Op onze begraafplaats staat een urnenmuur op een fundament met daarop urnennissen in honingraad model.
Wij willen graag een deel van de naastgelegen aula uitbreiden.
Als gevolg hiervan zou de gehele urnenmuur moeten worden verplaatst.
De muur/urnen blijft op de begraafplaats. De urnen hoeven ook niet uit de nis.
De nis is afgesloten met een steen/voorplaat.
Naar mijn mening zou dit juridisch mogelijk moeten zijn. Klopt dat?
Gemeente X
Antwoord:
Geachte heer,
Omdat uw gemeente als begraafplaatshouder de urnennissen heeft uitgegeven met 'uitsluitende grafrechten' (wat ik in uw beheersverordening zag en helaas erg vaak gebeurt), mag u formeel de nissen niet verplaatsen zonder de instemming van alle rechthebbenden op de nissen.
Dat is een lastige situatie. Ik adviseer begraafplaatshouders al twee decennia om urnennissen uit te geven op dezelfde juridische grondslag als een algemeen graf. Dan heeft men niet het probleem dat men een muur met nissen niet eenvoudig kan verplaatsen.
Een belangrijk probleem van een 'uitsluitend grafrecht' op een nis is, dat het recht echt rust op de plek (ondergrond) waar die nis nu staat. Net als bij een gewoon graf. En niet 1 meter naar links of naar rechts. Net als bij een gewoon graf is de verplaatsing van het graf of de nis alleen mogelijk met toestemming van de rechthebbende, naar analogie van de bepalingen in de wet over opgraving en ruiming.
Formeel moet u dus van alle rechthebbenden een schriftelijke toestemming voor de verplaatsing van de urnenmuur hebben. Krijgt u van slechts 1 rechthebbende die toestemming niet, dan mag u in elk geval dat deel van de muur niet verplaatsen. Pas op het moment dat de grafrechten zijn verlopen, kunt u de muur zonder meer verwijderen. Maar u bent wettelijk verplicht bij uitsluitende grafrechten om - tegen uw wens en belang in - verlenging van die grafrechten aan te bieden. U kunt alleen besluiten om bij leeg gekomen nissen geen nieuwe rechten op die plek aan te bieden. U moet dus misschien wel tientallen jaren wachten totdat iedere rechthebbende of diens rechtsopvolger niet meer de behoefte heeft om te verlengen, dan wel schriftelijk toestemming geeft.
Dat is nogal wat.
Persoonlijk vind ik dat een sterk overtrokken situatie. Maar juridisch is het simpelweg het gevolg van het vestigen van uitsluitende grafrechten. Dat moet men nooit doen met nissen, ook om andere redenen. Namelijk omdat de rechten van - al dan niet schuin - boven elkaar liggende nissen/rechthebbenden in elkaar overlopen.
Hoe is het op te lossen?
U kunt de rechthebbenden op toestemming vragen. Maar als u die toestemming niet krijgt, hebt u een probleem. Vooral ook als u de muur dan toch verplaatst, want dan is de gemeente in de publiciteit een bruut die rechten schendt en botweg toch doet waar ze zin in heeft.
Misschien kunt u het anders aanpakken. Ik denk dat de meeste rechthebbenden van een nis het recht op die ene concrete plek/ondergrond niet zo ervaren. Praktisch gezien zou u misschien de nissen toch kunnen verplaatsen. Maar dan zou ik, als ik u was, dat eerst netjes geruimde tijd van te voren aankondigen en uitleggen hoe dat gebeurt (zonder de nissen te openen) en mensen de kans geven om er op te reageren en vragen te stellen. Als er dan geen negatieve reacties zijn, kan het voornemen worden uitgevoerd. Als er wel negatieve reacties zijn kan in goed overleg worden gezocht naar een oplossing.
Ik verwacht dat er in de praktijk op die manier weinig of geen problemen zullen zijn.
Ik zou echter deze ervaring wel willen aangrijpen om de beheersverordening van de begraafplaats te wijzigen in die zin dat geen uitsluitende grafrechten op de nissen worden gevestigd.
Dat kan alleen gevolgen hebben voor de toekomst; de bestaande rechten op nissen kunnen niet worden veranderd. Die rechten kunnen alleen uitsterven.
Juridisch zit u muurvast...
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Mr Van der Putten houdt tijdens de LOB-Bedrijvendag op 3 april 2014 te Nieuwegein een open juridisch spreekuur van 13.00 tot 16.00 uur in de stand van de LOB (nr. 18). Zie www.begraafplaats.nl.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld: Van wie is de grafsteen?
Spelregels
