Pacemaker verwijderen of niet?
25 augustus 2004
Vraag nummer: 3275 (oude nummer: 4570)
Het is mij bekend dat bij een crematie een pacmaker verwijderd moet worden.
Is dit een wettelijke verplichting of is dit een eis van de crematoria?
Ik ben ook benieuwd wie een pacemaker moet verwijderen (arts / uitvaartverzorger / crematoriummedewerker) en of er ook wordt gecontroleerd of er een pacemaker aanwezig is.
Voorts ben ik ook benieuwd of een pacemaker ook bij een begrafenis moet worden verwijderd.
Antwoord:
Geachte heer,
Het verwijderen van een pacemaker is geen wettelijke verplichting. Maar een houder van een crematorium kan een dergelijke eis stellen op privaatrechtelijke grondslag. Hij kan ook de eis stellen dat overledenen 'pacemaker-vrij' worden aangeleverd. Zo niet, dan cremeert men niet. Een crematorium is niet verplicht om 'aangeboden overledenen' te cremeren, net zo goed als dat een garage een auto voor reparatie kan weigeren en een schilder kan weigeren om iemands huis te schilderen.
De persoon die de overledene ter crematie aanbiedt, feitelijk de uitvaartonderneming, dient er voor te zorgen dat de pacemaker verwijderd is. Dat kan een medewerker van de uitvaartonderneming doen. Het hoeft geen arts te doen. Crematoria doen het niet; zij zien de overledenen nooit en voeren geen werkzaamheden aan overledenen uit.
Ik denk dat crematoria niet controleren of een pacemaker verwijderd is. Maar ze komen er vanzelf achter. Pacemakers schijnen te imploderen en een harde knal te geven, dus je hoort het vanzelf. Oude types pacemakers konden de ovens beschadigen en een dergelijke schade, die makkelijk in de tienduizenden guldens kon lopen, was natuurlijk voor rekening en risico van de uitvaartonderneming. Dus ze letten zelf wel op....
Er zijn ook types pacemakers die niet zoveel kwaad kunnen, die gevoed worden door een nikkel-cadmium batterij.
Echter sinds het gebruik van Lithium Iodine batterijen (1982), wordt in de vakliteratuur gewaarschuwd voor de heftige reactie van dit soort batterijen onder invloed van hoge temperaturen. Het lijkt dus toch verstandig om geen risico te nemen.
Bij een begrafenis hoeft geen pacemaker verwijderd te worden. Het verdient m.i. aanbeveling om het wel altijd te doen, opdat een begraafplaats in de loop der tijden geen vuilnisvat wordt van onverteerbare voorwerpen. Een aantal begraafplaatsen heeft ook het met een overledene meebegraven van niet verteerbare voorwerpen verboden. Pacemakers vallen dan ook onder dat verbod.
Ik heb ook wel eens gehoord dat de fabricant pacemakers inneemt om ze te controleren. Ik kan me ook voorstellen dat er duur herbruikbaar materiaal in zit, zoals chirurgisch staal. Maar dat is maar een gedachte die me nu tebinnen schiet.
Zie ook vragen over pacemakers in de subrubriek 'Verzorging overledene'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
