Grafrecht in relatie steen (mag de gemeente de steen zonder mee verwijderen?)

30 juni 2005

Vraag nummer: 3873  (oude nummer: 6125)

Na het verlopen van het grafrecht van mijn ouders verlengen wij dat recht niet. De vraag is: mag de gemeente- als zijnde eigenaar van de begraafplaats - de steen zondermeer verwijderen?
Wie is eigenaar en wie is de bezitter van genoemde steen.
Met vriendelijke groet,
Cees Hoogerheide.

Antwoord:

Geachte heer,

Als het grafrecht verlopen is omdat nabestaanden de rechten niet verlengen en er nog een steen op het graf staat of ligt, mag de houder van de begraafplaats die steen verwijderen en vernietigen. Dat is niet 'zonder meer', maar met recht en rede omdat er geen rechten meer zijn.

Als nabestaanden de steen zelf willen houden kan dat ook; men moet dan de steen vlak voor het einde van het grafrecht afnemen. Vaak staan hierover in de beheersverordening of het beheersreglement van een begraafplaats ook regels. Die dus gewoonlijk inhoudt dat er een termijn wordt gesteld dat de rechthebbende op het graf het monument kan afnemen. Het is per slot zijn monument; hij is immers de rechthebbende en (economisch) eigenaar van het monument. Nabestaanden kunnen echter niet eisen dat een begraafplaatshouder de steen een bepaalde periode bewaart. Vaak ruimt de begraafplaats de stenen en graven niet meteen, men laat ze vaak nog een tijdje staan, ook al rusten er geen rechten meer op het graf. Dat is vaak zo omdat het er anders zo kaal uit ziet en omdat het vaak efficiënter is om een aantal stenen tegelijk te ruimen en af te laten voeren, dan telkens elke week of maand een voor een.

Als de stenen 'rechteloos' blijven staan, hebben nabestaanden letterlijk en figuurlijk geen rechten meer. Men kan dan niet bijvoorbeeld eisen dat men gewaarschuwd wordt dat de steen dan en dan weg gaat en men voordien hem nog zelf weg kan halen. Nee, de begraafplaats is dan bezitter en eigenaar van de steen en vrij om deze te ruimen zo men wil; er is geen plicht om nabestaanden te waarschuwen. Althans wettelijk en rechtens is dat zo.

Soms evenwel hebben gemeenten tóch een bepaling in hun verordening dat ze de (voormalige) rechthebbende moeten waarschuwen als ze een steen gaan ruimen. Dan zijn ze eigenlijk te goed voor deze wereld, maar dan heeft de familie inderdaad nog rechten. Vaak blijkt echter in de praktijk dat gemeenten die deze regel hebben, zich er niet aan houden omdat de uitvoerende mensen er niet op bedacht zijn dat de regel bestaat. Ik zou er dus maar niet op vertrouwen.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten