Opmaken van laatste wil door advocaat mogelijk?
20 juli 2002
Vraag nummer: 828 (oude nummer: 1152)
Mijn vraag is, is een laatste wil, op papier gezet door een advocaat/jurist, geldig zonder tussenkomst of verklaring van een notaris?
Bij voorbaat dank voor uw antwoord.
Antwoord:
Een laatste wil, die door een advocaat of andere jurist op papier is gezet, is, als dat papier door betrokkene is ondertekend, slechts heel beperkt 'geldig'.
De vraag of het geldig is is eigenlijk geen goede vraag, want de vraag moet eigenlijk zijn: WAARVOOR is het geldig?
Er zijn 3 soorten 'laatste willen':
1. het testament,
2. het codicil en de lijkbezorgingsverklaring (het echte codicil en de verklaring als bedoeld in artikel 19 van de Wet op de lijkbezorging),
3. een andere verklaring (mondeling of schriftelijk).
1. In een testament kan alles worden geregeld. Hoe iemands uitvaart er uit ziet, aan wie iemand zijn geld en goederen vermaakt, wie iemand als voogd voor zijn minderjarige kinderen aanwijst etc.
Noodzaak voor geldigheid is echter dat de akte door een notaris wordt opgemaakt (en niet door een advocaat of andere willekeurige jurist).
Zie over het maken van een testament:
2. In een codicil kunnen rechtsgeldige aanwijzingen voor iemands uitvaart gemaakt worden; dit geldt ook voor de in de Wet op de lijkbezorging genoemde verklaring (die ook jongeren vanaf 16 jaar en andere juridisch handelingsonbekwamen het recht geeft zaken rondom hun overlijden vast te leggen).
In een codicil kunnen ook persoonlijke bezittingen worden vermaakt, zoals sieraden of een ander voorwerp waar iemand aan gehecht was.
Men kan echter geen geld vermaken, legaten maken, iemand onterven en andere zaken regelen, zoals in een testament.
Een noodzakelijke voorwaarde is echter dat iemand het codicil of de verklaring zelf schrijft (dus niet typt) en de datum er op zet en het stuk ondertekent, maar dat laatste lijkt mij vanzelfsprekend. Dat staat uitdrukkelijk in de wet (in dit geval 2 wetten: het Burgerlijk Wetboek en de Wet op de lijkbezorging). Een getypt document dat iemand ondertekent is dus strikt genomen niet rechtsgeldig als codicil of verklaring. (Terzijde: een testament mag wel getypt of geprint worden).
3. Een andere verklaring dan de 2 bovengenoemde soorten - zoals een door een advocaat/jurist opgesteld stuk - is op zich wel een 'geldig' document (het is niet onwettig of verboden), maar het werkt niet. Het is zoiets als een auto zonder moter. Het is wel een 'geldige' auto, maar ja, hij rijdt niet.
Als iemand beschikkingen rond zijn overlijden wil maken, kan hij het allerbest een testament maken. Dan kan alles worden geregeld en de notaris biedt deskundige begeleiding.
Voor mensen met enig vermogen, zoals een eigen huis en met minderjarige kinderen waar wat voor geregeld moet worden in het geval van overlijden, is een testament eigenlijk een noodzaak.
Als iemand weinig vermogen heeft, geen jonge kinderen etc., kan hij/zij met een codicil volstaan.
Het laten opmaken van een laatste wil bij een advocaat is zoiets als het kopen van brood bij de slager; men is dan gewoon aan het verkeerde adres.
Stel dat iemand toch zo'n laatste wil bij een advocaat of iemand anders dan een notaris heeft laten opmaken, wat dan? Als iemand voor het formuleren van de tekst hulp heeft gehad, maar de tekst zelf heeft geschreven en ondertekend, kan het stuk als codicil worden aangemerkt.
Maar in een codicil kan men alleen zaken rond de uitvaart regelen en heel beperkt enkele goederen vermaken; men kan niet de hele erfenis regelen. Een goede advocaat zal nooit zo'n stuk opmaken, want hij weet dat de cliënt er eigenlijk niets aan heeft.
Stel, dat er toch een getypt stuk is, dan is dat ongeldig voor het vermaken van goederen. Het kan wel dienen als bewijsstuk, als het gaat om de vraag wat de wens of de vermoedelijke wens van de overledene met betrekking tot zijn uitvaart of plaats van begraving of bestemming van de as na crematie is. Dan heeft het dezelfde status als bijvoorbeeld een mondelinge verklaring van de overledene.
Maar dat bewijs kan door mondelinge tegenstrijdige verklaringen van anderen (die denken te weten wat de overledene wilde, omdat hij dat tegenover hen heeft verklaard) worden verdrongen. Het is al met al niet heel sterk.
Ik weet niet waarom en met het oog op wat voor soort situatie u de vraag stelt, maar het opmaken van een laatste wil door een advocaat of andere jurist is dus in de regel af te raden. Zo'n stuk is, zoals u uw vraag waarschijnlijk bedoelt, niet geldig.
Over dit onderwerp zijn wel vaker vragen gesteld in de adviesrubriek van uitvaart.nl. Ik verwijs naar de vragen 'Wilsbeschikking' van 7 augustus 1997 en 'Recht van de overledene' van 19 augustus 1997.
Ook de vraag 'Opeisen legitieme portie' van 1 maart 1998 heeft indirect betrekking op testamenten en een laatste wil.
mr. W.G.H.M. van der Putten
8 mei 1998
