Verklaring van overlijden na ongeval (nogmaals); strafbaar feit?
6 september 2002
Vraag nummer: 1018 (oude nummer: 1352)
Sun Mar 11 13:34:44 2001
Uw antwoord is mij duidelijk, maar waar het mij eigenlijk om gaat is: moet ik als ik duidelijk weet dat het om een ongeval gaat en ik krijg toch papieren met een verklaring van een natuurlijk overlijden, dit aangeven. Ben ik nalatig of zelfstrafbaar als ik dit niet doe of is het nog steeds de verantwoording van de arts?
Antwoord:
Sun Mar 11 18:17:00 2001
Geachte heer,
Moet u, als u zou weten dat sprake is van een niet-natuurlijke dood en er wordt toch een verklaring van (natuurlijk) overlijden afgegeven, aangifte doen?
Ik heb de vraag maar eens voorgelegd aan een strafrechter uit uw stad. Ik weet zelf ook niet alles. Maar wees gerust, ik heb uw naam niet genoemd ;-).
Als er sprake is van een zeer ernstig misdrijf, zoals een moord of doodslag, dan is er een plicht om aangifte te doen. Wie geen aangifte doet is zelf ook strafbaar. Als het gaat om een 'gewoon' misdrijf of een overtreding, dan is er geen plicht tot aangifte. Maar in sommige situaties kan iemand die kennis draagt van strafbare feiten en er niets mee doet, zelf ook medeplichtig worden. Dat is geen zwart-wit situatie, maar een glijdende schaal.
Hoe vertaalt zich dat concreet? Als er incidenteel een situatie is waar u twijfels bij hebt, is er geen plicht tot aangifte. Als u echter merkt dat een bepaalde arts stelselmatig verklaringen van overlijden afgeeft, terwijl u weet dat in die gevallen een lijkschouwer ingeschakeld had moeten worden, en u doet niets, dan wordt u medeplichtig. Zal men u dan direct voor het gerecht slepen? Niet direct, maar als de politie zo'n zaak op het spoor komt en een onderzoek doet, zal ze zeker ook met mensen zoals u gaan praten en situaties voorleggen. Men kan dan toch in zo'n zaak betrokken worden. Zou het duidelijk zijn dat wanneer u had opgetreden, zaken voorkomen hadden kunnen worden, dan kan medeplichtigheid worden aangewreven.
En met 'u' bedoel ik in dit geval ook 'de uitvaartondernemer in kwestie' in het algemeen. Natuurlijk niet u persoonlijk. Dit soort zaken zijn zaken waar de meeste mensen de neiging hebben om maar een beetje weg te kijken en te zeggen dat het hun verantwoordelijkheid niet is. Maar soms kan iets zo groeien dat het ook hun verantwoordelijkheid wordt.
Als je nou twijfelt en je bent een eerlijk mens en je denkt dat dit zo niet kan, maar anderzijds heb je ook geen zin om 'publiekelijk' aangifte te doen, waarbij jouw naam in de stukken staat, wat dan? Dan kun je een getuigenverklaring afleggen. Die getuigenverklaring kan anoniem zijn. De politie weet dan natuurlijk wel wie je bent, maar ze hebben dan een aanleiding om de zaak te onderzoeken, zonder dat formeel aangifte wordt gedaan en zonder dat uw naam in de stukken staat. Met zo'n getuigenverklaring is formeel sprake van een anonieme tip. Dat kan voor dit soort situaties, als het geweten begint op te spelen, een goede tussenweg zijn om de zaak toch aan te kaarten.
mr W. van der Putten
11 maart 2001
