Wie is de opdrachtgever ingeval de ouders van het kind het oneens zijn over de asbestemming?
20 oktober 2002
Vraag nummer: 1290 (oude nummer: 1636)
Sun Jun 18 23:25:01 2000
Mijn zus is als baby in 1965 overleden en gecremeerd. Hiervoor heeft mijn natuurlijke vader destijds de papieren getekend, aangezien mijn moeder hier wegens haar gemoedstoestand niet toe in staat was. Mijn ouders zijn in 1970 gescheiden en mijn broer en ik zijn aan haar toegewezen. Sinds een aantal jaren wil mijn natuurlijke vader de as laten overbrengen naar een ander crematorium en bij laten zetten in een familiegraf en voert hierover de nodige correspondentie. Mijn moeder is het hier niet mee eens en wil de as laten waar deze is, danwel verstrooien.
Volgens andere antwoorden op deze site, is de opdrachtgever gerechtigd om te beslissen wat er met de as van de overledene gebeurt. In dit geval gaat het om beide ouders van een kind, waarvan door omstandigheden maar een van hen heeft getekend voor de opdracht. In de archieven van het crematorium is echter ook een brief aanwezig, gericht aan de moeder, waarin zij (ook) als opdrachtgever wordt gezien.
Vraag: wie is nu opdrachtgever en wat gebeurt er wanneer beide partijen het volstrekt oneens zijn over de asbestemming?
En kan het opdrachtgeverschap vervallen wanneer niet aan de betalingsverplichting wordt voldaan?
Mijn natuurlijke vader wil binnenkort een procedure starten om zijn vermeende gelijk te halen, dus ik zou het heel erg waarderen wanneer U mij hier op korte termijn over zou kunnen berichten.
Alvast hartelijk bedankt voor de moeite.
Met vriendelijke groet,
(naam bekend bij redactie)
Antwoord:
Mon Jun 19 22:47:49 2000
Geachte mevrouw,
Ik ben blij dat u de omstandigheden zo uitvoerig schetst, want dan kan ik een concreter antwoord geven dan wanneer iemand bijvoorbeeld alleen de vraag stelt: "Wie besluit over een verplaatsing van een asbus?"
Over een (wijziging van de) bestemming van de as beslist in beginsel de persoon die opdracht heeft gegeven voor de crematie (eigenlijk de persoon die bij de gemeente het verlof tot verbranding heeft laten aanvragen, maar in 99,99% van de gevallen is dat dezelfde persoon).
Dat principe wordt doorbroken als een asbus in een graf of urnennis met een zogenaamd uitsluitend recht wordt bijgezet: dan is de rechthebbende van dat graf of op die nis degene die beschikkingsbevoegd wordt.
Ik denk dat beide gevallen op uw vader van toepassing zijn:
1. hij heeft opdracht gegeven voor de crematie en
2. het ruimte waarin de asbus nu is geplaatst, staat op zijn naam.
Hier zijn echter kanttekeningen bij de plaatsen. Deze as is van 1965 en pas sinds 1991 staat in de wet dat degene die het verlof aanvraagt ook de beschikkingsbevoegde is. De bepaling uit 1991 moet men echter zien als een codificatie (het opschrijven van wat daarvoor al ongeschreven recht was), en niet als een wijziging van iets dat daarvoor niet gold. Dan is het zo dat wat ik schreef over de rechthebbende op een graf of nis, eigenlijk geldt voor die graven en nissen waar een uitsluitend recht op gevestigd is. Ik neem aan dat het in dit geval gaat om een nis, waar geen uitsluitend recht op rust.
Dan zijn er 2 mogelijkheden: 1) dat de asbus is bijgezet in een algemene nis in het crematorium; 2) dat de asbus buiten in het columbarium staat.
Ad 1) In de algemene nis spelen geen uitsluitende rechten. Als de asbus daar staat, is het opdrachtgeverschap het eerste wettelijke criterium in de zin van de Wet op de lijkbezorging. Maar er speelt ook een ander punt. Het (blijven) bewaren van de asbus kan men zien als een privaatrechtelijke overeenkomst, waar het crematorium de ene partij is, en de opdrachtgever de andere.
Ad 2) In een columbarium kunnen uitsluitende rechten worden uitgegeven, maar ik denk dat dat niet gebeurd is. Ik kan er een heel lang verhaal over schrijven; dat zal ik niet doen, het komt er op neer dat bijna alle crematoria in het verleden niet zo correct de systematiek van de wet gevolgd hebben (begraafplaatsen meestal wel). Echter, als het gaat om een urnenruimte die al zo lang in gebruik is, ook al zal er formeel geen uitsluitend recht op rusten, dan zou het normaal gesproken wel om een ruimte met een uitsluitend recht gegaan zijn.
Kortom, volgens mij mag uw vader - of u dat leuk vindt of niet - de asbus laten verplaatsen. Of op grond van het opdrachtgeverschap en van de privaatrechtelijke overeenkomst inzake het bewaren. Of op grond van het opdrachtgeverschap en het uitsluitend recht.
Ik lees uit uw woorden tussen de regels door dat hij niet altijd even braaf tijdig de kosten van de bijzetting heeft betaald; dat doet er niet toe, als het crematorium hem als opdrachtgever-huurder heeft gehandhaafd.
Vergelijk het maar met het huren van een huis: als iemand niet tijdig betaalt, is dat vervelend, maar houdt hij nog niet zonder meer op huurder te zijn. Pas als formeel de huurovereenkomst is verbroken en een ander een huurcontract heeft, is uw vader geen huurder meer.
U zegt ook dat het min of meer een kwestie van toeval is dat uw vader en niet uw moeder opdrachtgever was. Dat kan best zo zijn, maar doet niet ter zake. Het is altijd min of meer toeval, maar kan grote consequenties hebben. Gewoon degene die het contract heeft, heeft de zeggenschap. Wie geen contract, heeft er in beginsel niets mee te maken.
U schrijft dat uw vader al enige tijd correspondeert om da asbus verplaatst te krijgen en ik begrijp uit uw tekst dat dat niet zomaar lukt. Wel, dat verbaast me, want als ik ze zaak zo bekijk heeft hij juridisch het volste recht om de asbus naar een familiegraf over te laten brengen. Als hij een goede advocaat had, zou de asbus over een week in het graf staan, zo niet dan zou het crematorium over 2 weken in kort geding voor de rechter staan en zou de asbus over 2 weken en 2 dagen in het graf staan.
Ik begrijp uit uw verhaal ook dat het crematorium niet direct aan de overplaatsing wil meewerken; wellicht heeft men eerst uw mening gevraagd, of heeft u(w moeder) te kennen gegeven er bezwaar tegen te hebben. Ik meen dat het crematorium onjuist handelt en per saldo geen poot om op te staan heeft om de overbrenging tegen te houden.
Stel dat de zaak aan de rechter wordt voorgelegd. Nog afgezien van de formele bevoegdheid van uw natuurlijke vader, zou de rechter ook eerder kiezen voor (de partij die kiest voor) bijzetting in een familiegraf (of een andere plaats) dan voor verstrooiing, zoals uw moeder wil. Er is wat jurisprudentie over en de keuze van de rechter is meestal simpel: als je de as eerst bijzet, kan die altijd later nog verstrooid worden; andersom niet.
Ik vrees dat mijn antwoord niet het antwoord is waar ik u of uw moeder blij mee maak.
mr W.G.H.M. van der Putten
19 juni 2000
