30 maart 2004
Vraag nummer: 3033 (oude nummer: 4183)
Geachte heer van der Putten,
Ons bereikt het verzoek vanuit Duitsland om de stoffelijke resten van een overledene die in 1985 in Duitsland is begraven en nu wordt opgegraven, te mogen cremeren in Nederland. Aan welke eisen moet worden voldaan om hier een verlof tot cremeren te krijgen? Naar verwachting zal immers in Duitsland geen "Sterbeurkunde" meer worden afgegeven.
Antwoord:
Geachte heer,
Er is geen 'verlof tot verbranding' van de ambtenaar van de burgerlijke stand (abs) nodig voor de crematie van een opgegraven lijk. Ongeacht of dit een binnenlands of een buitenlands lijk is.
In artikel 29, derde lid, Wlb staat dat een opgegraven lijk mag worden verbrand met schriftelijk verlof van de officier van justitie van de plaats van opgraving. Maar ik denk dat de Nederlandse wet een dergelijke eis niet kan stellen voor een buitenlandse opgraving en een buitenlandse magistraat.
Als ik kijk naar paragraaf 7, artikel 14, van het Besluit op de lijkbezorging, dan staat daar dat indien een lijk uit het buitenland komt, de abs van de plaats waar wordt gecremeerd, verlof tot verbranding afgeeft. Maar ik denk dat een opgegraven lijk geen lijk in de zin van paragraaf 7 is, als de wettelijke termijn van grafrust verlopen is en de stoffelijke resten voor crematie beschikbaar komen omdat het graf geruimd wordt. Het zijn stoffelijke resten die voor de Nederlandse wet geen status van lijk-in-de-zin-van-de-Wlb meer hebben. Als het ging om in Nederland opgegraven resten, zouden deze resten nog wel de status van lijk-in-de-zin-van-de-Wlb hebben. In het Nederlandse wetssysteem verliezen stoffelijke resten de status van lijk als deze resten hun eindbestemming hebben bereikt. Dat is het geval als een graf geruimd is. Of als de stoffelijke resten uit een graf verbrand zijn. As is ook geen lijk in de zin van de wet. Maar een opgraven lijk dat nog moet worden herbegraven of moet worden verbrand, is nog wel een lijk waar de Wlb op van toepassing is. Voor een buitenlands lijk is dat niet het geval.
Mijn conclusie is dat geen verlof tot verbranding nodig is. Ook geen verlof van de OvJ. Maar het crematorium moet natuurlijk wel weten dat men legaal stoffelijke resten zonder verlof cremeert en daarom toch ook documentatie hebben waar dat uit blijkt. Bij zulke documentatie denk ik aan een afschrift van de Duitse documenten die voorhanden zijn, zoals een eventueel verlof tot opgraving en een copie van de gegevens in de administratie van de begraafplaats en een verklaring van de begraafplaats dat opgegraven is.
Dit is evenwel een vrij weinig voorkomende kwestie. Ik adviseer u om ook even contact op te nemen met de afdeling Bestuur en Wetgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksaangelegenheden in Den Haag en te vragen of men mijn insteek deelt.
Een en ander kan anders liggen, als de Ruhefrist van het betreffende graf nog niet voorbij is. De verschillende Duitse Länder (deelrepublieken) hebben verschillende regelingen voor de termijn van grafrust. Ze hebben ook verschillende regelingen voor het Umbetten (opgraven) en voor de Feuerbestattung (crematie). Lastig daarbij is ook dat ze soms geen uniforme regeling voor het hele Land hebben, maar dat Landsregelingen een bepaalde bandbreedte aangeven waarbinnen de lokale overheid een regeling kan opstellen. Wat dan de geldende regels zijn, weet je alleen als je de lokale regeling opvraagt. Je kunt dat vergelijken met de verschillende reglementen, verordeningen en algemene voorwaarden die begraafplaatsen en crematoria in Nederland kunnen hebben. Maar met belangrijke verschillen. In Nederland is bijvoorbeeld de wettelijke termijn van grafrust 10 jaar; dat geldt voor heel Nederland en dus voor elke begraafplaats, ongeacht een graftermijn in een reglement. Maar in Duitsland kan de 'wettelijke termijn' per gemeente verschillen. Volstrekt legaal; de gemeente is immers ook wetgever, alleen voor een relatief klein gebied. Maar het maakt het er voor een buitenstaander niet makkelijker op om zich aan de regels te houden.
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
