeentelijke monumentale status.
2. Het college onderzoekt of er graven zijn die van historische betekenis zijn of waarvan de grafbedekking een opvallende kwaliteit heeft en die in aanmerking komen om op de lijst te worden bijgeschreven.
3. Rechthebbenden, die afstand doen van hun grafrechten op de Bossche Poort kunnen de grafbedekking ter beschikking stellen aan de gemeente ter versterking van de status van stadspark Bossche Poort als onderdeel van De Bolwerken in Zaltbommel. Deze grafbedekkingen zullen zoveel mogelijk worden behouden, tenzij zwaarwegende redenen verwijdering of verplaatsing noodzakelijk maken. Grafbedekkingen met een monumentale status worden benoemd in de gemeentelijke monumentenlijst."
De aanwijzing van een begraafplaats als stadspark heeft geen enkel rechtsgevolg voor het behoud van graven. Het betekent juridisch niets. Alleen als graven worden aangemerkt als (rijksmonument of) gemeentelijk monument, kan dat gevolgen hebben.
Uit de toelichting uit 2016 blijkt alleen dat men (sommige) grafbedekkingen (misschien) wil behouden. De oude graven worden niet beschermd. Alleen van graven met bestaande grafrechten worden die rechten behouden. Er is dus in 2016 geen enkel graf beschermd, waarvan de grafrechten verlopen waren.
Ik vind artikel 26 een onding. Ik geef al vele jaren cursus over begraafplaatsbeleid en ik schreef en schrijf ook verordeningen voor tientallen gemeenten. Mijn advies is dan altijd om artikel 26 - dat uit het model voor beheersverordeningen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gehaald is - te schrappen (net als andere onjuiste en onhandige bepalingen in dat model). Niet omdat ik tegen het behoud van historische graven en grafbedekkingen ben; daar ben ik erg voor. Maar de bepaling is misleidend en suggereert effecten die er niet zijn. Het aanleggen van een lijst - als het al gebeurt - heeft geen betekenis en biedt nergens bescherming voor. Alleen het aanwijzen van graven als gemeentelijk monument conform een erfgoedverordening of monumentenverordening heeft effect. Ik kan op de site van Zaltbommel en elders op internet niet vinden dat zulke besluitvorming heeft plaatsgevonden.
De Beheersverordening begraafplaatsen is in 2019 weer gewijzigd. O.a. lid 3 van artikel 26 is geschrapt. Dat heeft juridisch geen gevolgen, want de bepaling had toch geen betekenis. (Overigens bevat de verordening van 2019 allerhande fouten en onzinnige regelingen, maar dat terzijde. Ik bespreek nu niet de hele verordening.)
Alleen het hekwerk en het baarhuisje van de begraafplaats Bossche Poort in Zaltbommel zijn aangewezen als rijksmonument, heb ik gelezen. Maar de graven zijn niet aangewezen als rijksmonument. Het Israelitisch Kerkhof is ook een rijksmonument, las ik op Monumentenregister.nl
De toekomst en de 'bescherming' van de Bossche Poort is verschillende malen in de gemeenteraad behandeld, als onderdeel van begraafplaatsbeleid en nieuwe verordeningen, in 2015, 2016 en in januari 2019. In januari 2019 heeft de gemeenteraad unaniem met de huidige nieuwe regeling ingestemd. Al die mensen die nu onaangenaam verrast zijn door rekeningen en berichtgeving over rekeningen, hebben jarenlang niet opgelet.
Als een gemeente besluit om graven eerst nog niet te ruimen (in 2016), maar later (in 2019) besluit om dat wel te doen (tenzij families rechten verlengen), geeft dat rechthebbenden en nabestaanden geen enkel recht.
Wat kunnen deze mensen nog doen?
- Zij kunnen proberen om de gemeente en dan vooral de raadsleden op andere gedachten te brengen. Dat kan door gesprekken, brieven, publicaties in de lokale pers. Mijn advies zou zijn om raadsleden 1 op 1 te benaderen voor een gesprek. Papier is geduldig en brieven komen op stapels. Persoonlijke gesprekken hebben meer effect. Krantenberichten ook.
- Zij kunnen burgemeester en wethouders voorstellen om graven en grafmonumenten te behouden als gemeentelijk monument.
Ik adviseer om beide tegelijk te doen. Niet geschoten is altijd mis.
Families zijn natuurlijk niet verplicht om de grafrechten te verlengen. Zij kunnen het ook niet doen. Maar dan zullen de graven verdwijnen.
Als families wel veel belang hechten aan het voortbestaan van graven, hadden zij grafrechten eerder kunnen verlengen. Dat is natuurlijk ook de andere kant van het verhaal.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
Spelregels
