15 mei 2003
Vraag nummer: 2249 (oude nummer: 2673)
Geachte heer van der Putten
Op het ogenblik zijn wij als gemeente De Bilt bezig met het implementeren van een nieuw programma voor de begraafplaats. Om het program zo goed mogelijk te laten werken is het noodzakelijk dat alle mogelijkheden en tarieven goed in beeld te brengen. Tijdens deze inventarisatie kregen we het ook over algemene graven en de tarieven die we daarvoor berekenen. Hierover ontstond dus een discussie.
Volgens de consultant van het sofware bedrijf mochten wij voor de algemene graven geen kosten berekenen voor het grafgebruik voor een algemeen graf. Zijn redenering is dat de algemene graven worden uitgegeven door de gemeente en dat deze ook de rechthebbende op het graf is en wij daarvoor dus geen kosten voor het graf gebruik mogen vragen alleen voor het begraven.
Terwijl wij als gemeente en met ons ook andere gemeenten hier wel voor kosten in rekening brengen
Mijn vraag is dan ook mogen wij kosten voor het grafgebruik in rekening brengen.
Bij voorbaat dank voor uw reactie
Met vriendelijke groeten
J.H.Bos
Gemeente De Bilt
Antwoord:
Geachte heer Bos,
Ik moest wel even grinniken, want uw vraag roept bij mij het beeld op dat de klanten van het softwarebedrijf allemaal met een verkeerd programma zitten.*
Natuurlijk mag wel een bedrag worden gevraagd voor het gebruik van een plaats in een algemeen graf. Nu is het feitelijk zo, dat een aantal begraafplaatsen het bedrag voor begraven en het bedrag voor grafhuur samentrekken tot 1 tarief, omdat je het toch altijd samen moet regelen. Maar dat is dan meer een praktische werkwijze. Echter, het kan zijn dat deze praktische werkwijze problemen gaat opleveren.
Het is namelijk zo dat begin dit jaar, eind februari, door de Hoge Raad in een belastingrechtszaak is gesteld, dat een gemeente geen onderscheid mocht maken in de tarieven die men in rekening bracht bij rechthebbenden en bij personen die lieten begraven in een algemeen graf. Het ging om de onderhoudskosten (bijdrage in het algemeen onderhoud van de begraafplaats) en die was voor rechthebbenden/nabestaanden voor beide soorten graven anders. De Hoge Raad zei - kort gezegd - dat dit niet mag, want die kosten zijn voor iedereen feitelijk gelijk. Verschil in tarief mag er niet zijn. Ik heb zo'n 2 maanden geleden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB) op deze uitspraak geattendeerd. De LOB kan er feitelijk weinig mee, omdat ze geen fiscalist in huis heeft, maar de VNG wel. Wat men er verder mee doet, kan ik op dit moment niet overzien. Ik overweeg om er zelf een verhaal in een belastingtijdschrift over te schrijven, maar zo ver is het nog niet. Ik ben in die wereld niet goed thuis en moet een bevriende hoogleraar belastingrecht nog eens vragen waar ik dat het beste kan doen en of mijn verhaal wel acceptabel is.
Lastig ook bij rechtszaken is, dat je in moet schatten of het hier gaat om een principieel nieuw standpunt van die rechter, of dat de zaak een soort incident is. Bijvoorbeeld vorig jaar stelde een belastingrechter in een zaak over de kosten van een herbegraving, dat een her te begraven lijk geen lijk in de zin van de Wet op de lijkbezorging is, maar stoffelijke resten zijn, zoals bij ruimming. Dat is volstrekte onzin en een (overigens begrijpelijk) gebrek aan kennis van die rechter, maar daar lig ik dus niet wakker van. Maar in de net beschreven zaak over het onderhoud kan het anders liggen.
Waarom vertel ik u dit verhaal? Omdat het zo zou kunnen zijn dat je qua kosten van begraven (openen en sluiten graf) geen verschil zou mogen maken tussen het begraven in een algemeen graf en in een eigen graf. Dan wordt het per definitie al onmogelijk om de kosten van 'huur' van het gebruik van een plaats in het algemene graf samen te trekken met de begraafkosten. Als een wat slimme nabestaande dat bestrijdt en aan de rechter voorlegt (wat bijna niets kost, omdat de griffierechten laag zijn en er geen verplichte procesvertegenwoordiging is), dan zijn wellicht de rapen gaar.
Maar dat is nu allemaal nog niet met zekerheid te zeggen.
Ik zou op dit moment iedere gemeente en ook houders van andere begraafplaatsen adviseren om een, zelfde, bedrag te hanteren voor begraven, omgeacht of het om een algemeen of eigen graf gaat. En daarnaast verschillende tarieven te hanteren voor het gebruik van een plaats in een algemeen graf en het vestigen van een grafrecht op een eigen graf.
Mijn concreet antwoord op uw vraag "mogen wij kosten voor het grafgebruik in rekening brengen" is dan ook: ja. En niet alleen 'mogen', ik adviseer zelfs dringend om het zo te doen.
Voorts merk ik terzijde op dat je - juridisch gezien - bij een algemeen graf in feite ook een soort grafrecht vestigt (het recht tot begraven en begraven houden van 1 persoon). En daar moet je eigenlijk ook een soort 'rechthebbende' als contractuele partij bij zien. Die zaak is o.a. aangezwengeld bij de minister van Binnenlandse Zaken, in het kader van de evaluatie van de Wlb. En ik heb er al vaker elders over gepubliceerd.
En attendeert u de consultant van het sofwarebedrijf s.v.p. op deze vraag en het antwoord. Het voorkomt wellicht foute voorlichting bij anderen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
15 mei 2003
Nawoord:
* Ik ben vanochtend gebeld door de bewuste consultant van het betreffende softwarebedrijf. Hun programma biedt zeker de mogelijkheid om de door mij geschetste diverse kosten te hanteren, zo stelde hij mij gerust.
Overigens gaf de consultant blijk van een grote kennis van zaken op het terrein van de lijkbezorging. Vaak blijkt bij de implementatie van een programma dat beheersverordening en legesverordening niet goed op elkaar zijn afgestemd en dat de automatisering een handvat is om de administratieve gang van zaken te verbeteren. Dat herken ik ook uit mijn adviespraktijk. Alleen op dit kleine puntje van de samentrekking van kosten was er onduidelijkheid, gelet op de wisselende praktijk in diverse gemeenten en het feit dat de wetgeving hier niets over zegt. Ik hoop dat dit duidelijker wordt als de wet wordt aangepast, wat overigens al heel lang in de pijplijn zit, maar er telkens maar niet uitkomt.
WvdP
Spelregels
