Erven van schuld
18 november 2002
Vraag nummer: 1593 (oude nummer: 1958)
Mon, 18 Nov 2002 19:45
Mijn ouders raken in de schulden door verkeerde
financiele beslissingen. Er is bij mijn weten geen testament opgemaakt. Worden wij als kinderen belast met hun schulden na hun overlijden?
Moet je dit van tevoren laten indekken bij een notaris of kan dit achteraf?
Antwoord:
Geachte heer,
Ik citeer even uit de site van het notariaat, die u kunt vinden door links in de colofon op het woord 'Notarieel'te klikken:
"De erfgenamen zijn in beginsel aansprakelijk voor de schulden van de overledene. De erfgenamen kunnen daarvoor zelfs in hun privé-bezit worden aangesproken. Daarom heeft iedere erfgenaam het recht de nalatenschap te weigeren. Dit recht heeft ook een legataris met betrekking tot het legaat. De erfgenaam moet in een zo vroeg mogelijk stadium kenbaar maken of hij van het weigeringsrecht gebruik wil maken. De wet zegt namelijk dat als iemand eenmaal heeft geaccepteerd, deze persoon daarna niet meer kan verwerpen. Met accepteren staat gelijk 'het zich als erfgenaam gedragen'. Het weigeren van een nalatenschap gaat gepaard met enkele formaliteiten bij de rechtbank.
De (kandidaat-)notaris kan dit voor u regelen."
Met "in een zo vroeg mogelijk stadium" wordt bedoeld vlak ná het overlijden. Het is niet mogelijk een erfenis te weigeren voordat betrokken erflater is overleden.
Ik citeer verder: "Als er twijfel of te weinig zekerheid bestaat omtrent de omvang van een nalatenschap, kunnen de erfgenamen ook de boedel aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Zij aanvaarden, maar als blijkt dat de boedel toch negatief is [de rechter wijst een lopende claim toe of een onbekende schuldeiser meldt zich], dan zijn de erfgenamen alleen aansprakelijk voor zover er baten in de boedel zitten. Deze baten moeten dan ook uitsluitend aangewend worden om de schulden te betalen.
Ook voor deze procedure bestaan enkele formaliteiten die de (kandidaat-)notaris voor u kan verrichten. Er is een aantal situaties waarin men altijd onder het voorrecht van boedelbeschrijving moet aanvaarden, bijvoorbeeld als er minderjarige erfgenamen zijn of als er erfgenamen zijn die niet het vrije beheer over hun vermogen hebben. Aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving noemt men ook wel beneficiaire aanvaarding. De afwikkeling van een beneficiaire aanvaarding kent zijn eigen regels. Ook hier geldt dat men zich niet 'als erfgenaam mag gedragen' wil men niet het risico lopen toch volledig aansprakelijk te zijn voor de schulden."
Op de site van de notarissen staan ook enkele voorbeelden:
Vraag 1
Vader overlijdt en laat zijn twee zonen als wettige erfgenamen achter. Moeder is al jaren eerder overleden. Vader had alleen zijn AOW en hield van kopen op afbetaling. Na zijn overlijden komen de zonen er tot hun schrik achter dat er veel rekeningen nog onbetaald liggen. Het saldo op vaders bankrekening is net toereikend voor het betalen van de begrafenis. Ze vragen zich af wat er met de andere rekeningen moet gebeuren en gaan voor alle zekerheid naar de notaris.
Antwoord 1
De notaris vertelt tot hun schrik dat je als erfgenamen niet alleen de bezittingen erft, maar ook aansprakelijk wordt voor de schulden die de overledene achterlaat. Je kunt zelfs verplicht worden met je eigen spaargeld de schulden uit de nalatenschap te betalen. Wel is er voor de twee zonen de mogelijkheid om vaders nalatenschap te verwerpen. Dat is echter wel een radicale oplossing en het probleem wordt vervolgens bij de volgende groep erfgenamen (bijvoorbeeld ooms en tantes) neergelegd. Daarom besluiten beide zoons de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Als ze echter zonder verder naar de stand van zaken gekeken te hebben eerst het huis hadden ontruimd, de inboedel deels in gebruik hadden genomen en deels verkocht en het saldo op de bankrekening met een verklaring van erfrecht hadden gehaald, hadden ze de mogelijkheid van verwerpen of beneficiair aanvaarden niet meer gehad. Door deze handelingen zouden ze -- stilzwijgend -- de nalatenschap hebben aanvaard. Dan zouden ze van hun eigen geld de openstaande rekeningen van vader hebben moeten betalen. Overigens accepteren de zonen door het betalen van de begrafeniskosten de nalatenschap niet. Deze kosten kunnen dan ook ten laste van de bankrekening in de nalatenschap gebracht worden.
Vraag 2
Maar hoe zit het dan met het betalen van de begrafeniskosten als ook die niet uit de nalatenschap kunnen worden voldaan ?
Antwoord 2
Het is altijd verstandig eerst naar het saldo op bank of girorekening te kijken als er geen verzekering voor de begrafenis is afgesloten. In het algemeen is het zodat degene die opdracht geeft tot de begrafenis, zelf ook aansprakelijk is voor de kosten daarvan, als die niet uit de nalatenschap kunnen worden voldaan.
Vraag 3
Na een arbeidzaam leven overlijdt vader Olie op hoge leeftijd. Tot zijn nalatenschap behoort een huis en een groot perceel grond. Vader Olie heeft jaren lang een opslagbedrijf gehad op die grond. Wat er allemaal opgeslagen geweest is, weten zijn twee dochters, zijn erfgenamen, niet precies. Maar het bedrijf was werkzaam in een tijd dat het woord milieu-eisen nog niet bestond. Schulden zijn er eigenlijk nauwelijks, maar van een kennis horen de dochters, dat ze toch voorzichtig moeten zijn met het aanvaarden van de nalatenschap van hun vader. De grond zou wel eens verontreinigd kunnen zijn en dan zouden zij als erfgenamen op kunnen draaien voor de kosten van de sanering. Voordat ze een makelaar in de arm nemen om het huis met de grond te verkopen, vragen ze eerst advies aan de notaris.
Antwoord 3
De notaris bevestigt hun bange vermoedens. Als de grond inderdaad vervuild is, kan het zijn dat zij de kosten van het schoonmaken moeten betalen. Hij geeft daarom het advies de nalatenschap beneficiair te aanvaarden en eerst eens te laten bekijken hoe het met de mogelijke bodemverontreiniging is gesteld door een bodemonderzoek te laten uitvoeren.
Ik heb hier verder niets aan toe te voegen, behalve dat het verstandig kan zijn om direct na het overlijden een notaris te raadplegen. En om geen dingen te doen die de schijn of het vermoeden opwekken dat u zich als erfgenaam gedraagt: haal bijvoorbeeld geen spullen uit het huis.
mr W.G.H.M. van der Putten
18 november 2002
