Aansprakelijkheid grafruiming binnen twee jaar na overlijden (crematie kort na begraving zonder kinderen te verwittigen)
15 november 2004
Vraag nummer: 3469 (oude nummer: 4959)
Geachte heer, mevrouw
Mijn vader stierf op 3 januari 2000 en werd begraven op De Nieuwe Ooster begraafplaats te Amsterdam op 6 januari 2000.
Verslagen trof ik in november 2002 het graf van mijn vader leeg aan. Ten kantore van de begraafplaats verklaarde men te hebben gehandeld op instignatie van de enig rechthebbende, zijnde mijn moeder. Mij werd medegedeeld dat begraafplaats 'De Nieuwe Ooster' te Amsterdam op 4 juli 2002 het graf van mijn vader had laten ruimen zonder hiervan de nabestaanden in kennis te stellen. Op mijn vraag of ik een kopie van het verzoek van mijn moeder aan de officier van Justitie te Amsterdam mocht ontvangen werd mij geantwoord dat ik een advocaat moest nemen om het afschrift bij 'De Nieuwe Ooster' op te vragen. Dat heb ik nog altijd niet op kunnen brengen. De Nieuwe Ooster deelde mondeling mee dat mijn vaders as werd uitgestrooid op een onbekende plaats zonder dat iemand van de familie daarbij was.
Bij testament is echter bepaald dat de begrafeniskosten op de erfdelen van de kinderen dienen te worden verhaald. Zijn de kinderen daarmee ook rechthebbenden op het graf ? Indien dit zo is: is de begraafplaats of mijn moeder dan in gebreke gebleven door de nabestaanden niet te verwittigen van de ruiming van het graf van mijn vader binnen twee jaar?
bijvoorbaat dank voor uw antwoord,
X Xxxxxxxx
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Een zeer pijnlijke zaak, natuurlijk. Maar het probleem zit hem in de familieverhoudingen, niet in het handelen of nalaten van de begraafplaatshouder, de officier van justitie (OvJ) of andere instanties.
De rechthebbende van een graf mag inderdaad een overledene laten opgraven om de stoffelijke resten te laten cremeren. Dat cremeren haal ik althans uit uw verhaal. Voor de crematie is toestemming nodig van de officier van justitie en verlof van de burgemeester. Belanghebbenden (zoals u) zouden tegen dergelijke verloven bezwaar hebben kunnen maken. Maar ja, dan moet u wel weten dat er verlof is gevraagd en gegeven. En de betrokken instanties moeten weten dat u bestaat en mogelijk bezwaar hebt. Meestal gebeuren dit soort zaken in goed overleg met de naaste familie, zodat men in de regel niet argwanend is. Als de aanvrager stiekem handelt en de authoriteiten geen argwaan hebben, dan kan men zijn gang gaan. Zouden de gemeente en de OvJ wel geweten hebben dat u bezwaar had, dan was men verplicht om u een afschrift van het besluit te sturen met de kanttekening dat u bezwaar zou kunnen maken.
Het handelen van de begraafplaats (verlenen van medewerking aan opgraven en crematie) is correct, voor zover ik kan zien. U hebt gevraagd of u een kopie mocht hebben van het verzoek van uw moeder aan de officier van justitie (OvJ). Zo'n kopie, àls men dat stuk al heeft, mag men inderdaad niet zomaar aan u of een ander geven. Dat mag alleen uw moeder of de officier van justitie. Het kunnen heel persoonlijke stukken zijn en de begraafplaats staat daar buiten. Uw moeder moest een verzoek indienen bij de OvJ en de begraafplaats moet alleen kijken of het verlof door de OvJ is verstrekt.
Als de stoffelijk resten van uw vader op dezelfde begraafplaats en crematorium zijn gecremeerd, moet men u daar ook kunnen vertellen waar de as is verstrooid. Niet op de centimeter of meter precies, maar wel of dat bijvoorbeeld op een strooiveld of boven een graf is gebeurd en zo ja welk strooiveld en wanneer. Die gegevens moeten namelijk wettelijk worden geregistreerd en zijn openbaar. Dat betekent dat u ze op kunt vragen en men ze u mede moet delen. Zie andere vragen daarover in de rubriek Cremeren.
Het betalen van de begrafeniskosten heeft geen enkele relatie met het zijn van rechthebbende van een graf. Zie vele tientallen, zo niet honderden, vragen daarover in de sub-rubrieken Eigen graf, Graf overschrijven, e.d.
Een begraafplaats heeft niets met nabestaanden van een overledene te doen, alleen met de rechthebbende. Ik zeg dat even wat hard, maar zo is het. In ontzettend veel families is verschil van mening over wat er met een graf en/of een monument e.d. moet gebeuren. Dat alles in goede harmonie gebeurt, is vaak de uitzondering. Het is voor begraafplaatsen onmogelijk om met de mening van 3 kinderen of 12 neven en 34 achternichten rekening te houden, want iedereen wil iets anders. En wat geldt dan? Meeste stemmen tellen? Hebt u wel eens een schriftelijke enquete gehouden onder erfgenamen? Er is er altijd minstens een geemigreerd, ziek, dwars, in coma, verhuisd, met een del aan de haal, etc. etc. Dat is echt een ramp en dat werkt gewoon niet. Daarom is er altijd maar 1 rechthebbende van een graf. Families moeten hun ruzies in eigen kring uitvechten en niet over de ruggen van begraafplaatsen, notarissen etc.
Een begraafplaats is niet verplicht om andere nabestaanden op te sporen en in kennis te stellen van het opgraven van een overledene (het ruimen van een graf is iets anders; na ruiming worden eventuele stoffelijke resten anoniem in een verzamelgraf bijgezet). Het is voor een begraafplaats ook niet mogelijk om nabestaanden op te sporen. Dan heb ik het niet over factoren als tijd en kosten. Het is niet mogelijk om net als een notaris te gaan rechercheren bij de burgerlijke stand. Om bepaalde persoonsgegevens op te vragen moet men wettelijk bevoegd zijn; dat zijn begraafplaatshouders niet. Privacywetgeving verhindert het verstrekken van dit soort gegevens. Eigenlijk is dat idioot, omdat nabestaanden gebaat kunnen zijn bij het opgespoord kunnen worden. Maar ja, privacywetgeving werkt soms ook nadelig.
Moreel gesproken is uw moeder m.i. zeer zeker in gebreke gebleven door de naaste nabestaanden niet te verwittigen van het opheffen van het graf en de crematie. Maar dat is juridisch niet aan te pakken. Zij was wettelijk bevoegd om te doen wat ze heeft gedaan.
Het is natuurlijk heel vervelend, maar ik denk dat het enige dat u nog kunt doen is opvragen waar de as van uw vader is verstrooid.
Zie ook andere vragen over opgraven en cremeren in diverse sub-rubrieken zoals 'Keuzes en zeggenschap over as' en 'Opgraven en herbegraven'.
mr W.G.H.M. van der Putten
