16 april 2003
Vraag nummer: 2178 (oude nummer: 2587)
Wed, 16 Apr 2003 22:48
Geachte heer van der Putten,
Het volgende:
Mijn vader is in okt. 2001 overleden.
Hij had zijn wensen v.w.b.t. zijn uitvaart (crematie) vastgelegd in een 'persoonlijke wensen boekje' van Algemeen Belang. (Dit is gedateerd en getekend door mijn vader, in aanwezigheid van getuigen)
Omdat er relationele problemen tussen mijn vader en moeder waren, mijn ouders waren ernstig ziek, is ook een 'Verklaring van Last en Volmacht' waarin mijn vader verklaart, 'zo voor zich als in iedere hoedanigheid die hij thans heeft of te eniger tijd zal verkrijgen, last en volmacht geeft aan zijn zoon . . . .' (Dit is gedateerd en getekend door mijn vader, in aanwezigheid van getuigen).
Mijn vader heeft aangegeven, en mondeling toegelicht, dat zijn as verstrooid zou worden op het crematoriumterrein.
Mijn moeder was 'aanvrager' van de crematie, en heeft de as(urn) zonder overleg 'opgehaald' (Staat nu bij haar in huis).
Zoals al aangegeven mijn moeder is ook ernstig ziek, en zal binnenkort ook overlijden . . . .
Vraag: Hoe kan ik zijn wens (vastgelegd op papier / en als gevolmachtigde / enige kind) toch tot uitvoering brengen !?
Hoogachtend,
Henk Wolthuis
Antwoord:
Geachte heer Wolthuis,
Ik zal maar niet om de slechte boodschap heendraaien: er is geen rechtsgeldig papier en u bent geen gemachtigde.
Zaken als 'persoonlijke wensen boekjes' hebben juridisch geen enkele status. Het is geen testament en het is geen codicil, waar de wet specifieke vormvereisten voor stelt. Een codicil bijvoorbeeld moet geheel (!) handgeschreven zijn, en dat is een 'wensen-boekje', hoe 'persoonlijk' ook, niet. De wetgever heeft vastgelegd wat écht persoonlijk is: een persoonlijk handgeschreven papier. En of er 0, 1 of 1.000 getuigen waren, maakt geen enkel verschil.
Vergelijk bijvoorbeeld in de sub-rubriek 'Testament / laatste wil' vraag 952 'Executeur-testamentair via Internet?'
Terzijde: ook in de Wet op de lijkbezorging staat dat men een schriftelijke beschikking kan maken over wat er rond de uitvaart moet gebeuren. Maar dat moet óók weer een eigenhandig geschreven verklaring zijn.
Een verklaring van last en volmacht heeft alleen geldigheid als betrokkene nog leeft. Op het moment dat uw vader is overleden, dezelfde seconde, is die verklaring komen te vervallen. Alle machtigingen van mensen vervallen op het moment van hun overlijden. Soms is het wel wenselijk dat men iets regelt voor ná dat moment. En daar heeft de wetgever ook een oplossing voor: het testament. In een testament had uw vader u als executeur-testamentair kunnen benoemen of anderszins volmachten kunnen verstrekken.
(En voor de volledigheid: vroeger kon men ook in een codicil een executeur-testamentair benoemen, maar sinds de wijziging van het erfrecht per 1 januari 2003 kan dat alleen nog in een testament).
Een andere zaak is, althans juridisch, dat er in de wet bijzondere regelingen zijn gemaakt voor lijkbezorging. Daar staat dat - los van een testament e.d. - de wens of vermoedelijke wens van de overledene moet worden gevolgd. In artikel 18, eerste lid, tweede volzin, en tweede lid, van de Wet op de lijkbezorging, om precies te zijn. De wens van uw vader is bekend. Zij is bij u bekend en bij de getuigen die weten wat hij in het 'wensen-boekje' heeft aangekruist. Het bekend zijn van de wens is juridisch voldoende. Of het een mondeling geuitte wens is, of dat het in een boekje staat, maakt op zich geen verschil. Het bestaan van het boekje is alleen handig als middel om aan te tonen wat de wens was, als dat in twijfel wordt getrokken. Maar de verklaringen van de mensen die het weten zijn op zich voldoende. De mondelinge verklaringen van uw vader zijn op zich al rechtsgeldig. Zie ook vraag 106.
De aanvrager van de crematie is op grond van de wet degene die mag besluiten wat er met de as moet gebeuren. Maar er staat tevens in de wet dat die persoon gebonden is aan de wens van de overledene, als die bekend is. Die persoon heeft, als de wens bekend is, geen vrije keuze.
Maar recht hebben en recht krijgen zijn 2 heel verschillende zaken. Recht kun je meteen hebben, maar het krijgen vergt vaak een lange en moeizame weg.
U kunt uw moeder vragen om de as te laten verstrooien, zoals uw vader het wenste, maar ik begrijp dat ze daar zo niet aan meewerkt.
Dan kunt u een advocaat inschakelen, met een rechtszaak dreigen en eventueel een rechtszaak beginnen. De kans dat u de rechtszaak wint, lijkt me gelet op uw verhaal heel groot, want de wens van uw vader is bekend, zoals meerdere mensen kunnen getuigen en ook het boekje aantoont.
Maar ja, ga je tegen je ernstig zieke moeder een rechtszaak beginnen?
Als zij overlijdt, bent u erfgenaam en hebt u van rechtswege de beschikking over de asbus. Dan kunt u alsnog de wens van uw vader uitvoeren.
Dat lijkt mij een praktischer oplossing.
Alleen als u het dringende vermoeden hebt dat uw moeder de asbus zal laten 'verdwijnen', op welke manier dan ook, kan een rechtszaak zin hebben. Maar als uw moeder dan echt zou willen tegenwerken, houdt feitelijk niets haar tegen om de asbus snel te openen en de inhoud door de gootsteen te spoelen. Ik weet niet of en hoe het mogelijk is dat op de asbus conservatoir beslag wordt gelegd, als er het vermoeden is dat uw moeder zo'n daad zou kunnen (laten) plegen, dat ligt op het terrein van een advocaat.
Als u een rechtszaak zou beginnen, zou dat niet kunnen uit hoofde van 'gemachtigde', want dat bent u niet meer, maar als direct betrokken nabestaande die de wens van de overledene ten uitvoer gebracht wil zien.
Zie meer vragen in de sub-rubriek 'Testament'/laatse wil', o.a. vraag 1230 'Recht van de overledene'.
mr W.G.H.M. van der Putten
16 april 2003
Spelregels
